overdetermination

[Tipoukeitos]

Δεν έχω κατορθώσει να βρω ικανοποιητική ή, έστω, καθιερωμένη απόδοση του όρου overdetermination στα ελληνικά. Ο όρος, θυμίζω, ξεκίνησε από τον ψυχανάλυση και δηλώνει φαινόμενα που οφείλονται σε δύο ή περισσότερα αίτια, το καθένα από τα οποία θα αρκούσε, από μόνο του, για να εξηγήσει το εν λόγω φαινόμενο.

Οι ελληνικές μεταφράσεις που βρήκα («υπερκαθορισμός», «υπερπροσδιοριστία») δεν αποδίδουν επαρκώς, νομίζω, το ουσιωδέστερο σημασιολογικό χαρακτηριστικό του overdetermination. Σκέφτηκα ότι μια περιφραστική απόδοση θα ήταν ενδεχομένως ικανοποιητικότερη. Αλλά ποια; Μήπως «αιτιολογικός πληθωρισμός» ή κάτι τέτοιο; (Δεν μου πολυαρέσει.)

 

[Themis†]

Σε πολιτικοφιλοσοφικά συμφραζόμενα, επικαθορισμός (=γαλλ. surdétermination).

 

[Themis†]

Ο επικαθορισμός έχει χρησιμοποιηθεί και στα συμφραζόμενα που σε ενδιαφέρουν, αλλά δεν ξέρω αν είναι καθιερωμένος όρος.

 

[agezerlis]

Ο Θεοδόσης Πελεγρίνης στο "Λεξικό της φιλοσοφίας" (Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2005) τον όρο "overdetermination" τον αποδίδει "υπεραιτιοκρατία".

Δεν συμφωνώ, αλλά το αναφέρω για λόγους πληρότητας.

 

[Tipoukeitos]

Themis και agezerlis, ευχαριστώ πολύ! Ο επικαθορισμός, για να είμαι ειλικρινής, δεν μου πολυαρέσει, γιατί το επί δεν δείχνει πλεονασμό: μάλλον σε καθορισμό εκ των άνω παραπέμπει (μου φαίνεται).

 

[nickel]

Καλημέρα. Ο επικαθορισμός του Αλτουσέρ έχει να κάνει με το πρόσθετο, το επιπλέον. Για τον φροϊδικό όρο, ανάμεσα σε υπερκαθορισμό και υπερπροσδιορισμό θα διάλεγα τον πρώτο. Στο μπλογκ εδώ, αν ψάξεις για «υπερκ» θα τον δεις... σε όλους τους τύπους.

 

[somnambulist]

Δυστυχώς έχει επικρατήσει ο επικαθορισμός. Απ' ό,τι βλέπω και ο Σιδέρης εδώ έτσι το λέει.

 

[Cadmian]

Σε πίστωση των ανωτέρω, θα παραθέσω και εγώ τις αποδόσεις του όρου από το αγγλοελληνικό λεξικό παιδαγωγικών και ψυχολογικών όρων του Παναγιώτη Γεωργούση.

Overdetermination: Πολυπροσδιορισμός, επικαθορισμός, επιπροσδιορισμός, υπερκαθορισμός.

 

[nickel]

Overdetermination: Πολυπροσδιορισμός, επικαθορισμός, επιπροσδιορισμός, υπερκαθορισμός.

Αυτό κι αν είναι... υπεραπόδοση! (Sort of overkill.)

 

[Cadmian]

Το ωραίο είναι ότι όλοι οι όροι του Γεωργούση είχαν αναφερθεί από το κάθε μέλος ξεχωριστά.

 

[Tipoukeitos]

Somnambulist, Cadmian και, βεβαίως, Nickel, σας ευχαριστώ όλους -- και να με συμπαθάτε για την καθυστέρηση. Ο πολυπροσδιορισμός φαίνεται, καταρχήν, ικανοποιητική απόδοση, αλλά έχει το μειονέκτημα ότι το πολυ- συνήθως δηλώνει την ύπαρξη, απλώς, πολλών αιτίων -- όχι κατανάγκη την ύπαρξη πολλών αιτίων που το καθένα από μόνο του θα αρκούσε για να εξηγήσει το ΧΨΩ φαινόμενο.

 

[Palavra]

Σε πολιτικοφιλοσοφικά συμφραζόμενα, επικαθορισμός (=γαλλ. surdétermination).

Έψαχνα πώς λέμε τον «υπερκαθορισμό» (σε φιλοσοφικά συμφραζόμενα :)) στα γαλλικά και έπεσα μέσω γούγλη σε τούτο 'δώ το νήμα. Είμαι τόσο ευτυχισμένη!