whiteout

[Alexandra]

An arctic atmospheric condition with clouds over snow produce a uniform whiteness and objects are difficult to see; occurs when the light reflected off the snow equals the light coming through the clouds.
Εδώ ένα ωραίο pdf όπου λέει, στα ελληνικά θα το λέγαμε ασπρίλα ή άσπρο σύννεφο. Βέβαια, προφανώς οι πιλότοι το χρησιμοποιούν αμετάφραστο, αλλά έχω την αίσθηση ότι τουλάχιστον μια φορά πρέπει να το μεταφράσω. Ο τίτλος της ταινίας Whiteout απ' ό,τι φαίνεται αποδόθηκε Ίχνη στο χιόνι.

 

[daeman]

Σκόρπιες ιδέες, προσθέτουμε 1 δόση του επιθέτου λευκή ή άσπρη, ανάλογα με την προτίμησή μας: αχλύς (ή αχλή), θολούρα, καταχνιά, αντάρα. Εγώ προτιμώ την αντάρα (του χιονιού).

Φαντάζομαι ότι το αγγλικό προήλθε ως αντίθετο του blackout, γιατί κι εδώ δεν βλέπεις την τύφλα σου, μόνο που είναι σε λευκό αντί για μαύρο. Οπότε, αν το σκοτάδι δεν ήταν συνώνυμο της μαυρίλας, θα το λέγαμε λευκή συσκότιση. Φτου!

Και btw, ωραίο το pdf, αλλά τη λύση που προτείνει, την ΠΔΟ (πτήση δι' οργάνων, τη λέγανε οι χειριστές), παρότι σε πολλές περιπτώσεις είναι η πιο ενδεδειγμένη, οι χειριστές συνήθως την αποφεύγουν όπως ο διάολος το λιβάνι.

 

[nickel]

Αν πάμε και με το λατινικό Ningor caecans, θα λέγαμε εκτυφλωτική χιονοθύελλα.

Αν προτιμήσουμε το αγγλικό: εκτυφλωτικό λευκό, εκτυφλωτική ασπρίλα.

Αν συμβουλευτούμε τη γαλλική μετάφραση του Ρομπέρ (visibilité nulle): μηδενική ορατότητα (ξεφύγαμε, αλλά αυτό θα το καταλάβουν όλοι).

Από Encarta:
1. loss of visibility: an atmospheric condition in which low clouds merge with a snow-covered landscape, greatly restricting visibility, so that only darker objects are discernible
2. blizzard: a blizzard that is so severe it reduces visibility almost to zero

 

[Zazula]

Και btw, ωραίο το pdf, αλλά τη λύση που προτείνει, την ΠΔΟ (πτήση δι' οργάνων, τη λέγανε οι χειριστές), παρότι σε πολλές περιπτώσεις είναι η πιο ενδεδειγμένη, οι χειριστές συνήθως την αποφεύγουν όπως ο διάολος το λιβάνι.

Πράγματι ωραίο το pdf, αλλά η USAF έχει Επισμηναγούς, όχι Ταγματάρχες. :) Πάντως η πλειονότητα των διενεργούμενων πτήσεων είναι ούτως ή άλλως IFR, daeman, αν και υπάρχουν περιπτώσεις πτήσης σε συνθήκες whiteout όπου να είναι απαραίτητη για την αποστολή και η οπτική επαφή με το έδαφος (π.χ. SAR σε βουνό).

 

[Alexandra]

Δεν είπες όμως τη γνώμη σου επί της ουσίας, my Zaz.
Ετοιμάζομαι να το αφήσω αμετάφραστο, με μεταγραφή, αφού το εξηγήσω (ίσως) την πρώτη φορά που εμφανίζεται, κατ' αναλογία με το μπλακάουτ. Και κατά πάσα πιθανότητα σε δυο λέξεις όχι μία, δηλαδή γουάιτ-άουτ, όχι γουαϊτάουτ. Άλλες προτάσεις;
Η μηδενική ορατότητα δεν παίζει επειδή η λέξη χρησιμοποιείται ακριβώς όπως και το μπλακάουτ, π.χ. A few hours before the whiteout.

