Ο Καιάδας της ανάπηρης και κακούργας γενικής

[nickel]

Αν δεν κάνω λάθος, έχει αποδειχτεί μύθος ότι στο βάραθρο που ονομαζόταν Καιάδας οι αρχαίοι Σπαρτιάτες έριχναν τα καχεκτικά και ανάπηρα βρέφη. Μόνο κακούργους που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο και άλλα κακοποιά στοιχεία έριχναν εκεί.

Ανοίγω πάντως αυτό το νήμα για να ρίξουμε εδώ μέσα τις χρήσεις της γενικής πτώσης, τις ανάπηρες και τις κακούργες, που θα θέλαμε να καταβαραθρώσουμε σ’ έναν Καιάδα με την ελπίδα ότι θα μπορέσουμε να τις ξεχάσουμε και να μην τις ξαναδούμε ποτέ στο δρόμο μας. Το κάνω με την ευκαιρία που μου δίνουν δύο πρόσφατα κείμενα και, λόγω πίεσης, θα περιοριστώ τώρα σ’ αυτά. (Και στα δύο κείμενα, τα έντονα δικά μου.)

Του Νίκου Σαραντάκου, ένα μικρό:

Ποδαρικό στη γενικομανία

[…] Πρόκειται για νέο κρούσμα γενικομανίας, σε ρεπορτάζ του Κωνσταντίνου Ζούλα, ο οποίος παραθέτει, χωρίς να σχολιάζει, τις δηλώσεις του Κ. Παπούλια από το πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του.
«Απαιτείται ένας νέος τρόπος σκέψης», προσέθεσε ο κ. Κάρολος Παπούλιας, ο οποίος μάλιστα αναφέρθηκε και σε όσα ακολούθησαν του τραγικού θανάτου του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου
Κι όμως, το ακολουθώ στην μεν αρχαία γλώσσα συντασσόταν με δοτική, στην δε παλαιότερη καθαρεύουσα, όσο και στη δημοτική, με αιτιατική το βρίσκαμε – η γενική είναι φρούτο καινούργιο. Ψάχνοντας στο γκουγκλ βρήκα κάμποσες ανευρέσεις όπου η γενική πτώση είναι κάπως λιγότερο αδικαιολόγητη, στο σχήμα: όσα προηγήθηκαν και όσα ακολούθησαν του τάδε γεγονότος. Εκεί, επειδή το «προηγήθηκαν» παίρνει πράγματι γενική, μπορούμε να πούμε πως παρασέρνει και το «ακολούθησαν», αν και πολύ πιο στρωτό βρίσκω να πει κανείς: όσα προηγήθηκαν και όσα ακολούθησαν το τάδε γεγονός ή, αν σας πληρώνουν παραπάνω για κάθε γενική πτώση που χρησιμοποιείτε: όσα προηγήθηκαν του τάδε γεγονότος και όσα ακολούθησαν.
Όμως εδώ, στο απόσπασμα της Καθημερινής, δεν υπάρχει ούτε αυτή η δικαιολογία, και το «ακολούθησαν του θανάτου» έρχεται να προστεθεί στον δυστυχώς μακρύ κατάλογο των θυμάτων της γενικομανίας, πλάι στο μετέρχομαι, το επιδέχομαι, το αποποιούμαι κι όλα τ’ άλλα. Και μάλιστα με ποδαρικό!​

Και ένα μεγαλύτερο, του Ανδρέα Παππά, από τη σημερινή Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας:

Του προβλήματος λαμβάνοντος διαστάσεις

Και πάλι ο λόγος για τη γενική. Όλο λέω πως έχω ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς μαζί της σε παλαιότερα κείμενα, κι όλο μπροστά μου τη βρίσκω. Με άλλα λόγια, και να θες ν’ αγιάσεις, δεν σ’ αφήνουν. «Νεογενικισμός» και «νεολογιοτατισμός», λοιπόν. Καλπάζων και ασύστολος. Από παλαιότερους, αλλά (δυστυχώς) και από νεότερους. Από γνωστούς θιασώτες του γλωσσικού αρχοντοχωριατισμού, αλλά και από εκεί που δεν θα το περίμενες.

