Άντε πάλι η λεξιπενία

Αξίζει επίσης να διαβαστεί ένα κείμενο του φιλόλογου Γιάννη Μαργιούλα,
http://alfavita.gr/anakoinoseis/ank8529e.php
το οποίο αποκαλύπτει πως το κείμενο που δόθηκε ήταν χειρουργημένο, διότι
ο Σεφέρης δεν έγραφε για την παράδοση γενικώς, αλλά για τη λογοτεχνική παράδοση ειδικά.

Ένα απόσπασμα, αλλά διαβάστε το όλο:
Από την ανάγνωση των παραγράφων που προηγούνται και από τη φράση που (εσκεμμένα) παραλείφθηκε, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως ο Σεφέρης δεν μιλά για την παράδοση γενικά και αόριστα. Μιλά για τη λογοτεχνική παράδοση.
Η επιτροπή των εξετάσεων, από ένα ευρύτερο κείμενο, από μια συλλογιστική πορεία που έχει άλλο θέμα και άλλη στόχευση, αποσπά δύο (μη συνεχόμενες) παραγράφους, παραλείπει φράσεις από τη μια και τις παρουσιάζει ως συνεκτικό λόγο, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για σπαράγματα που διαστρέφουν μάλιστα το ακριβές περιεχόμενο της βασικής έννοιας που πραγματεύεται ο ομιλητής. Όλη η λαθροχειρία γίνεται για να διασταλεί το περιεχόμενο του όρου παράδοση. Απομόνωσαν μόνο δύο παραγράφους, γιατί τόσες μπόρεσαν να βρουν που να ανταποκρίνονται στο σκοπό τους.
Θα μου πείτε : αυτά που ισχυρίζεται ο Σεφέρης για τη λογοτεχνία δεν εννοεί ότι ισχύουν και σε άλλους χώρους; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά : όχι. Το ζήτημα όμως είναι πως, όταν γίνεται λόγος για λογοτεχνική παράδοση, το μυαλό του καθενός πάει σε συγκεκριμένα πράγματα: κείμενα, λογοτέχνες, σχολές, ρεύματα κτλ. Οι έννοιες της συνέχειας και της ρήξης αποκτούν πιο απτό περιεχόμενο, έτσι που μπορεί (ο μυημένος τουλάχιστο) να τις σχολιάσει.
Όταν όμως αναφερόμαστε στην παράδοση γενικώς και αορίστως, πού πάει το μυαλό του καθενός; Παντού και πουθενά. Ένας τόσο ρευστός κι αμφιλεγόμενος όρος που μπορεί να συμπεριλάβει τα πιο αντιφατικά πράγματα (από το δημοτικό τραγούδι, το κοκορέτσι και το ψαλτήρι μέχρι την προίκα και την οπλοκατοχή), στη συνείδηση αυτού που καλείται να τον επεξεργαστεί, καταλήγει να μη σημαίνει τίποτα. Μη μπορώντας ο μαθητής (αλλά και ο καθένας) να στρέψει τη σκέψη του σε συγκεκριμένες καταστάσεις από τη ζωή και την κοινωνία, μπλοκαρισμένος από το «χαώδες» του θέματος, αδυνατεί να προχωρήσει σε συλλογισμούς με ουσιαστικό περιεχόμενο. Μόνη διέξοδος – για όσους έχουν γερό μνημονικό και είναι αρκούντως εξασκημένοι – η καταφυγή σε ετοιματζίδικα φληναφήματα. Η παραγωγή κειμένου γίνεται έτσι άσκηση να μιλάς χωρίς να λες τίποτε συγκεκριμένο, να αναφέρεσαι στην «παράδοση» ως έννοια όχι απλώς αφηρημένη, αλλά σχεδόν μεταφυσική. Καθώς μάλιστα επενδύεται με τις συναισθηματικές εκχυμώσεις των λόγων ενός μείζονος έλληνα ποιητή, δεν μπορεί παρά να είναι και έννοια «ιερή».
Να λοιπόν το ιδεολογικό πλαίσιο στο οποίο όφειλαν να κινηθούν υποχρεωτικά οι υποψήφιοι στην παραγωγή κειμένου: αερολογίες, μεγαλοστομία και ακατάσχετη κινδυνολογία για τον αφελληνισμό των πάντων και τη νεολαία που ξεστράτισε (σίγουρα, στις εξετάσεις θα έπαιρνε άριστα οποιοδήποτε απομαγνητοφωνημένο παραληρηματικό κήρυγμα του Άνθιμου Θεσσαλονίκης).
 

nickel

Administrator
Staff member
Δύο ενδιαφέροντα άρθρα για τη λεξιπενία (με τη γνωστή αφορμή) στα Νέα του Σαββάτου, δύο διαφορετικές απόψεις (τη βλέπω τη σύγκρουση να 'ρχεται).

....

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος τα βλέπει διαφορετικά τα πράγματα:

http://www.tanea.gr//Article.aspx?d=20080531&nid=8699228&sn=&spid=1363
http://www.tanea.gr//Article.aspx?d=20080531&nid=8699247&sn=&spid=1363

Απάντηση στην επιφυλλίδα του Κ. Γεωργουσόπουλου δημοσιεύεται σήμερα στις επιστολές των Νέων. Την υπογράφει ο επίτιμος σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αριστείδης Βουγιούκας. Με ποικίλα ενδιαφέροντα στοιχεία.
 