 

[Zazula]

Μάλλον στη συγκεκριμένη περίπτωση προκρίνω τη μεταγραφή με παράλληλη εκμετάλλευση πιθανής δυνατότητας για επεξήγηση στην παρθενική εμφάνιση της λέξης. Τα εις -άουτ είναι συνηθισμένα στη γενική αλλά και την αεροπορική γλώσσα (όπου από τα θετικά τζι παθαίνεις μπραουνάουτ, γκρέι-άουτ και μπλακάουτ, και από τα αρνητικά ρεντάουτ).

 

[nickel]

A few hours before the whiteout.
Λογοτεχνική μετάφραση:
Λίγες ώρες πριν γίνουν όλα άσπρα.

 

[Zazula]

Λίγες ώρες πριν γίνουν όλα άσπρα, ή πριν τα καλύψει όλα η ασπρίλα (δεκτή και η παθητική σύνταξη, παρεμπ). Δεν νομίζω ότι αλλάζουν χρώμα. :)

 

[daeman]

Πέρα από τη χρήση στη συγκεκριμένη περίπτωση, που πιστεύω ότι καλύφθηκε μια χαρά, επανέρχομαι στην αντάρα, κυρίως επειδή την άκουσα από ορειβάτες να περιγράφει τη θολούρα στην ατμόσφαιρα, σε ό,τι κι αν οφείλεται: ομίχλη, χαμηλά σύννεφα, χιόνι παρασυρμένο από τον άνεμο ("σήκωσε αντάρα"). Πριν απ' αυτό, κι εγώ την ήξερα με τις σημασίες 2 και 3 του ΛΚΝ:

αντάρα η [andára] O25α : 1.το σκοτείνιασμα της ατμόσφαιρας από σύννεφα ομίχλης που προμηνύει φοβερή καταιγίδα και με επέκταση φοβερή κακοκαιρία ή δυνατός άνεμος. 2. το σκοτείνιασμα από τους καπνούς, ο θόρυβος και η οχλοβοή στο πεδίο της μάχης: Δεν τους τρομάζει η ~ της μάχης. 3. (μτφ.) φασαρία, αναστάτωση, αναμπουμπούλα: Σηκώθηκε φωνή κι ~. ΦP καπνός κι ~: α. για θολή και βρόμικη ατμόσφαιρα. β. για κτ. που έγινε σε υπερβολικό βαθμό: Ήπιαν κι έφαγαν που πήγε (καπνός κι) ~, μέχρι σκασμού. γ. για αγωνία και στενοχώρια: Όλο καπνός κι ~ είναι στο σπίτι τους. δ. (κατάρα): Kαπνός κι ~ να γίνεις. [μσν. αντάρα < *ανταρ(άσσω) -α (αναδρ. σχημ.) < αρχ. ἀναταράσσω `ανακατώνω, αναστατώνω΄ με ανομ. αποβ. του μεσαίου [a]]

Επίσης βρίσκω αυτό εδώ, (πηγή που δεν μου εμπνέει εμπιστοσύνη, αλλά ο στίχος υπάρχει πράγματι στον Ερωτόκριτο):
Αντάρα
Σημασία: θόλωση της ατμόσφαιρας έπειτα από δυνατό αέρα.
Ο Σκαρλάτος Δ. ο Βυζάντιος καταγράφει: Αντάρα, ίδε Ανεμοζάλη.
«κι ωσάν ο ναύτης στη χιονιά και στην πολλήν αντάρα» (Ερωτόκριτος Β 555)
Συγγενής λέξη με το ρήμα ανταρτεύομαι > ανταρεύομαι (= καλύπτομαι από ομίχλη, σκοτεινιάζω, ανταριάζω). Ετυμολογείται από το ρήμα της αρχαίας αναταράσσω
(= ανακατώνω, κινώ ζωηρώς άνω - κάτω και θολώνω, συγχύζω).

