metafrasi banner

the disenchantment of the world = το ξεμάγεμα του κόσμου, η απομάγευση του κόσμου

nickel

Administrator
Staff member
Ομολογώ ότι δεν γνώριζα τη λέξη «απομάγευση» και, αν έχει χρησιμοποιηθεί σε μεταφράσεις του Μαξ Βέμπερ, για την όποια λέξη χρησιμοποίησε ο Βέμπερ για το disenchantment, είναι απίθανο να έχει βρεθεί στο δρόμο μου.

Τη διάβασα στα σημερινά Nέα, σε κείμενο της Α. Πελώνη με τίτλο «Η «απομάγευση» του κόσμου του Νεοέλληνα», αλλά κυκλοφόρησε το 2008 έργο Ελλήνων κοινωνιολόγων με τον τίτλο Η απομάγευση του κόσμου.

Σε σχέση με το γνωστό έργο του Βέμπερ, την Προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού, γράφει στη WIkipedia:
In the end, the study of Protestant ethic, according to Weber, merely explored one phase of the emancipation from magic, that disenchantment of the world that he regarded as the distinguishing peculiarity of Western culture.

Στην παρουσίαση του ελληνικού βιβλίου από τον Στέφανο Πεσμαζόγλου γράφει:

Παραθέτουμε μερικές πρώτες βελονιές από το πρώτο μέρος: Στο κεφάλαιο «Η αποδοχή της Κοινωνικής Πραγματικότητας» ή, θα έλεγα, Ο Φαύλος Κύκλος των διπλών μηνυμάτων, οι γονείς από τη μια προτρέπουν την κόρη τους να τελειώσει το λύκειο, γιατί χωρίς αυτό δεν μπορεί να προχωρήσει, ενώ την εποχή των εξετάσεων της επιβάλλουν να δουλεύει σε ταβέρνα. Δεύτερη βελονιά, από το «Ένας κοινωνικός λαθρεπιβάτης»: ο λαϊκής προέλευσης φοιτητής Κοινωνιολογίας (δεν προσδιορίζεται, φυσικά, το όνομα τού Πανεπιστημίου αλλά μπορούμε ίσως να υποθέσουμε) ταυτόχρονα δουλεύει σε συνεργείο και όταν τον ρωτάνε τι σπουδάζεις, απαντά «Κενονιωλογία»: «Στην σχολή σπουδάζαμε το τίποτε, βγαίναμε τίποτε, δουλεύαμε στο τίποτα». Τρία χρόνια μετά σπουδάζει Μαρξισμό σε ομάδες της εξω-κοινοβουλευτικής Αριστεράς και ταυτόχρονα δουλεύει ως φορτοεκφορτωτής και αργότερα σε βίντεο-club. Αποφοιτά και διδάσκει έκθεση σε φροντιστήριο. Διδάσκει σε Λύκειο Πολιτική Οικονομία και όχι Κοινωνιολογία («ποτέ δεν εργάστηκα ως κοινωνιολόγος αλλά σταθερά ως λαθρεπιβάτης»). Με εκπαιδευτική άδεια κάνει μεταπτυχιακά στην Αγγλία και διδακτορικό σε περιφερειακό πανεπιστήμιο. Τέλος, ως υποψήφιος σε Πανεπιστήμιο του αθηναϊκού κέντρου δεν εκλέγεται, «έχοντας δύο βιβλία, μία μετάφραση, 14 άρθρα, δέκα αναφορές σε άλλους και η συν-υποψήφια είχε τρία κείμενα υπό δημοσίευση και 5 υπό προετοιμασία» (το γνωστό μαγείρεμα).

[...]

Η λαμπερή ορολογία της «ευελιξίας», που εύηχα συσκοτίζει την προσωρινότητα της εργασίας (το παράδειγμα προέρχεται από ξενοδοχειακές επιχειρήσεις όπου μάλιστα η ορολογία εκεί είναι ακόμη πιο εξελιγμένη: πρόκειται για «έξτρα ευέλικτους» δηλαδή «έξτρα προσωρινούς»). Είναι εκείνοι δεν έχουν καν προσωρινή σύμβαση εργασίας. Η συνέντευξη αφορά την κοινωνική κατηγορία που συγκροτεί την νέα δεξαμενή του πλεονάζοντος εργατικού δυναμικού. Στην άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος παραμένει ο κακοπληρωμένος μόνιμος, που 43 χρόνια εργάζεται σε βιοτεχνία ρούχων, και ο τραπεζοϋπάλληλος, που το απόγευμα συμπληρώνει το εισόδημά του με ασφαλιστικά πακέτα.

