Judicial duel / Trial by combat
- Thread starter diceman
- Start date
Rogerios
¥
Οι όροι μου φαίνονται κι εμένα συνώνυμοι, αλλά δυστυχώς αγνοώ την ύπαρξη ειδικού νομικού όρου που να αποδίδει τα προς μετάφραση μονολεκτικά (κάποιος ιστορικός του Δικαίου παρακαλώ;).
Ελλείψει απλής λύσης, θα επέλεγα ίσως την περιφραστική απόδοση: "επίλυση ένδικης διαφοράς διά της μονομαχίας/ με μονομαχία".
Ελλείψει απλής λύσης, θα επέλεγα ίσως την περιφραστική απόδοση: "επίλυση ένδικης διαφοράς διά της μονομαχίας/ με μονομαχία".
Καλημέρα. Αν και μπορώ να καταλάβω τις αντιρρήσεις σας, ο Κονδυλάκης δεν είχε πρόβλημα να χρησιμοποιήσει τον όρο δικαστική μονομαχία.
Η ΜΟΝΟΜΑΧΙΑ
Εφ' όσον η μονομαχία παρ' ημίν περιωρίζετο εις ανταλλαγήν σφαιρών χωρίς αποτέλεσμα και σπαθισμούς οίτινες μόνον τον αέρα κατέκοπτον, η κατακραυγή εναντίον «του βαρβάρου εθίμου» μας εφαίνετο περιττός θόρυβος. Η μονομαχία έτεινε να φονεύση εαυτήν διά του γελοίου και το μόνον θύμα της θα ήτο η σοβαρότης αυτής. Η μονομαχία ως διεξήγετο εδώ μέχρι τούδε, εκτός σπανίων τινών εξαιρέσεων, ήτο ψυχαγωγία μάλλον και θα ήτο αδίκημα να στερήση τις μιας ψυχαγωγίας οιασδήποτε τόπον, ο όποιος δεν αφθονεί από διασκεδάσεις. Η δε ελληνική μονομαχία δεν ήτο κοινή τις παιδιά, αλλ' αι φρικιάσεις του δέους, το ριγηλόν αίσθημα της πτέρυγος του θανάτου, της οποίας ηκούετο μόνον το αβλαβές πλατάγημα, απετέλουν εντονωτάτην ηδονικήν συγκίνησιν, ανάλογον με εκείνην ην προ καιρού επενόησαν Άγγλοι τινές εκκεντρικοί. Ούτοι εδοκίμαζον τον διά της αγχόνης θάνατον μέχρι τοιούτου σημείου μόνον, ώστε να δύναται κατόπιν να διηγηθώσι τας εντυπώσεις των.
Αλλά τα τραγικά αποτελέσματα αλλεπαλλήλων μονομαχιών ήρχισαν να μεταβάλωσιν επί το σκυθρωπότερον την φαιδράν όψιν της ελληνικής μονομαχίας και συγχρόνως τας ιδέας εκείνων οίτινες μέχρι τούδε μόνον ευθύμους σκέψεις ήντλουν από «το πεδίον της τιμής». Κατά σύμπτωσιν δε και εκ Γερμανίας έρχονται αιτιάσεις κατά του φραγκικού εθίμου, το οποίον και εις τας χώρας όπου ανεπτύχθη και έφθασεν εις περιωπήν θεσμού, ήρχισε προ πολλού ν' αποβαίνη ανυπόφορον.
Δεν θα ήτο επομένως άκαιρον να γνωρίσωμεν πόθεν μας ήλθε και ποίας περιπετείας διήλθε διά των αιώνων το έθιμον τούτο. Η μονομαχία κατ' αρχάς, εις τον απώτατον μεσαίωνα, παρουσιάζεται υπό μορφήν νομιμωτάτην, ως μέσον δικαστικής αποδείξεως, ως υστάτη διαιτησία. Ελλείψει αποχρωσών αποδείξεων, απεφάσιζε περί της διαφοράς μονομαχία μεταξύ των διαδίκων. Το μέσον τούτο εφηρμόζετο και εις τας ποινικάς δίκας, πολλάκις δε είχε παράδοξα αποτελέσματα, όπως κατά το 1022, ότε ο νικητής έγινε κύριος των κτημάτων, της συζύγου και του υιού του ηττηθέντος.