Συχνό φαινόμενο τα κείμενα που θυμίζουν λόγο γυμνασιάρχη σε σχολική γιορτή της δεκαετίας του ’50 ή του ’60. Όσο αυτά προέρχονται από «ελληναράδες», «εθνοπατριώτες» και «ανησυχούντες» [για την κατάσταση της γλώσσας, αλλά και για την πορεία του έθνους και της φυλής (sic) γενικότερα], λίγο το κακό. Ο Άνθιμος Θεσσαλονίκης θα είναι πάντα ο Άνθιμος Θεσσαλονίκης, και ο Κύριος Χρήστος Σαρτζετάκης, πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ελπίζω να έβαλα αρκετά κεφαλαία, ώστε να φχαριστηθεί), θα είναι πάντα ο Κύριος Χρήστος Σαρτζετάκης. Πολύ πιο ανησυχητικό, ωστόσο, είναι το φαινόμενο της αλόγιστης και αυθαίρετης χρήσης της γενικής σε κείμενα καθ’ όλα έγκυρων καθημερινών εφημερίδων. Αυτό δεν γινόταν πριν από μερικά χρόνια· είναι μάλλον καινούριο φρούτο.

Παραθέτω, λοιπόν, από το editorial έγκριτης πρωινής εφημερίδας: «Εξελισσόμενη η διεθνής πιστωτική κρίση εκφεύγει των ορίων του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Απειλεί πλέον οικονομίες ολόκληρες, θέτοντας σε δοκιμασία τις ασθενέστερες των χωρών». Προφανώς, το «ξεφεύγει από τα όρια» και το «θέτοντας σε δοκιμασία τις ασθενέστερες χώρες» θεωρούνται πολύ μπανάλ για να χρησιμοποιηθούν, ή ίσως και «μαλλιαρισμός». Από πότε, άραγε;

Αλλά και σε κείμενο κορυφαίου στελέχους της ίδιας εφημερίδας διαβάζω «οι περισσότεροι των υπευθύνων της κρίσης», «μετά βεβαιότητος θα βουλιάξουν», αλλά και «δεν έτυχε της ευλογίας να...»! Προφανώς και πάλι, οι απόλυτα επαρκείς και λειτουργικές φράσεις «οι περισσότεροι από τους υπεύθυνους της κρίσης», «είναι βέβαιο ότι θα βουλιάξουν», αλλά και «δεν είχε την τύχη να...» ή «δεν ευτύχησε να...», δεν είναι αρκετά comme il faut ώστε να ικανοποιήσουν τον γλωσσικό οίστρο του αρθρογράφου.

Στην ίδια πάντα εφημερίδα, σοβαρή και έμπειρη δημοσιογράφος, ειδικευμένη σε θέματα αρχαιολογίας (επομένως και φιλόλογος, πιθανότατα), γράφει πως «οι προτάσεις επιδέχονται αντιρρήσεων». Εδώ, λοιπόν, ο νεολογιοτατισμός οδηγείται στις ακραίες του συνέπειες, που δεν είναι άλλες από το... λάθος. Γιατί, βέβαια, το ρήμα επιδέχομαι δεν συντάσσεται με γενική ούτε καν στα αρχαία ελληνικά. Όπως δεν συντάσσονται με γενική τα ρήματα μετέρχομαι, εισηγούμαι ή δικαιούμαι, και επομένως οι εκφράσεις «μετέρχεται ανόμων μέσων», «εισηγήθηκε λύσεων» ή «δικαιούται επαίνων» δεν είναι απλώς εξεζητημένες, αλλά επιεικώς ατυχέστατες. Κάτι τέτοια φαίνεται πως διαβάζει και ο κακόμοιρος ο Μιχάλης Λιάπης, υπουργός Πολιτισμού (sic), και, θέλοντας να μιλήσει και λίγο «περιδιαγραμμάτου», δήλωνε προ μηνών ότι «τα προβλήματα χρειάζονται απαντήσεων»!