Και πάει λέγοντας. Αλλά σήμερα είναι Τσικνοπέμπτη...
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Μπορείς να εξηγήσεις γιατί πρέπει να πούμε "απομάγευση", ενώ έχουμε ήδη αποδόσεις για τη λέξη disenchantment, π.χ. αφύπνιση από ψευδαισθήσεις ή αυταπάτες, ξύπνημα, προσγείωση στην πραγματικότητα;
 

nickel

Administrator
Staff member
Disenchantment (Entzauberung) in social sciences refers to the devaluation of mysticism. The concept was introduced by Max Weber to describe the character of modernized, secularized society, where scientific understanding is more highly valued than belief.
http://en.wikipedia.org/wiki/Disenchantment

Προφανώς είναι η απόδοση του όρου από τους μεταφραστές του Βέμπερ. Για να δημιουργηθεί όρος και να μη θυμίζει άλλες καθημερινές λέξεις. Δεν λες πάλι καλά που γλιτώσαμε τη Weltanschauung για την κοσμοθεωρία;
 
Ένας λόγος που μπορώ να σκεφτώ, Αλεξάνδρα, είναι ότι αυτά
disenchantment, π.χ. αφύπνιση από ψευδαισθήσεις ή αυταπάτες, ξύπνημα, προσγείωση στην πραγματικότητα;
δεν είναι μονολεκτικές αποδόσεις (εκτός από το ξύπνημα που δεν μου αρέσει ιδιαίτερα και δεν αποδίδει τη λέξη σωστά).

Εμένα η απομάγευση με μάγεψε:) και θα τη χρησιμοποιώ...
 

nickel

Administrator
Staff member
Εμένα η απομάγευση με μάγεψε:) και θα τη χρησιμοποιώ...
Εσύ να χρησιμοποιείς το ξεμάγεμα, που πάει στα κείμενά σου και το έχουν και τα λεξικά...
 

SBE

¥
Ναι μεν, αλλά στην αγγλική η λέξη δεν είναι μόνο ορολογία αλλά λέξη της καθημερινότητας, που τη χρησιμοποιούν οι ιθαγενείς γενικά. Αυτό δεν παίζει ή πρέπει ντε και καλά να γίνουμε πέντε εκατομμύρια;
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Το "ξεμάγεμα" το καταλαβαίνω. Η "απομάγευση" μού χτυπάει άσχημα.
 

SBE

¥
Το "ξεμάγεμα" το καταλαβαίνω. Η "απομάγευση" μού χτυπάει άσχημα.

Γιατί χρειαζεται και μια κάποια μεγαλοπρέπεια στην ορολογία ;)
 

nickel

Administrator
Staff member
Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι το disenchantment / απογοήτευση δεν είναι καλή μετάφραση του γερμανικού Entzauberung, που σημαίνει (αντιγράφω): "breaking of the/a spell | deprivation of mystique | de-magicking". Το «ξεμάγεμα» είναι πιο κοντά στο γερμανικό. Η «απομάγευση» επίσης, αλλά έχει κάτι το ελιτίστικο (ή «ελετοΐστικο» :) ).
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Από τη Magenta:
disenchantment
ουσ. απογοήτευση: disenchantment with the world απογοήτευση από τον κόσμο # δυσανασχέτιση, δυσαρέσκεια, δυσφορία: increasing disenchantment αυξανόμενη δυσαρέσκεια # (απαρχ.) ξόρκισμα, ξεμάτιασμα
 

nickel

Administrator
Staff member
Μα και η απο+γοήτευση πάνω στο γήτεμα βασίστηκε. Απλώς σήμερα, αν δεν δεις το disenchantment σαν όρο, μπερδεύει.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Πάντως, μάγευση για να προκύψει από αυτήν η απομάγευση δεν αναφέρει ούτε το ΛΚΝ, ούτε το ΛΝΕΓ. Και τα δύο μεγάλα λεξικά μας δίνουν το μάγεμα ως ενέργεια ή αποτέλεσμα του μαγεύω.

