Όταν οι Άγγλοι (και οι Γάλλοι) έφτιαχναν ιταλικές λέξεις για τα μοδάτα πράγματα...
Στη μικρή έρευνα που κάνω για τα διαχρονικά όργανα γυναικείου βασανισμού που ονομάζονται πλατφόρμες και ψηλοτάκουνα, σκόνταψα στη
γουίκη πάνω στη μικρή αστεία ιστορία με τα
τσοπίνι(α):
Αυτές τις πλατφόρμες του 16ου αιώνα τις φορούσαν οι βενετσιάνες εταίρες συνδυάζοντας το τερπνό με το ωφέλιμο: Πρόσθεταν εντυπωσιακό λίκνισμα στο βάδισμά τους ενώ ταυτόχρονα απόφευγαν να λασπώνονται και να βρωμίζονται στους χωματόδρομους (που αν μη τι άλλο, πιο καθαροί από ό,τι είναι σήμερα δεν θα ήταν). Το μειονέκτημά τους: ήταν τόσο ασταθή που χρειαζοντουσαν βοήθεια για να τα φορέσουν και υποστήριξη (από κάποια στιβαρά αντρικά χέρια κατά προτίμηση
) κατά το βάδισμα.
Πού είναι το αστείο; Ας δούμε πρώτα τι λέει για το όνομά τους,
chopine, το OED, με έμφαση και στα αποσπάσματα που αναφέρει και μας δίνουν μια πολύ καλή εικόνα για τις διαστάσεις αυτών των πλατφορμών (a foot high) και το περιβάλλον της χρήσης τους. Είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για μια απαρχαιωμένη λέξη που παρουσιάζεται σε πολλές παρεμφερείς μορφές, ταυτόσημη με την αντίστοιχη απαρχαιωμένη γαλλική
chapins:
chopine, chopin, n. arch. (tʃəʊˈpiːn, ˈtʃɒpɪn)
Forms: choppine, shoppino, chopino, chapin(e, chapiney, cioppino, ciopine, chioppine, chiopin, cheopine, chippine. (?) chipeener, chopin(e).
[Identical with obs. F. chapins, chappins ‘choppins, a kinde of high slippers for low women’ (Cotgr.), and Sp. chapin ‘a woman's‥high cork shoes’ (Minsheu); mod.Sp. chapin ‘clog with a cork sole’, Pg. chapim ‘a high-soled clog made of cork’. The Eng. writers c 1600 persistently treated the word as Italian, even spelling it cioppino, pl. cioppini, and expressly associated it with Venice, so that, although not recorded in Italian Dicts., it was app. temporarily fashionable there. App. orig. Sp., and a deriv. of chapa plate of metal, etc.; hence perh. orig. a shoe with a thin cork sole, and gradually transferred. See Skeat in Trans. Phil. Soc. 1885–7, 79.]
A kind of shoe raised above the ground by means of a cork sole or the like; worn about 1600 in Spain and Italy, esp. at Venice, where they were monstrously exaggerated. There is little or no evidence of their use in England (except on the stage); but they have been treated by Sir Walter Scott, and others after him, as parts of English costume in the 17th c.
1577 Eden & Willes Hist. Trav. 252 b, He [Chinaman] goeth in woodden Choppines a foot hygh from the grounde.
1589 Puttenham Eng. Poesie i. xv. 49 The actors did walke vpon those high corked shoes‥which now they call in Spain and Italy Shoppini.
1598 Florio, Piannelloni, great pattins or choppins. Ibid., Zoccoli, chopinoes that women vse to weare.
1599 B. Jonson Cynthia's Rev. ii. i, I do wish myself one of my mistresses choppini.
1616 ― Devil an Ass iii. iv. (N.), To say he wears cioppinos, and they do so In Spain.
1602 Shakes. Ham. ii. ii. 445 Byrlady your Ladiship is neerer Heauen then when I saw you last, by the altitude of a Choppine.
1611 Coryat Crudities 261 There is one thing used of the Venetian women‥that is not to be observed amongst any other women in Christendome‥It is called a ‘Chapiney,’ which they weare vnder their shoes‥by how much the nobler a woman is, by so much the higher are her Chapineys.
1617 Moryson Itin. iv. i. 172 The Women of Venice weare choppines or shoos three or foure hand-bredths high.
[...]
1669 Woodhead St. Teresa ii. xv. 118 She put her Chapines into her sleeve, and lifting her long coats went as fast as she could.
[...]
Ίσως προσέξατε ανάμεσα στα αποσπάσματα την αναφορά
Zoccoli, chopinoes that women vse to weare. Έτσι τα λένε στα ιταλικά,
zoccoli, με άλλα λόγια, απλώς
τσόκαρα.
Όπως λέει και η αγγλική γουίκη:
There are a great deal of cognates of the word chopine (chapiney, choppins, etc.), however neither the word chopine nor any word similar to it (chioppino, cioppino, etc.) appears in either Florio's 1598 or 1611 dictionary. The Italian word, instead, seems to be "zoccoli," which likely comes from the Italian word "zocco," meaning a stump or a block of wood. Florio does, however, use the word "chopinos" in his English definition of zoccoli.
Με άλλα λόγια, ίσως έχουμε εδώ την περίπτωση μιας κατασκευασμένης ιταλικής λέξης για κάτι μοδάτο της εποχής.
