Α,α <=> άλφα
Τι το ενδιαφέρον, το πρωτότυπο, το άγνωστο ή το ασυνήθιστο μπορεί να κρύβει το γράμμα άλφα για να αξίζει το ολόδικό του νήμα; Τι μπορεί να συγκεντρώσουμε εδώ που να είναι άγνωστο ή να μη βρίσκεται εύκολα;
Νομίζω πολλά και ενδιαφέροντα, άλλωστε εδώ είμαστε για να το ανακαλύψουμε. Αλλά το σωστό ξεκίνημα απαιτεί πρώτα μια βόλτα από τα λεξικά. Ας δούμε λοιπόν πρώτα μερικά από τα περιεχόμενά τους –αλλού από το λήμμα «άλφα» και αλλού από το λήμμα «Α,α». Για το καλό ξεκίνημα όμως, ένα άγνωστο σχήμα:
Το α στη γραμμική Β:
Α, α: άλφα, το πρώτο γράμμα τού ελληνικού αλφαβήτου και άλλων αλφαβήτων που προήλθαν από το ελληνικό (λατινικό αλφάβητο, κυριλλικό κ.ά.). Με την επινόηση ιδιαίτερου γράμματος που να δηλώνει το φωνήεν α, καθώς και όλων των άλλων γραμμάτων που δήλωσαν τα λοιπά φωνήεντα (ε, η, ι, ο, υ, ω), οι Έλληνες δημιούργησαν, στην πραγματικότητα, το πρώτο συστηματικό αλφάβητο, την πρώτη αλφαβητική γραφή.
Έτσι αρχίζει το ΛΝΕΓ· όσο για το ΛΚΝ, στο λήμμα άλφα, μας δίνει ανάμεσα σε άλλα και μια πρώτη ιδέα με τη συλλογή από (πρασινισμένες) φράσεις και χρήσεις για απόδοση στα αγγλικά:άλφα το [álfa] Ο (άκλ.) : 1. ονομασία του πρώτου γράμματος του ελληνικού αλφαβήτου• (βλ. και A, α): Mικρό / κεφαλαίο ~. ΦΡ δεν ξέρει ούτε το ~, είναι τελείως αγράμματος. ώσπου να πεις ~, πολύ γρήγορα: Θα τελειώσω ώσπου να πεις ~. 2. (μτφ.) η αρχή μιας ενέργειας: Aρχίζω / ξεκινάω από το ~, από το μηδέν, από το τίποτε, από την αρχή. Aπό το ~ ως το ωμέγα. Είμαι ακόμα στο ~. ΦΡ το ~ και το ωμέγα, το σπουδαιότερο στοιχείο ενός συνόλου: H αγάπη είναι το ~ και το ωμέγα της χριστιανικής διδασκαλίας.
[λόγ.: 1: αρχ. ἄλφα < σημιτ. `aleph• 2: ελνστ. σημ.• (δες και A)]
Μην αγνοήσετε τη διπλή παραπομπή στο λήμμα Α,α. Έχει κι εκεί μπόλικο υλικό. :)[λόγ.: 1: αρχ. ἄλφα < σημιτ. `aleph• 2: ελνστ. σημ.• (δες και A)]
Ο Πάπυρος προτιμάει να δώσει στο δικο του λήμμα «Α, α» μαζί και την έννοια του στερητικού α:
Α α (άλφα)· το πρώτο γράμμα τού ελληνικού αλφαβήτου. Το α ως πρόθεμα 1. στερητικό· δηλώνει έλλειψη, στέρηση και γενικά το αντίθετο από ό,τι δηλώνει το β' συνθετικό. Εμφανίζεται με τις εξής μορφές: α- / ἀ- (αρχ.-νεοελλ.) προ συμφώνου, π.χ. ά-γνωστος, ά-κακος, ά-τιμος κ.ά., και αν- ἀν- (αρχ.-νεοελλ.) προ φωνήεντος, π.χ. αν-ελεήμων, αν-ελεύθερος, αν-ομβρία, άν-υδρος κ.ά.· || (νεοελλ.) πολλές φορές το α- στερητ. χρησιμοποιείται πλεοναστικά πριν από το στερητικό πρόθημα ξε-, για να επιτείνει τη σημασία τής αρνήσεως, π.χ. α-ξεδιάντροπος, α-ξεσκέπαστος, α-ξέστρωτος κ.ά. Ως α- στερητ. θεωρήθηκε και το αρκτικό α- ρηματικών επιθέτων ύστερα από αναβιβασμό τού τόνου, π.χ. αραδιάζω > αραδιαστός (= ο τοποθετημένος στη σειρά) > αράδιαστος (= ο μη τοποθετημένος στη σειρά).
και να εμπλουτίσει το λήμμα με εκτενείς ετυμολογικές σημειώσεις.
Τέλος, το Μείζον προτιμάει να δώσει στο δικό του λήμμα α έμφαση στο αριθμητικό α:
α (άλφα) (το) το πρώτο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου | α΄ = 1 ή πρώτος, ,α = 1.000 ή χιλιοστός
Να τέλος και πώς ξεκινάει το σχετικό άρθρο στην ελληνική βικιπαίδεια:
Το γράμμα άλφα (ἄλφα) είναι το πρώτο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου. Παρέμεινε σε αυτή τη θέση σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας του. Κατά την επικρατέστερη θεωρία προήλθε από το φοινικικό γράμμα aleph, που στα φοινικικά σήμαινε βόδι. Στην αρχαία ελληνική γλώσσα το γράμμα Α είχε τρεις υποστάσεις ως πρώτο γράμμα του αλφαβήτου, ως το πρώτο αριθμητικό και ως πρώτη νότα στη μουσική. [...]
Θυμηθείτε την παράγραφο αυτή, θα ξαναδούμε κάτι σχετικό αργότερα.Και τώρα, στο ζητούμενο: Να συνθέσουμε έναν πολύχρωμο φάκελο του άλφα. Με ενδιαφέρουσες ιστορίες, με συντομογραφίες, με όμορφα αρχιγράμματα, με εμπορικές επωνυμίες και διαφημίσεις, με φράσεις και τις μεταφράσεις τους, με γνώσεις και με τρίβια που όλα βέβαια κάπου υπάρχουν αλλά κανείς δεν έκανε ως τώρα τον κόπο να τα συγκεντρώσει μαζί.
Και μην αφήσετε αστόλιστη την πρώτη πρώτη σας ιδέα. Ένα γιουτουμπάκι με διαφήμιση της μπύρας Άλφα έχει προφανώς τη θέση του εδώ• όμως, πόσες άλλες μπύρες Άλφα υπάρχουν στον κόσμο; Ρίξτε π.χ. μια ματιά στις γκουγκλοεικόνες. Και μπορεί να είναι (είναι;
) κοινή γνώση τι σημαίνει η συντομογραφία Α/Π, όμως ποια μάτια δεν θα ευχαριστηθούν βλέποντας αυτή την κοινότοπη γνώση να συνοδεύεται από την απεικόνιση κάποιου παλιού ατμόπλοιου;
