Ναι, αλλά δώσε κι εσύ καμιά απόδοση να σταματήσει το ανεβοκατέβασμα!
Αφού ο συνδιαχειριστής δεν το έπραξε τόσο καιρό, θέτω εδώ υπό την κρίση σας την απόδοση εχινάκεια, για να γίνει και παιχνίδι με όση συζήτηση ενδεχομένως χρειάζεται. :)
Αφού ο συνδιαχειριστής δεν το έπραξε τόσο καιρό, θέτω εδώ υπό την κρίση σας την απόδοση εχινάκεια, για να γίνει και παιχνίδι με όση συζήτηση ενδεχομένως χρειάζεται. :)
nevergrown
New member
Βλέπω να κυκλοφορούν κάποια "εχινάκεα" στο γούγλη
http://www.google.gr/search?hl=el&q=εχινάκεα&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai=
Και λιγότερα "εχινακέα"
http://www.google.gr/search?hl=el&q=εχινάκεα&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai=
Και λιγότερα "εχινακέα"
Ε, αυτά είναι λάθος — όπως είναι και το να λέγαμε *πανάκεα / *πανακέα για το panacea (= πανάκεια). ;)
Η Echinacea πρωτοεμφανίστηκε σ' αυτό το βιβλίο, του βοτανολόγου Conrad Moench, το 1794 (η σελίδα, στα συνημμένα), αλλά δεν πρόκοψε στα δικά μας βιβλία. Δεν υπάρχει στις φυτολογίες και στις εγκυκλοπαίδειες. Αναφορά βρίσκω μόνο στον Κωνσταντινίδη:
echinacea εχινακέα, γ. φυτών της οικογεν. των συνθέτω της Β. Αμερικής < εχίνος είδος ακανθώδους φυτού + ακή.
Δεν εξηγεί ότι ακή = θεραπεία. Κατά τ' άλλα, ισχύει το σχόλιο του Ζαζ. Η πανάκεια βγήκε από το επίθετο πανακής «αυτός που θεραπεύει τα πάντα», όπου άκος = θεραπεία, γιατρικό. Στα αγγλικά, panacea.
Υποθέτουμε ότι η echinacea προκύπτει από εχίνος + ακή ή άκος, όπως και η πανάκεια. Πού το βρίσκουμε όμως αυτό;
Θεωρώ πολύ πιο πιθανό ότι έχουμε echinus + -acea, θηλ. του -aceus, τη γνωστή κατάληξη λατινικών επιθέτων (π.χ. crustacea, αν και αυτό είναι πληθ. του ουδέτερου). Το ελληνικό δηλαδή θα ήταν η εχινώδης.
Βεβαίως, με τέτοια διάδοση της εχινάκειας, δεν σκοπεύω να κάνω αντιπρόταση. Άλλωστε, ακόμα κι αν δεν σκεφτόταν τη θεραπεία ο Moench όταν βάφτιζε το φυτό, τη σκέφτονται χιλιάδες αγοραστές και, κυρίως, οι εισαγωγείς των χαπιών.
echinacea εχινακέα, γ. φυτών της οικογεν. των συνθέτω της Β. Αμερικής < εχίνος είδος ακανθώδους φυτού + ακή.
Δεν εξηγεί ότι ακή = θεραπεία. Κατά τ' άλλα, ισχύει το σχόλιο του Ζαζ. Η πανάκεια βγήκε από το επίθετο πανακής «αυτός που θεραπεύει τα πάντα», όπου άκος = θεραπεία, γιατρικό. Στα αγγλικά, panacea.
Υποθέτουμε ότι η echinacea προκύπτει από εχίνος + ακή ή άκος, όπως και η πανάκεια. Πού το βρίσκουμε όμως αυτό;
Θεωρώ πολύ πιο πιθανό ότι έχουμε echinus + -acea, θηλ. του -aceus, τη γνωστή κατάληξη λατινικών επιθέτων (π.χ. crustacea, αν και αυτό είναι πληθ. του ουδέτερου). Το ελληνικό δηλαδή θα ήταν η εχινώδης.
Βεβαίως, με τέτοια διάδοση της εχινάκειας, δεν σκοπεύω να κάνω αντιπρόταση. Άλλωστε, ακόμα κι αν δεν σκεφτόταν τη θεραπεία ο Moench όταν βάφτιζε το φυτό, τη σκέφτονται χιλιάδες αγοραστές και, κυρίως, οι εισαγωγείς των χαπιών.