«Ηθικόν δίδαγμα», που έλεγαν και οι παλαιότεροι: άλλο η απόρριψη και η αποφυγή της ξύλινης γλώσσας, της γλώσσας των αφηρημένων ουσιαστικών και των άχαρων τύπων και λέξεων, και άλλο ο σουσουδισμός μιας ψευτολόγιας/ νεολόγιας γλώσσας, που θυμίζει εποχές ακραίας δημοσιογραφικής –και όχι μόνο– βαρβαρότητας και κοτσανολογίας. Άλλωστε, σε ό,τι αφορά τη γενική ειδικότερα, δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω πως είναι κατεξοχήν «μεταξωτή» πτώση. Και, ως γνωστόν, οι μεταξωτές πτώσεις θέλουν και επιδέξιους... χειριστές της γλώσσας. Αλλιώς το πρόβλημα θα λαμβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, το φαινόμενο θα εκφεύγει των ορίων, και οι θιασώτες του νεογενικισμού και του νεολογιοτατισμού θα βουλιάζουν μετά βεβαιότητος στη γλωσσική σύγχυση, παρασύροντας ενδεχομένως και αθώους/ ανυποψίαστους αναγνώστες.​

Ο Καιάδας άνοιξε και σας περιμένει... να ρίξετε τις γενικές που σας ενοχλούν, είτε επειδή είναι εκνευριστικές είτε επειδή είναι ανάπηρες από γεννησιμιού τους.

 

[dipylos]

Ωραίο θέμα, αλλά επαναφέρει το Σκούντειον Πρόβλημα. Δηλαδή ξέρεις ότι κάποιος πετάει συνεχώς πατάτες, αλλά είναι ψυχοφθόρο να τον παρακολουθείς για να τις εντοπίζεις. :)

 

[Gutbucket]

GENITIVALISM REVIVES!

 

[Costas]

nurture ρ. επιμελούμαι της ανάπτυξης ή ανατροφής, ανατρέφω (Λεξικό Magenta)

 

[Rogerios]

Δεν θα ήταν άσκοπο, νομίζω, αν διακρίναμε μεταξύ ρημάτων που ουδέποτε στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας συντάχθηκαν με γενική (ο sarant ασχολείται αποκλειστικά με αυτά στο παρατιθέμενο κείμενο) και αυτών που κάποτε πράγματι συντάσσονταν με γενική (το κάποτε μπορεί να είναι η ελληνιστική περίοδος ή ακόμη και ο 20ός αιώνας και η καθαρεύουσα). Η χρήση γενικής στην περίπτωση των ρημάτων της πρώτης κατηγορίας (π.χ. μετέρχομαι, επιδέχομαι, αποποιούμαι) θα ήταν καλό να καταλήξει σε πιο βαθύ Καιάδα, για να μην πω να βάλουμε και μια τάφρο με κροκόδειλους ή μάλλον ... κροκόδιλους, που θα είναι πιο ταιριαστοί). Στη δεύτερη περίπτωση τα πράγματα σηκώνουν λίγο περισσότερη συζήτηση (λ.χ. το κλασσικό από τον στρατό "αιτούμαι αδείας" δεν είναι τόσο φριχτό σε ένα ορισμένο πλαίσιο· αλλά πάλι, γιατί να μην πούμε απλά "ζητώ άδεια";).

 

[sarant]

Η διάκριση είναι χρήσιμη σε ένα επίπεδο' αν και τελικά, είναι όπως λες θέμα βάθους Καιάδα. Ίσως η παλινόρθωση των δεύτερων π.χ. του δικαιούμαι ή του αξίζω, να έφερε (ή να ενέτεινε) τα πρώτα, π.χ. το μετέρχομαι.