Έπειτα από του 16ου αιώνος η μονομαχία περιωρίσθη μόνον εις υπεράσπισιν της ιπποτικής τιμής• ενώ δε έως τότε οι μονομάχοι συνεκρούοντο έφιπποι και σιδηρόφρακτοι, ως όργανα έχοντες λόγχας και κοντάρια και ρόπαλα, έκτοτε εμονομάχουν πεζοί και χωρίς αμυντικόν οπλισμόν, μόνον διά του ξίφους.
Αλλά ταχέως έφθασαν εις τοιαύτην κατάχρησιν και τόσον αίμα εχύνετο διά μηδαμινάς αφορμάς, ώστε εδέησε να ληφθώσι δρακόντια μέτρα κατά των μονομαχούντων, σύνοδοι τους ανεθεμάτισαν και βασιλικά θεσπίσματα τους κατεδίκαζον εις θάνατον. Διά των μέτρων δε τούτων τωόντι περιεστάλη η μονομαχία• αλλά κατά τον 18ον αιώνα τόσον πάλιν εγενικεύθη, ώστε και δύο κυρίαι εμονομάχησαν διά δούκα Ρισελιέ. Η Γαλλική επανάστασις κατεδίκασε την μονομαχίαν, δεν ηδυνήθη όμως και να την εξαλείψη
Οι Άγγλοι, πρακτικοί όπως και σήμερον, μετεχειρίζοντο εις τας δικαστικάς μονομαχίας αντικαταστάτας, μονομάχους ειδικούς, ούτω δε και την ζωήν των εξησφάλιζον και περισσότερον εξηρτάτο από αυτούς η επιτυχία.
Εκ των ανωτέρω φαίνεται ότι η μονομαχία, καθιερούσα κατ' αρχάς το δίκαιον της κτηνώδους βίας, εξήρθη κατόπιν εις διαιτησίαν των ζητημάτων της τιμής. Αλλά και πάλιν δεν έχασε τον βάρβαρον και άδικον χαρακτήρα της. Αι ικανοποιήσεις της και εις την τραγικότητα των είνε κωμικαί και πολύ παιδαριώδης η βασιζομένη εις αυτάς τιμή.
Οι παραδεχθέντες το έθιμον της δικαστικής μονομαχίας είχον τουλάχιστον την δικαιολογίαν ότι απέδιδον εις αυτήν οίαν και εις τον όρκον ιεράν σημασίαν, πιστεύοντες ότι η θεία δικαιοσύνη διηύθυνε την πάλην και ενίσχυε τον βραχίονα του έχοντος υπέρ αυτού το δίκαιον. Σήμερον όμως δεν πιστεύομεν να έχη κανείς εκ των μονομαχούντων τοιαύτας αφελείς πεποιθήσεις, ενώ έχουν την ουχ ήττον αφελή ιδέαν ότι η μονομαχία εξαλείφει προσβολάς, τας οποίας δεν δύνανται να εξαλείψουν τα δικαστήρια.
Αλλ' ενώ οι Ευρωπαίοι έχουν τουλάχιστον εθνικάς παραδόσεις, παρ' ημίν ποίος λόγος δύναται να δικαιολογήση τοιούτο μωρόν και άγριον έθιμον; Εγώ τουλάχιστον θεωρώ ως κάλλιον αντιλαμβανόμενον το ζήτημα της τιμής και ως λογικώτερον εκείνον όστις καταφεύγει εις τα δικαστήρια από εκείνον όστις ζητών αμφίβολον ικανοποίησιν από την μονομαχίαν ευρίσκει πολλάκις νέαν προσβολήν. Διότι δεν μου φαίνεται πολύ λογικόν να θεωρήται προσβολή έν ράπισμα διδόμενον καθ' οδόν και να μη θεωρήται αδίκημα μία πιστολιά διδομένη επί του πεδίου της μονομαχίας.