Και πολλές άλλες αναφορές, βέβαια, και με τις 3 σημασίες που αναφέρονται παραπάνω. Ξεχωρίζω μόνο μία, σε σελίδα του διακεκριμένου "συνονόματου" συνδαιτυμόνα εδώ :): http://www.sarantakos.com/kibwtos/mazi/sourhs_rwmhos877.html)

Έχει νόημα να το παιδέψω κι άλλο ή να παρατήσω τη διαλεύκανση της υπόθεσης, να το φάει το μαύρο σκοτάδι, δηλαδή; ;) Ή αντάρα κακιά, όπως λένε εδώ όποτε αντιμετωπίζουν κάποιο ομιχλώδες, σκοτεινό, μπερδεμένο ζήτημα, με το οποίο δεν αξίζει τον κόπο να ασχοληθείς.

Κάνας ορειβάτης εύκαιρος;

 

[azimuthios]

Λίγο άσχετο, αλλά νομίζω πως πρέπει να το αναφέρω.

Σε ένα βιβλίο του είδους της λογοτεχνίας του φανταστικού που έχω μεταφράσει, υπάρχει ένα είδος λύκου, ο οποίος ονομάζεται ανταρόλυκος, επειδή είναι λευκός και εμφανίζεται πάντα μέσα από αυτή τη θολούρα του χιονιού που περιγράφετε.

 

[nickel]

Έκανε ο Ζαζ το λογοπαίγνιό του στο swirl pattern, αλλά ξέχασε να το κάνει εδώ. Διότι, αφού το blackout είναι και «σκοτοδίνη», τότε το whiteout θα μπορούσε να είναι «φωτοδίνη»: να και το εκτυφλωτικό φως, να και το στροβίλισμα του χιονιού (για τη δεύτερη, κατά Encarta, σημασία, της χιονοθύελλας, όχι της απόλυτης ασπρίλας).

Στο πιο σοβαρό:
Στην αντάρα η έμφαση είναι στο ότι η αναταραχή προκαλεί σκοτείνιασμα, όχι ασπρίλα (πώς το έλεγε εκείνο που είχαν στο ΙΑΤΕ; «γαλακτόχρωμος καιρός», από το milky weather).

 

[Zazula]

Στην αντάρα η έμφαση είναι στο ότι η αναταραχή προκαλεί σκοτείνιασμα, όχι ασπρίλα.

Πάντως τα λεξικά (Πρωίας, Βοσταντζόγλου κ.ά.) δίνουν πρώτη σημασία αντάρα = ομίχλη ξερό, οπότε δυσκολεύομαι να συσχετίσω πώς μπαίνει στη μέση το σκότος κι όχι η ασπρίλα. Παρεμπ ο Βοσταντζόγλου τα αχλύς, καταχνιά και πούσι τα κατηγοριοποιεί ως μορφές ελαφράς ομίχλης.

 

[nickel]

Επηρεάζομαι από πιο σύγχρονα λεξικά:

ΛΚΝ
αντάρα
1. το σκοτείνιασμα της ατμόσφαιρας από σύννεφα ομίχλης που προμηνύει φοβερή καταιγίδα και με επέκταση φοβερή κακοκαιρία ή δυνατός άνεμος. 2. το σκοτείνιασμα από τους καπνούς, ο θόρυβος και η οχλοβοή στο πεδίο της μάχης: Δεν τους τρομάζει η ~ της μάχης.
ΛΝΕΓ
ανταριάζω
1 καλύπτομαι από ομίχλη, σκοτεινιάζω
ΠαπΛεξ
1. θύελλα με σφοδρό άνεμο και συννεφιά· 2. αναταραχή, ανακάτωμα· 3. σκοτείνιασμα τ’ ουρανού, ομίχλη

(Παρατήρησε την όμορφη έκθλιψη σε ορισμό λεξικού, «τ' ουρανού»!)

 

[Zazula]

Ξερωγώ, έζησα πολλά χρόνια σε τόπους με συχνή ομίχλη, και το τοπίο στην ομίχλη κατά κανόνα ασπρίζει, δεν μαυρίζει. :)