 

[tsioutsiou†]

Και ένα μεγαλύτερο, του Ανδρέα Παππά, από τη σημερινή Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας:

Του προβλήματος λαμβάνοντος διαστάσεις


«Ηθικόν δίδαγμα», που έλεγαν και οι παλαιότεροι: άλλο η απόρριψη και η αποφυγή της ξύλινης γλώσσας, της γλώσσας των αφηρημένων ουσιαστικών και των άχαρων τύπων και λέξεων, και άλλο ο σουσουδισμός μιας ψευτολόγιας/ νεολόγιας γλώσσας, που θυμίζει εποχές ακραίας δημοσιογραφικής –και όχι μόνο– βαρβαρότητας και κοτσανολογίας.​

Ο Καιάδας άνοιξε και σας περιμένει... να ρίξετε τις γενικές που σας ενοχλούν

Να ρίχνουμε και τις βαρύγδουπες γενικεύσεις που πέφτουν και γρηγορότερα; :)

 

[tsioutsiou†]

δίδεται η δυνατότητα να επωφεληθούν του βιβλίου και οι μαθητές των επόμενων σχολικών γενεών.

ΕΡΤ ειδήσεις

 

[nickel]

Θα ήθελα να ανταποκριθώ στην πρόκληση του Ρογήρου και θα προσπαθήσω να ομαδοποιήσω λίγο αυτά τα ρήματα. Πρώτα κάποια που αναφέρθηκαν και παραπάνω, ρήματα που δεν έχουν κανένα λόγο να ακολουθούνται από άμεσο αντικείμενο σε γενική πτώση. Προφανώς, κάποιοι θεωρούν ότι η γενική είναι ωραίο κουστουμάκι, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι μπορεί να είναι γελοία χλαμύδα ή στολή παλιάτσου. Έχω συγκεντρώσει τα παρακάτω, τα πιο συνηθισμένα (γιατί αναφέρθηκαν και μερικά που μόνο νοσηρή φαντασία μπορεί να τους κοτσάρει τη γενική και, τέλος πάντων, δεν αποτελούν συνηθισμένο πρόβλημα):

αξίζει την προσοχή σας | ΟΧΙ αξίζει της προσοχής σας
αποποιήθηκε την ευθύνη | ΟΧΙ αποποιήθηκε της ευθύνης
διαφεύγουν τη σύλληψη | ΟΧΙ διαφεύγουν της σύλληψης
διέλαθε την προσοχή μου | ΟΧΙ διέλαθε της προσοχής μου
επιδέχεται πολλές ερμηνείες | ΟΧΙ επιδέχεται πολλών ερμηνειών
καταχρώμαι την καλοσύνη σας | ΟΧΙ καταχρώμαι της καλοσύνης σας
μετέρχομαι όλα τα μέσα | ΟΧΙ μετέρχομαι όλων των μέσων

Τώρα θα βάλω τα ροζ γυαλιά μου και θα δω τι συμβαίνει με τα ρήματα που κανονικά και με το νόμο συντάσσονται με γενική πτώση.

Μόνο με γενική

δράττομαι: Διασώζεται μόνο στο απολίθωμα «δράττομαι της ευκαιρίας». Πάντα υπάρχει κάποια εναλλακτική διατύπωση, π.χ. «Με αυτή την ευκαιρία θα ήθελα…».

άπτομαι: Μόνο στο 3ο πρόσωπο του ενεστώτα (άπτεται, άπτονται), μόνο με γενική: Θέματα που άπτονται της αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας.

φείδομαι: Αν πείτε «δεν εφείσθη προσπαθειών», πάτε γυρεύοντας.

επιλαμβάνομαι: Βρομάει παλιατζούρα από μακριά. Ιδιαίτερα στον αόριστο, όπως στο παράδειγμα του ΛΝΕΓ: Δεν επελήφθη ακόμη της υποθέσεως. Στο ΛΚΝ: Της υποθέσεως αυτής θα επιληφθεί η δικαιοσύνη.

υπεραμύνομαι: Μόνο με γενική, π.χ. υπεραμύνθηκε των χειρισμών, αν και στο διαδίκτυο εμφανίζονται και κάποιες αιτιατικές. Το ΛΚΝ δεν το λημματογραφεί καθόλου. Σαν να σου λέει, βάλε «υπερασπίζομαι», να έχεις ήσυχο το κεφάλι σου.

