Κύριε διοικητά! και άλλοι λόγιοι τύποι της κλητικής

[nickel]

Οι λόγιοι τύποι κλητικής (κύριε) διευθυντά, διοικητά, καθηγητά, νομάρχα κτλ. αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της γλωσσικής πραγματικότητας σήμερα. Η χρήση τους στα πλαίσια της Νέας Ελληνικής είναι γνωστή από την καθημερινή πείρα. [...]
Θετικό στοιχείο στο λήμμα καθηγητής του ΛΚΝ είναι η καταγραφή του Kύριε καθηγητά!, με την επισήμανση ότι χρησιμοποιείται σε προσφώνηση. Θα μπορούσε όμως για λόγους συνέπειας το ΛΚΝ να παραθέσει με παρόμοιο τρόπο και τα κύριε διοικητά, κύριε βουλευτά στα οικεία λήμματα, ως χρήσεις σε προσφωνήσεις. Το ΛΝΕΓ, τέλος, καταγράφει εύστοχα τους τύπους κλητικής διευθυντά, διοικητά, καθηγητά, νομάρχα. Για τους αντίστοιχους τύπους κλητικής σε -η ή σε -ή ισχύουν τα προαναφερθέντα. Θα πρέπει να καταγράφονται και αυτοί στα λεξικά, εφόσον λέγονται και γράφονται.​

Από πρόσφατη ανάρτηση στο ιστολόγιο του Βασ. Μ. Αργυρόπουλου:
http://vasargyr2.blogspot.com/2010/06/blog-post_2044.html

(Σημ.: ΣΓΑ είναι το βιβλίο της Άννας Ιορδανίδου Συνηθισμένες γλωσσικές απορίες.)

 

[Alexandra]

Και "κύριε συνταγματάρχα, ταγματάρχα" κλπ. κλπ.

 

[Costas]

Και "Δέσποτα". Αυτό μου θύμισε το διοικητή μας στο στρατό, που στην αναφορά είχε πει μια φορά το εξής χαρακτηριστικό: "Όποιος ξαναπεί 'κύριε Διοικητή' θα έχει 5 μέρες φυλακή!" Αυτό λέει πολλά...

 

[sarant]

Άρα, στο λεξικό, πλάι στον τύπο "Κύριε Διοικητή" πρέπει να γράφει και 5φ

 

[drsiebenmal]

Και στραβομάρα κύριε Επόπτα (ή στραβός είσαι, ρε επόπτη;)

 

[daeman]

Κύριε διαιτητά, κύριε διαιτητά!
Γκαβός είσαι, ρε κοράκι;

 

[nikosl]

Πάντως ο πιο ταπεινός -άρχης, που δεν θα ακούσει ποτέ να προσφωνείται σε -άρχα είναι ο κυλικειάρχης, ο οποίος από ό,τι καταλαβαίνω το -άρχης το πήρε ξώφαλτσα από τον γυμνασιάρχη και τον λυκειάρχη.

Και η ερώτηση είναι, ο Λάμπης Ταγματάρχης και οι παρόμοιοι, σε -άρχα ή σε -άρχη ακούνε;

 

[Zazula]

Μπορούμε να επεκταθούμε και λίγο πιο πέρα από τα εις -ης; Λόγιος τύπος κλιτικής και το «κύριε εισαγγελεύ!» (δεν αναφέρει αυτή την κλιτική το ΛΚΝ, ενώ στο Μεσαιωνικό έχει την —άχρηστη σήμερα— κλιτική βασιλεύ). Έχω την αίσθηση ότι για το θηλυκό εισαγγελέας η κλιτική στην πράξη είναι «κυρία εισαγγελέας!» (δηλ. με χρήση της ονομαστικής).

Άλλη λόγια κλητική σε ευρύτατη χρήση είναι το «πάτερ!» που έδωσε ονομαστική ο πάτερ (άσχετη με το λατινικό ο πάτερ φαμίλιας) η οποία έχει πλέον εξελιχθεί σε άκλιτο ουσιαστικό: του πάτερ, τον πάτερ (περιλαμβάνεται στο ΛΚΝ).

 

[stathis]

Και "κύριε συνταγματάρχα, ταγματάρχα" κλπ. κλπ.

Αυτό μου θύμισε το διοικητή μας στο στρατό, που στην αναφορά είχε πει μια φορά το εξής χαρακτηριστικό: "Όποιος ξαναπεί 'κύριε Διοικητή' θα έχει 5 μέρες φυλακή!" Αυτό λέει πολλά...

Στη δική μου μονάδα πάντως, μας τόνιζαν ότι η «σωστή» προσφώνηση είναι σκέτο «Διοικητά» ή «Συνταγματάρχα», χωρίς «κύριε». Μήπως γι' αυτό τα πήρε ο δίκας του Κώστα; :)

 

[stathis]

Πάντως ο πιο ταπεινός -άρχης, που δεν θα ακούσει ποτέ να προσφωνείται σε -άρχα είναι ο κυλικειάρχης, ο οποίος από ό,τι καταλαβαίνω το -άρχης το πήρε ξώφαλτσα από τον γυμνασιάρχη και τον λυκειάρχη.