(Νοέμβριος 1896).
Εφ' όσον η μονομαχία παρ' ημίν περιωρίζετο εις ανταλλαγήν σφαιρών χωρίς αποτέλεσμα και σπαθισμούς οίτινες μόνον τον αέρα κατέκοπτον, η κατακραυγή εναντίον «του βαρβάρου εθίμου» μας εφαίνετο περιττός θόρυβος. Η μονομαχία έτεινε να φονεύση εαυτήν διά του γελοίου και το μόνον θύμα της θα ήτο η σοβαρότης αυτής. Η μονομαχία ως διεξήγετο εδώ μέχρι τούδε, εκτός σπανίων τινών εξαιρέσεων, ήτο ψυχαγωγία μάλλον και θα ήτο αδίκημα να στερήση τις μιας ψυχαγωγίας οιασδήποτε τόπον, ο όποιος δεν αφθονεί από διασκεδάσεις. Η δε ελληνική μονομαχία δεν ήτο κοινή τις παιδιά, αλλ' αι φρικιάσεις του δέους, το ριγηλόν αίσθημα της πτέρυγος του θανάτου, της οποίας ηκούετο μόνον το αβλαβές πλατάγημα, απετέλουν εντονωτάτην ηδονικήν συγκίνησιν, ανάλογον με εκείνην ην προ καιρού επενόησαν Άγγλοι τινές εκκεντρικοί. Ούτοι εδοκίμαζον τον διά της αγχόνης θάνατον μέχρι τοιούτου σημείου μόνον, ώστε να δύναται κατόπιν να διηγηθώσι τας εντυπώσεις των.
Αλλά τα τραγικά αποτελέσματα αλλεπαλλήλων μονομαχιών ήρχισαν να μεταβάλωσιν επί το σκυθρωπότερον την φαιδράν όψιν της ελληνικής μονομαχίας και συγχρόνως τας ιδέας εκείνων οίτινες μέχρι τούδε μόνον ευθύμους σκέψεις ήντλουν από «το πεδίον της τιμής». Κατά σύμπτωσιν δε και εκ Γερμανίας έρχονται αιτιάσεις κατά του φραγκικού εθίμου, το οποίον και εις τας χώρας όπου ανεπτύχθη και έφθασεν εις περιωπήν θεσμού, ήρχισε προ πολλού ν' αποβαίνη ανυπόφορον.
Δεν θα ήτο επομένως άκαιρον να γνωρίσωμεν πόθεν μας ήλθε και ποίας περιπετείας διήλθε διά των αιώνων το έθιμον τούτο. Η μονομαχία κατ' αρχάς, εις τον απώτατον μεσαίωνα, παρουσιάζεται υπό μορφήν νομιμωτάτην, ως μέσον δικαστικής αποδείξεως, ως υστάτη διαιτησία. Ελλείψει αποχρωσών αποδείξεων, απεφάσιζε περί της διαφοράς μονομαχία μεταξύ των διαδίκων. Το μέσον τούτο εφηρμόζετο και εις τας ποινικάς δίκας, πολλάκις δε είχε παράδοξα αποτελέσματα, όπως κατά το 1022, ότε ο νικητής έγινε κύριος των κτημάτων, της συζύγου και του υιού του ηττηθέντος.
Έπειτα από του 16ου αιώνος η μονομαχία περιωρίσθη μόνον εις υπεράσπισιν της ιπποτικής τιμής• ενώ δε έως τότε οι μονομάχοι συνεκρούοντο έφιπποι και σιδηρόφρακτοι, ως όργανα έχοντες λόγχας και κοντάρια και ρόπαλα, έκτοτε εμονομάχουν πεζοί και χωρίς αμυντικόν οπλισμόν, μόνον διά του ξίφους.