υπερίπταμαι: Για να ξεφύγετε από το «υπερίπταται της πόλεως» μην πείτε «υπερίπταται πάνω από την πόλη». Υπάρχει και το «ίπταται πάνω» ή, καλύτερα, «πετά πάνω από την πόλη», που έχει και πιο ομαλούς παρελθοντικούς χρόνους.

τυγχάνω: «τυγχάνω της υποστήριξης / της εμπιστοσύνης» ή το κλασικό «Έτυχε θερμής υποδοχής». Στο ΛΚΝ και το «Παρακαλώ να τύχω της συγγνώμης σας» (αν μου τη ζητήσουν έτσι, δεν θα τη δώσω ποτέ). Για όλα υπάρχουν διατυπώσεις χωρίς άρωμα ναφθαλίνης. Βλ. και απολαύω πιο κάτω.

χαίρω: Κανονικά με γενική (π.χ. χαίρει της εκτίμησης), σύμφωνα με τα λεξικά. Στο διαδίκτυο έχουν ξεπηδήσει αρκετές αιτιατικές (π.χ. χαίρει την εκτίμηση). Αν σας δημιουργείται δίλημμα, λύστε το γόρδιο δεσμό με αλλαγή της διατύπωσης.

χρήζω: Το θυμάστε το «άτομα χρήζοντα βοηθείας»; Αν το χρησιμοποιείτε ακόμα, χρήζετε και εσείς.

κοινωνώ: Σε καθαρευουσιάνικα της Εκκλησίας του είδους «κοινωνεί των αχράντων μυστηρίων». Ορισμένα του είδους «κοινωνεί της προόδου» κ.τ.ό. να αποφεύγονται.


Απομάκρυνση από τη γενική;

Με μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό επιτυχίας κάποιοι προσπαθούν να ξεφύγουν από τη γενική μετά από κάποια ρήματα που δηλώνουν εξουσία ή σύγκριση. Κάποια από τα παρακάτω παραδείγματα είναι ξεσηκωμένα από το ΛΚΝ ή το ΛΝΕΓ.

ηγούμαι: Hγείται της προσπάθειας για ανανέωση του κόμματος.
προΐσταμαι: Προΐσταται του διοικητικού συμβουλίου.
Θα βρει κανείς στο διαδίκτυο χρήσεις όπως: ηγήθηκε στην προσπάθεια, ηγήθηκε στον αγώνα, προΐσταται στην επιτροπή.

προεδρεύω: Το ΛΚΝ βλέπει τη μεταβατική χρήση μόνο στην παθητική: Τα υπηρεσιακά συμβούλια προεδρεύονται από δικαστικό. Στο ΛΝΕΓ βρίσκουμε και το «προήδρευσε μακράς συσκέψεως» (με εσωτερική χρονική αύξηση). Ωστόσο, η πρώτη πια χρήση που δίνουν και τα δύο: θα προεδρεύσει στη σύσκεψη. Παράδειγμα με «προέδρευσε» αποφεύγουν να δώσουν — κακώς.

άρχω: «άρχει του κόμματος» στο ΛΝΕΓ. Αλλά καλύτερα πια «άρχει στο κόμμα του» ή άλλο ρήμα. Το «άρχομαι χειρών αδίκων» είναι απολίθωμα και με άλλη σημασία.

υπερέχω: ΛΝΕΓ και ΛΚΝ καταγράφουν μόνο τη λόγια σύνταξη: υπερέχουν όλων των άλλων. Στο ΛΚΝ έχουμε και το: υπερέχει έναντι (π.χ. των ανταγωνιστών του). Αλλά θα βρούμε αρκετά «υπερέχει από» στο διαδίκτυο.

υπερισχύω: Το ίδιο. ΛΝΕΓ και ΛΚΝ καταγράφουν τη λόγια γενική (Yπερίσχυσε του αντιπάλου του), αλλά είναι συνηθισμένη πια η σύνταξη με «από», π.χ. υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου.