Το Merriam-Webster συμφωνεί για την ετυμολογία από το -acea, αλλά δίνει για πρώτη εμφάνιση της λέξης το 1859 (όχι το 1794, για το οποίο υπάρχουν αποδείξεις). Είναι η μοναδική πηγή που βρήκα, αλλά αυτό δεν διασφαλίζει ούτε το ότι είναι απόλυτα ορθή, ούτε το ότι δεν μπορούν να την αντιγράψουν αύριο άλλα εκατό σάιτ και μετά εμείς να βρίσκουμε την ίδια πληροφορία παντού (χωρίς τούτο να σημαίνει πως κατέστη ξαφνικά εγκυρότερη).
Να σημειώσω λοιπόν τα εξής: Η λατινική κατάληξη -aceae (δηλ. ο πληθ. τού θηλ.) χρησιμοποιείται στη βοτανική για να δηλώσει οικογένειες, και στα ελληνικά αποδίδεται με τις καταλήξεις -ίδες / -ίδαι (όπως συμβαίνει και στη ζωολογία) ή -οειδή. Το Echinacea είναι ωστόσο ονομασία γένους, και σε ολόκληρη την οικογένεια των Συνθέτων υπάρχει όλο κι όλο ένα γένος σε -acea: η Echinacea (Τυχαίο; Δεν νομίζω!). Ο Moench σίγουρα γνώριζε πολύ καλά λατινικά (αφού συνέγραφε τα έργα του στα λατινικά), και μάλλον δεν θα επέτρεπε στον εαυτό του να μην ακολουθήσει τους (έστω, της εποχής του) κανόνες της συστηματικής ονοματολογίας. Από την άλλη, όμως, γνώριζε και τις ιαματικές ιδιότητες της εχινάκειας, διότι έτσι ακριβώς αυτή εισήχθη εξαρχής στην Ευρώπη: ως θαυματουργό φάρμακο (http://www.innvista.com/health/herbs/echinace.htm).
Έλα μου ντε όμως που και το κοινό όνομα πανάκεια είχε αρχική σημασία «ιαματικό φυτό»! Αντιγράφω από το ΕΛΝΕΓ: [Ως κοινό όνομα] δήλωνε διάφορα φυτά, καθώς και τον χυμό τους, τα οποία θεωρούνταν ότι θεραπεύουν κάθε νόσο (πανάκειαν, επεί πάνθ' όσσα βροτοίσιν φλεγμαίνοντα πάθη παύει), ο δε Θεόφραστος σημειώνει: Η δε πανάκεια γίνεται κατά το πετραίον περί Ψωφίδα και πλείστη και αρίστη, δηλ. η πανάκεια υπάρχει στα βουνά γύρω από την Ψωφίδα (αρχ. αρκαδική πόλη) και είναι πάρα πολλή και αρίστης ποιότητας. Τα φυτά αυτά ήταν γνωστά και με άλλες ονομασίες: λιγουστικόν· οι δε πανάκειαν καλούσι, Ρωμαίοι πάνακες (Διοσκουρίδης), Αφροδίτης βοτάνη πανάκεια υπό δε τινων πλοκαμίς λέγεται, υπό δε ενίων καλλίτριχον, λέγεται δε και ηράκλειον (Θεσσαλός, αστρολόγος και ιατρός, 1ος αι. μ.Χ.).
Επομένως η δική μου σκέψη είναι η λέξη Echinacea (εχινάκεια) σχηματίστηκε είτε όπως λέει ο Κωνσταντινίδης είτε από λεκτική διασταύρωση των λέξεων εχίνος και πανάκεια (δηλ. «ακανθώδες ιαματικό φυτό»), και όχι με το λατ. επίθημα -acea = -ώδης, -οειδής.
ΥΓ Η κατάληξη -ώδης (εάν θεωρηθεί η βέλτιστη απόδοση για το -acea) θα μας έφερνε ούτως ή άλλως αντιμέτωπους με την κατάληξη -ώδη η οποία στη βοτανική δηλώνει τάξεις (αποδίδει το λατινικό -ales). Περισσότερα για τις ταξινομικές βαθμίδες εδώ κι εδώ.
Το ιστορικό «Α, καλά, δεν βγαίνει άκρη με την ταξινομία» εσύ το έχεις γράψει. Εγώ, αφού δήλωσα ότι δεν ενδιαφέρομαι να αλλάξω το όνομα της εχινάκειας, χαίρομαι που δεν έκανα κάποια τρελή υπόθεση, αλλά την ίδια με τους ετυμολόγους του Webster. Ο μακαρίτης ο Moench δεν μπορεί να μας διαφωτίσει, απλώς εγώ ενδόμυχα θεωρώ πιο πιθανό να μας λέει ότι του θύμιζε σκαντζόχοιρο ή αχινό το φυτό παρά ότι θεράπευε τους αχινούς σε αντίθεση με την πανάκεια, που θεράπευε τα πάντα.