Αλλά ταχέως έφθασαν εις τοιαύτην κατάχρησιν και τόσον αίμα εχύνετο διά μηδαμινάς αφορμάς, ώστε εδέησε να ληφθώσι δρακόντια μέτρα κατά των μονομαχούντων, σύνοδοι τους ανεθεμάτισαν και βασιλικά θεσπίσματα τους κατεδίκαζον εις θάνατον. Διά των μέτρων δε τούτων τωόντι περιεστάλη η μονομαχία• αλλά κατά τον 18ον αιώνα τόσον πάλιν εγενικεύθη, ώστε και δύο κυρίαι εμονομάχησαν διά δούκα Ρισελιέ. Η Γαλλική επανάστασις κατεδίκασε την μονομαχίαν, δεν ηδυνήθη όμως και να την εξαλείψη
Οι Άγγλοι, πρακτικοί όπως και σήμερον, μετεχειρίζοντο εις τας δικαστικάς μονομαχίας αντικαταστάτας, μονομάχους ειδικούς, ούτω δε και την ζωήν των εξησφάλιζον και περισσότερον εξηρτάτο από αυτούς η επιτυχία.
Εκ των ανωτέρω φαίνεται ότι η μονομαχία, καθιερούσα κατ' αρχάς το δίκαιον της κτηνώδους βίας, εξήρθη κατόπιν εις διαιτησίαν των ζητημάτων της τιμής. Αλλά και πάλιν δεν έχασε τον βάρβαρον και άδικον χαρακτήρα της. Αι ικανοποιήσεις της και εις την τραγικότητα των είνε κωμικαί και πολύ παιδαριώδης η βασιζομένη εις αυτάς τιμή.
Οι παραδεχθέντες το έθιμον της δικαστικής μονομαχίας είχον τουλάχιστον την δικαιολογίαν ότι απέδιδον εις αυτήν οίαν και εις τον όρκον ιεράν σημασίαν, πιστεύοντες ότι η θεία δικαιοσύνη διηύθυνε την πάλην και ενίσχυε τον βραχίονα του έχοντος υπέρ αυτού το δίκαιον. Σήμερον όμως δεν πιστεύομεν να έχη κανείς εκ των μονομαχούντων τοιαύτας αφελείς πεποιθήσεις, ενώ έχουν την ουχ ήττον αφελή ιδέαν ότι η μονομαχία εξαλείφει προσβολάς, τας οποίας δεν δύνανται να εξαλείψουν τα δικαστήρια.
Αλλ' ενώ οι Ευρωπαίοι έχουν τουλάχιστον εθνικάς παραδόσεις, παρ' ημίν ποίος λόγος δύναται να δικαιολογήση τοιούτο μωρόν και άγριον έθιμον; Εγώ τουλάχιστον θεωρώ ως κάλλιον αντιλαμβανόμενον το ζήτημα της τιμής και ως λογικώτερον εκείνον όστις καταφεύγει εις τα δικαστήρια από εκείνον όστις ζητών αμφίβολον ικανοποίησιν από την μονομαχίαν ευρίσκει πολλάκις νέαν προσβολήν. Διότι δεν μου φαίνεται πολύ λογικόν να θεωρήται προσβολή έν ράπισμα διδόμενον καθ' οδόν και να μη θεωρήται αδίκημα μία πιστολιά διδομένη επί του πεδίου της μονομαχίας.
(Νοέμβριος 1896).
Ένας άλλος ιστοπόρος, σε κείμενο για το κονταροχτύπημα, γράφει:
[*] Η Δοκιμή μέσω του αγώνος ή στοίχημα της μάχης ή δικαστική μονομαχία ήταν μια Γερμανική μέθοδος απονομής δικαιοσύνης (λατ. justitia) σε περίπτωση απουσίας μαρτύρων ή ομολογίας, κατά την οποία δύο μέρη της διαφοράς αγωνίζονται σε μονομαχία.
Τον όρο μέσα σε εισαγωγικά έχει και ο Δρανδάκης στο λήμμα μονομαχία.
(Η δοκιμή σαν απόδοση του trial είναι προφανώς λανθασμένη.)