Last edited by a moderator:

nickel

Administrator
Staff member
Τη συνέχεια στα παραπάνω άρθρα του Γιάννη Η. Χάρη μπορείτε να διαβάσετε στα σημερινά Νέα:
http://www.tanea.gr//Article.aspx?d=20080614&nid=8866203&sn=&spid=1363
http://www.tanea.gr//Article.aspx?d=20080614&nid=8866225&sn=&spid=1363
ή, πληρέστερο, εδώ:
http://yannisharis.blogspot.com/2008/06/blog-post_15.html

Το κείμενο του φιλόλογου Γιάννη Μαργιούλα (βλ. παραπάνω) αναδεικνύει και η στήλη του καθηγητή Μαρωνίτη στο αυριανό Βήμα:
http://www.tovima.gr/print_article.php?e=B&f=15385&m=A64&aa=1
 

ClockworkPlum

New member
Παιδιά, εγώ ένα πράγμα δεν καταλαβαίνω. Ας με διαφωτίσει κάποιος, γιατί δεν έχω πάει σχολείο στην Ελλάδα, και έτσι δεν ξέρω.

Αυτά τα κείμενα για τα οποία έπρεπε τα παιδιά που έδιναν Πανελλήνιες να γράψουν έκθεση, δεν έπρεπε να τα είχαν κάνει στο σχολείο; (αν και θεωρώ πως Σεφέρη πρέπει να διαβάσει κάποιος κι από μόνος του ασχέτως αν συμπεριλαμβάνονται τα ποιήματά του στο πρόγραμμα)

Επομένως, δεν έπρεπε να τις ξέρουν αυτές τις λέξεις; Δηλαδή, λίγο ντροπή...
 

nickel

Administrator
Staff member
Το κείμενο δεν το έχουν διδαχτεί. Σε σχέση με αυτό το κείμενο ζητούν από τους υποψήφιους μια περίληψη (25 μονάδες), απαντήσεις σε 3 ερωτήσεις (15 μονάδες) που έχουν να κάνουν με κατανόηση του κειμένου και σε 2 ερωτήσεις για το λεξιλόγιο (όχι αυτό που έχει εξηγηθεί — 10 μονάδες) και την έκθεση (50 μονάδες), που παίρνει το κείμενο σαν αφορμή και μόνο. Ευτυχώς, γιατί άλλα έλεγε για την παράδοση ο Σεφέρης στο πλήρες κείμενο και άλλα ζητούσαν οι εξεταστές από τους υποψήφιους να παπαγαλίσουν.

Για τις συγκεκριμένες λέξεις δεν έγιναν ερωτήσεις για τη σημασία τους (έγιναν για τις λέξεις εφευρέσεις, εμπειρία, αμφιταλαντεύεται, τεχνοκρατικό, πανικού, με τις οποίες ζητήθηκε να σχηματίσουν προτάσεις). Ούτε ρώτησαν οι εξεταζόμενοι τι σημαίνουν. Οι εξεταστές έκριναν σκόπιμο να τις εξηγήσουν για να είναι βέβαιο ότι η μη κατανόησή τους δεν θα εμπόδιζε τους νέους να απαντήσουν στις πρώτες ερωτήσεις, τις άσχετες με σημασίες λέξεων. Δόθηκε και μια δικαιολογία ότι υπάρχουν στα λύκεια πολλά παιδιά μεταναστών, αλλά συνήθως αυτά πρωτεύουν.

Μπορούμε λοιπόν να μιλήσουμε για εικαζόμενη λεξιπενία. Όχι διαπιστωμένη. Όπως δεν ήταν και τότε που ζήτησαν οι εξεταζόμενοι να εξηγηθούν οι λέξεις αρωγή και ευδοκίμηση. Γιατί δεν σηκώθηκαν όλοι οι εξεταζόμενοι να ζητήσουν να τους τις εξηγήσουν.

Εντέλει όμως τι είναι αυτή η λεξιπενία; Η κατηγορία που εκτοξεύουν όσοι ασχολούνται με τη γλώσσα εναντίον των νέων κάθε γενιάς και εποχής επειδή δεν τυχαίνει όλοι οι νέοι να χειρίζονται τη γλώσσα με τον πλούτο και την ευαισθησία που θα ήθελαν αυτοί οι μεγαλύτεροι.

Αν η γνώση της ελληνικής γλώσσας γίνεται φτωχότερη, για να το μετρήσουμε θα πρέπει να προηγηθούν κάποιες σοβαρές διαδικασίες: τι είναι «καλή γνώση της γλώσσας», με ποιο μέτρο μετράμε την καλή γνώση της γλώσσας, να φτιάξουμε δοκιμασίες που θα μετράνε αυτό ακριβώς το πράγμα, να τις επαναλαμβάνουμε κάθε τόσο, να κάνουμε συγκρίσεις και να βγάζουμε συμπεράσματα. Οι φωνασκίες χωρίς τεκμηρίωση, αν δεν είναι εκ του πονηρού, είναι τουλάχιστον άστοχες.

Περισσότερα στα κείμενα για τα οποία δίνω συνδέσμους, αν και πρέπει να ομολογήσω ότι 9 στα 10 απηχούν εν πολλοίς και τις προσωπικές μου απόψεις.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Εντέλει όμως τι είναι αυτή η λεξιπενία; Η κατηγορία που εκτοξεύουν όσοι ασχολούνται με τη γλώσσα εναντίον των νέων κάθε γενιάς και εποχής επειδή δεν τυχαίνει όλοι οι νέοι να χειρίζονται τη γλώσσα με τον πλούτο και την ευαισθησία που θα ήθελαν αυτοί οι μεγαλύτεροι.
Ή, πολύ απλά, δεν τη χειρίζονται με τον ίδιο τρόπο που θα ήθελαν αυτοί οι μεγαλύτεροι. Αλλά το διαφορετικό δεν σημαίνει αυτομάτως πως πρόκειται για κάτι χειρότερο.
 
Top