υπερτερώ: Υπερτερεί όλων των συναδέλφων του. Τα πλεονεκτήματα υπερτερούσαν των μειονεκτημάτων. Όμως συνηθισμένο είναι πια το «υπερτερούν από».

υστερώ: Το ΛΝΕΓ καταγράφει μόνο τη γενική και το «έναντι κάποιου». Στο ΛΚΝ υπάρχει η γενική (υστερεί του αδελφού σε ευφυΐα, δεν υστερεί κανενός), αλλά πρώτα καταγράφεται το πολύ συνηθισμένο πια «από»: Τα ελληνικά προϊόντα δεν υστερούν σε τίποτα από τα ξένα. Δεν καταγράφουν το «υστερεί σε σχέση με».

υπολείπομαι: ΛΝΕΓ και ΛΚΝ: υπολείπεται των άλλων / του αντιπάλου του. Στο ΛΝΕΓ και το «υπολείπεται έναντι των άλλων κρατών». Δεν είναι πια σπάνιο το «υπολείπομαι από».

προηγούμαι: Προηγείται των αντιπάλων του. Τι είχε προηγηθεί του φόνου;
Στο διαδίκτυο βρίσκουμε: Προηγείται από τους αντιπάλους του. Τι είχε προηγηθεί πριν από το φόνο;

προϋπάρχω: Το σύμπαν προϋπήρχε του ανθρώπου. Βρίσκω «προϋπήρχε από», αλλά είναι βάρβαρο όταν μπορεί να πει κανείς «υπήρχε πριν από».

επικρατώ: Το ΛΚΝ αγνοεί τη χρήση με γενική. Ωστόσο, δεν χρειάζεται το ΛΝΕΓ (π.χ. στις εκλογές επεκράτησε τού αντιπάλου του με συντριπτική διαφορά ψήφων — έτσι, με εσωτερική αύξηση, για να κάνει μπαμ το λόγιον) για να σκεφτούμε το «επικράτησε τού» ή το πιο … χορταστικό «επικράτησε επί τού» των αθλητικών σελίδων.

επιβάλλομαι: Τα ίδια. Αλλά εδώ είναι εξίσου συχνή η αιτιατική (επιβλήθηκε στον Ηρακλή). Και πάντα καλύτερη.

Διαπιστώνουμε λοιπόν μια τάση να αντικατασταθεί η γενική από πρόθεση (σε, από) και αιτιατική. Κάποιες φορές ακούγεται πιο οικείο από τη γενική, άλλες φορές ξενίζει και άλλες (π.χ. προϋπήρχε από) κάνει πολύ δυσάρεστη εντύπωση. Αν δεν σας ταιριάζει το λόγιο και σας ενοχλεί κάποιο αναφομοίωτο ακόμα της δημοτικής, αλλάξτε τη διατύπωση.


Μια φορά κι έναν καιρό με γενική

αιτούμαι: Σύμφωνα με το ΛΝΕΓ ακολουθείται από γενική πτώση. Ανέφερε ο Rogerios το «αιτούμαι αδείας». Ωστόσο, θυμάμαι εδώ και 40 τουλάχιστον χρόνια να χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά η αιτιατική (π.χ. στον Crighton του 1960: αιτούμαι την βοήθειάν σας, αιτούμαι διαζύγιο, αιτούμαι την ψήφον σας). Στον Γεωργακά: αιτούμαι τη βοήθειά σας, την ψήφο σας | αιτούμαι συγγνώμη. Και εκατοντάδες τα αιτούμαι + αιτιατική στο Google. Το ρήμα παραμένει λόγιο, αλλά η γενική είναι καθαρευουσιανισμός.

δικαιούμαι: Το ίδιο. Καθαρευουσιανισμός η γενική, που δεν την αναφέρει καν το ΛΝΕΓ, αλλά στο ΛΚΝ χώρεσε το λόγιο «οι δικαιούμενοι δανείου». Ευτυχώς στο διαδίκτυο πιο πολλοί είναι αυτοί που «δικαιούνται δάνειο» από εκείνους που «δικαιούνται δανείου».