[*] Η Δοκιμή μέσω του αγώνος ή στοίχημα της μάχης ή δικαστική μονομαχία ήταν μια Γερμανική μέθοδος απονομής δικαιοσύνης (λατ. justitia) σε περίπτωση απουσίας μαρτύρων ή ομολογίας, κατά την οποία δύο μέρη της διαφοράς αγωνίζονται σε μονομαχία.
Τον όρο μέσα σε εισαγωγικά έχει και ο Δρανδάκης στο λήμμα μονομαχία.
(Η δοκιμή σαν απόδοση του trial είναι προφανώς λανθασμένη.)
Last edited:
Οφείλω να καταθέσω και κάτι από το λήμμα του Πάπυρου για τη μονομαχία, καθώς αποδίδει διαφορετικά τους όρους στη μετάφραση λήμματος της Britannica:
μονομαχία, η (αγγλ. και γαλλ. duel• λατ. duellum)• μάχη ανάμεσα σε δύο πρόσωπα, οπλισμένα με φονικά όργανα, η οποία διεξάγεται σύμφωνα με προκαθορισμένους κανόνες και έχει κίνητρο είτε τη λύση μιας διαφοράς είτε ένα ζήτημα τιμής. Η μονομαχία είναι ένα υποκατάστατο τής προσφυγής στη συνηθισμένη διαδικασία τών δικαστηρίων.
Η μονομαχία με δικαστική απόφαση ή δίκη μέσω μονομαχίας υπήρξε η παλαιότερη μορφή μονομαχίας. Ο Καίσαρ και ο Τάκιτος αναφέρουν ότι τα γερμανικά φύλα έλυναν τις μεταξύ τους διαφορές με μία και μόνο αναμέτρηση τών αρχηγών με τα ξίφη τους. Με τις γερμανικές επιδρομές, η συνήθεια αυτή καθιερώθηκε στη δυτική Ευρώπη στις αρχές τού μεσαίωνα. Η μονομαχία με δικαστική απόφαση υιοθετήθηκε επειδή η επίσημη κατάθεση ή ο όρκος, στους δικαστικούς αγώνες, επέτρεψαν τη μεγάλη διάδοση τής ψευδορκίας και επειδή η θεοκρισία φαίνεται ότι άφηνε πολλά στην τύχη και στους χειρισμούς τού κλήρου. Αν ένα πρόσωπο κατέθετε μπροστά σε δικαστή ότι ο αντίδικός του ήταν ένοχος ορισμένου αδικήματος και ο αντίδικός του απαντούσε ότι ο κατήγορός του ψευδόταν, ο δικαστής τούς διέτασσε να μονομαχήσουν και όριζε ο ίδιος τους όρους, τον τρόπο, τον χρόνο και το όπλο τής μονομαχίας. Και οι δύο αντίδικοι όφειλαν να καταθέσουν εγγυήσεις για την κανονική συμμετοχή τους. Όταν κάποιος έριχνε καταγής το γάντι του, αυτό σήμαινε πρόκληση σε μονομαχία, την οποία ο αντίπαλος αποδεχόταν αν τό σήκωνε από κάτω. Επειδή επικρατούσε η πεποίθηση ότι, στην περίπτωση μιας τέτοιας ανάθεσης τής υπόθεσης στην «κρίση του Θεού»», εκείνος από τους αντιπάλους που είχε δίκιο δεν ήταν δυνατόν να νικηθεί, ο ηττημένος από τη μονομαχία. αν έβγαινε ζωντανός, είχε να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του νόμου.