Σκαλίζοντας λίγο στα πιο πάνω ευρήματα από τον Γκούγκλη βλέπουμε ότι οι περισσότερες μαγεύσεις αναφέρονται στο έργο του Βέμπερ (μα όλοι πια στο πρωτότυπο το διοβάζουν; έχουμε προοδεύσει πραγματικά!). Μια εκ-μάγευση όμως μας οδηγεί στο επόμενο ενδιαφέρον εύρημα, την *εκμάγευση!

Φυσικά, εννοούν την εκμαγείωση, την εργασία και η τεχνική της παρασκευής εκμαγείου· η αποτύπωση του σχήματος και της μορφής ενός στερεού σώματος επάνω σε εύπλαστη μάζα για την κατασκευή ομοιώματός του. Δυστυχώς, κάποιες από τις γκουγκλιές είναι από χώρους που θα έπρεπε να ξέρουν καλύτερα...:(
 
Αυτό ήθελα να πώ (#13) Ότι η "απομάγευση" - d. είναι σε χρήση εκεί που πρέπει, αλλά εδώ είναι λιγάκι φιγούρα (αναμενόμενο για το χώρο με τον οπoίο σχετίζεται η έκδοση :)) με τη σημασία διάψευσης, απογοήτευσης, ανώμαλης προσγείωσης στη ζωή. Και κυρίως δημιουργεί σύγχυση, γιατί νομίζει κανείς ότι αναφέρεται στο πλαίσιο της απομάγευσης της νεοτερικότητας, ενώ είναι αφηγήσεις σημερινών ανθρώπων που αισθάνονται διαψευσμένοι στις ελπίδες τους,
Πρόκειται για ένα βιβλίο που έχει ως αντικείμενο τους ανθρώπους που φαίνονται δυσαρεστημένοι με την ζωή αλλά και που είναι γραμμένο από αυτούς∙ βιβλίο για ανθρώπους που δεν έχουν επιλέξει οι ίδιοι την πορεία τους στον κόσμο τούτο (ούτε την κατεύθυνση σπουδών τους στο Πανεπιστήμιο, ούτε το επάγγελμα τους
(...) Η στόχευση σαφώς εξυπηρετείται και είναι η απομυθοποίηση ενός γυάλινου κόσμου, η απομάγευση του, η ανάδειξη της Δυστυχίας του Κόσμου.
Δηλαδή, μας παραμύθιασε ο τίτλος της "απομάγευσης του κόσμου".
 
Πάντως, μάγευση για να προκύψει από αυτήν η απομάγευση δεν αναφέρει ούτε το ΛΚΝ, ούτε το ΛΝΕΓ. Και τα δύο μεγάλα λεξικά μας δίνουν το μάγεμα ως ενέργεια ή αποτέλεσμα του μαγεύω.

Δεν ξέρω, είναι απαραίτητο να προϋπάρχουν σε χρήση τα δύο συνθετικά μιας λέξης ώστε να είναι έγκυρη η σύνθετη; Υπήρχε γοήτευση πριν την απογοήτευση; (Απλά αναρωτιέμαι, δεν ξέρω την απάντηση :))
 

nickel

Administrator
Staff member
Όχι, δεν είναι απαραίτητο. Απλώς ακούγεται λίγο βαρύγδουπο το «απομάγευση», σαν να έλεγες *απομπέρδευση αντί για ξεμπέρδεμα. :)
 
Τώρα, εγώ θα θεωρηθώ περίεργος αν πω ότι η πρώτη λέξη που μου ήρθε στο μυαλό είναι... η απομάγευση;
Έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον σε κείμενα πολιτικής φιλοσοφίας (μεταφράσεις και πρωτότυπα) και δεν ξενίζει καθόλου.
Ελετοΐστικη δεν είναι, Νικόλαε, σε καμία περίπτωση.
 
Top