Ξεχνάς τον σκασιάρχη... :)

 

[nikosl]

Ξεχνάς τον σκασιάρχη... :)

Σωστό... και αυτό σχολικό. Και μιας και πιάσαμε τα pejorative, θυμήθηκα και τον αιρεσιάρχη, που χρησιμοποιούν διάφοροι φανατικοί ορθόδοξοι για τον Πάπα.

Επίσης, στα άπαντα της λεξιλογιομανίας θέλω να μοιραστώ ότι όταν 15 χρονών πέρασα από δικαστήριο ανηλίκων, την ώρα που περίμενα για την απολογία μου, περισσότερο από τι θα ισχυριστώ με απασχολούσε αν θα πω "κύριε εισαγγελεύ" ή "κύριε εισαγγελέα". Κατέληξα στο πρώτο, μου φαινόταν πιο σοβαρό.

 

[nickel]

Στη δική μου μονάδα πάντως, μας τόνιζαν ότι η «σωστή» προσφώνηση είναι σκέτο «Διοικητά» ή «Συνταγματάρχα», χωρίς «κύριε». Μήπως γι' αυτό τα πήρε ο δίκας του Κώστα; :)

Δεν ξέρω πολλούς που να τα 'χουν πάρει επειδή περίσσευε ένα «Κύριε». Αντιθέτως, πολλοί ενοχλούνται όταν λείπει. Άντε τώρα, nikosl, να έλεγες σκέτο «Εισαγγελέα!». Από τα μπουντρούμια θα μας έγραφες.

 

[stathis]

Δεν ξέρω πολλούς που να τα 'χουν πάρει επειδή περίσσευε ένα «Κύριε». Αντιθέτως, πολλοί ενοχλούνται όταν λείπει.

Κι όμως, οι δικοί μας τα έπαιρναν.

Πέρα από την αναμνησιολογία πάντως, με ενδιαφέρει η γνώμη σας για το κατά πόσο αυτή η άποψη δικαιολογείται γλωσσικά ή άλλως πως.

 

[nickel]

κατά πόσο αυτή η άποψη δικαιολογείται γλωσσικά ή άλλως πως.

Όπως λέει ο Ζαμπούνης (Savoir Vivre, σελ. 205):
Οι βασιλείς και οι στρατιωτικοί δεν φέρουν, πέραν του τίτλου τους, το «κύριε».

Γράφουμε: Προς τον στρατηγό Δημήτριο Σπυρίδωνα...
Λέμε: Στρατηγέ (μου)

Ωστόσο, ο «Διοικητής» δεν είναι βαθμός και θα περίμενα να είναι «Κύριε διοικητά». Στην καθαρεύουσα. Ελπίζω, όταν θα καθιερωθεί το «Κύριε διοικητή» στα στρατόπεδα, να κυκλοφορήσει και γιουτιουμπάκι.

 

[Zazula]

Υπάρχει στις Ε.Δ. κανόνας που λέει ότι ο βαθμός δεν ακολουθείται από το «κύριος», δηλαδή:
Ο Αιθεράρχης Γεώργιος Γκαγκαρινός = σωστό
Ο Νεφελάρχης κύριος Ιωάννης Υψιπετής = 5Κ

ΥΓ Αγκρρ, κάποιος με πρόλαβε = 2ΣΕ

 

[stathis]

Ωστόσο, ο «Διοικητής» δεν είναι βαθμός και θα περίμενα να είναι «Κύριε διοικητά».

Πιθανότατα να μη θυμάμαι εγώ καλά, και το πρόβλημα να υπήρχε μόνο με τα «κύριε Λοχαγέ», «κύριε Στρατηγέ» κ.τ.ο. (Τζάμπα σας μαγάρισα το νήμα.)

Ελπίζω, όταν θα καθιερωθεί το «Κύριε διοικητή» στα στρατόπεδα, να κυκλοφορήσει και γιουτιουμπάκι.

Αιθεράρχης Γεώργιος Γκαγκαρινός [...] Νεφελάρχης κύριος Ιωάννης Υψιπετής

ΥΓ Αγκρρ, κάποιος με πρόλαβε = 2ΣΕ

Εμείς το λέγαμε «δύο σεξ» πάντως (στέρηση εξόδου).

 

[UsualSuspect]

Υπάρχει διαφορά μεταξύ Σ.Ξ. και Π.Ν.....
Είναι σκέτο Στρατηγέ στη κλητική αλλά Κε Ναύαρχε (Ναύαρχος αποκαλείται τιμητικά κάποιος από το βαθμό του Υποναυάρχου και πάνω)