(Πάπυρος)
Η μονομαχία με δικαστική απόφαση ή δίκη μέσω μονομαχίας υπήρξε η παλαιότερη μορφή μονομαχίας. Ο Καίσαρ και ο Τάκιτος αναφέρουν ότι τα γερμανικά φύλα έλυναν τις μεταξύ τους διαφορές με μία και μόνο αναμέτρηση τών αρχηγών με τα ξίφη τους. Με τις γερμανικές επιδρομές, η συνήθεια αυτή καθιερώθηκε στη δυτική Ευρώπη στις αρχές τού μεσαίωνα. Η μονομαχία με δικαστική απόφαση υιοθετήθηκε επειδή η επίσημη κατάθεση ή ο όρκος, στους δικαστικούς αγώνες, επέτρεψαν τη μεγάλη διάδοση τής ψευδορκίας και επειδή η θεοκρισία φαίνεται ότι άφηνε πολλά στην τύχη και στους χειρισμούς τού κλήρου. Αν ένα πρόσωπο κατέθετε μπροστά σε δικαστή ότι ο αντίδικός του ήταν ένοχος ορισμένου αδικήματος και ο αντίδικός του απαντούσε ότι ο κατήγορός του ψευδόταν, ο δικαστής τούς διέτασσε να μονομαχήσουν και όριζε ο ίδιος τους όρους, τον τρόπο, τον χρόνο και το όπλο τής μονομαχίας. Και οι δύο αντίδικοι όφειλαν να καταθέσουν εγγυήσεις για την κανονική συμμετοχή τους. Όταν κάποιος έριχνε καταγής το γάντι του, αυτό σήμαινε πρόκληση σε μονομαχία, την οποία ο αντίπαλος αποδεχόταν αν τό σήκωνε από κάτω. Επειδή επικρατούσε η πεποίθηση ότι, στην περίπτωση μιας τέτοιας ανάθεσης τής υπόθεσης στην «κρίση του Θεού»», εκείνος από τους αντιπάλους που είχε δίκιο δεν ήταν δυνατόν να νικηθεί, ο ηττημένος από τη μονομαχία. αν έβγαινε ζωντανός, είχε να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του νόμου.
(Πάπυρος)
a combat between persons, armed with lethal weapons, which is held according to prearranged rules to settle a quarrel or a point of honour. It is an alternative to having recourse to the usual process of justice.
The judicial duel, or trial by battle, was the earliest form of dueling. Caesar and Tacitus report that the Germanic tribes settled their quarrels by single combat with swords, and with the Germanic invasions the practice became established in western Europe early in the Middle Ages. The judicial duel was adopted because solemn affirmation, or swearing of oaths, in legal disputes had led to widespread perjury and because the ordeal seemed to leave too much to chance or to manipulation by priests. If a man declared before a judge that his opponent was guilty of a certain crime and the opponent answered that his accuser lied, the judge ordered them to meet in a duel, for which he established the place, time, and arms; both combatants had to deposit sureties for their appearance. The throwing down of a gauntlet was the challenge, which the opponent accepted by picking it up. As it was believed that in such an appeal to the “judgment of God” the defender of the right could not be worsted, the loser, if still alive, was dealt with according to law.
(Britannica)
The judicial duel, or trial by battle, was the earliest form of dueling. Caesar and Tacitus report that the Germanic tribes settled their quarrels by single combat with swords, and with the Germanic invasions the practice became established in western Europe early in the Middle Ages. The judicial duel was adopted because solemn affirmation, or swearing of oaths, in legal disputes had led to widespread perjury and because the ordeal seemed to leave too much to chance or to manipulation by priests. If a man declared before a judge that his opponent was guilty of a certain crime and the opponent answered that his accuser lied, the judge ordered them to meet in a duel, for which he established the place, time, and arms; both combatants had to deposit sureties for their appearance. The throwing down of a gauntlet was the challenge, which the opponent accepted by picking it up. As it was believed that in such an appeal to the “judgment of God” the defender of the right could not be worsted, the loser, if still alive, was dealt with according to law.
(Britannica)
Καλησπέρα.
Τα νομικά δεν είναι το φόρτε μου (τι φόρτε; ούτε σότο βότσε), αλλά στον Αστερίξ (και στη σκανταλιά)
ένα μέτζο φόρτε τοπιάνο πιάνω, τώρα που κατέληξε το νήμα. :)
Τα νομικά δεν είναι το φόρτε μου (τι φόρτε; ούτε σότο βότσε), αλλά στον Αστερίξ (και στη σκανταλιά)
ένα μέτζο φόρτε το