απολαύω, απολαμβάνω: Όπως λέει σε άλλο νήμα ο Costas:
Το «απολαύω + γενική» είναι πια ξένο, το «απολαμβάνω + γενική» αστείο, το «απολαμβάνω + αιτιατική» καλό για το μουσακά και τον έρωτα. Ας βρούμε στις διατυπώσεις μας άλλα ρήματα να κάνουμε τη δουλειά μας. Απολαύστε τα εκεί, να μην τα ξαναλέμε.

επωφελούμαι: Λέγαμε κάποτε «επωφελούμαι των περιστάσεων / των ευκαιριών». Τώρα συνηθίζεται η σύνταξη «επωφελούμαι από» (τα λάθη των άλλων κ.λπ.).

επιμελούμαι: Κάποτε έπαιρνε γενική (στο ΛΝΕΓ περιλαμβάνεται το: επιμελούμαι της συντάξεως), σήμερα είναι μόνο για φιγούρα. Προτιμήστε την αιτιατική: Επιμελούμαι τη σύνταξη / μια έκδοση / την εμφάνισή μου.

στερούμαι: Υπάρχει ακόμα η λόγια γενική (Στερείται λογικής / νομικής βάσεως), υπάρχει και η αιτιατική (Στερούνται και το ψωμί). Νομίζω ότι, αν πείτε «Στερούνται άρτου / ψωμιού», θα γελάσει κάθε πικραμένος (πράγμα που δεν είναι κακό για τους πικραμένους).

βρίθω: Αντί για «βρίθει λαθών» μπορείτε πια να πείτε «βρίθει από λάθη».

εκπίπτω: Με γενική, ιδ. σε κάποια κλισέ (εξέπεσε του αξιώματος), αλλά συνήθως πια με από, ιδιαίτερα όταν βοηθάνε και οι άλλες λέξεις, π.χ. έχει εκπέσει από κάθε αξίωμα (πού να πεις «παντός αξιώματος»).

επιζώ: Υπάρχει βέβαια το «από», π.χ. από τη σφαγή επέζησαν ελάχιστοι (ΛΚΝ). Αμέτρητες όμως και οι χρήσεις του «επιζώ + γενική», π.χ. 18 άνθρωποι επέζησαν του δυστυχήματος. Είναι και η μετοχή για τους survivors που τη διαιωνίζει: οι επιζώντες του δυστυχήματος. Περιέργως το ΛΚΝ σχεδόν την αγνοεί: δίνει τη μετάφραση τού He will outlive us all, «Θα επιζήσει όλων μας». Κοινώς, δύσκολα θα απαλλαγούμε από αυτή τη γενική — θα μας θάψει όλους.

μετέχω: Αρχαιοπρεπές, όχι απλώς λόγιο. Γι’ αυτό το ΛΚΝ δεν το έχει καθόλου με τη γενική, αλλά η χρήση ζει και βασιλεύει (π.χ. μετέχει της ελληνικής παιδείας). Χρήσεις όπως «μετέχει της επιτροπής» είναι για διόρθωση: «(συμ)μετέχει στην επιτροπή» λέει ο κόσμος.


Διορθώσεις, προσθήκες και σχόλια, όλα ευπρόσδεκτα, μια και το θέμα είναι πολύ μπερδεμένο και περνάμε μια μεταβατική περίοδο.

 

[sarant]

Πολύ καλό και πληρέστατο.
Στα κιτάπια μου βρήκα επίσης το "απεκδύομαι" και το "απάδω" (για την πρώτη κατηγορία).

 

[Rogerios]

Εξαίρετο! Ευχαριστούμε πολύ!

Να προσθέσουμε στην κατηγορία "μόνο με γενική" και το "έπομαι" (υποθέτω ότι αυτό το ρήμα οδήγησε υποσυνείδητα στη σύνταξη του "ακολουθώ" με γενική στο κείμενο που επικρίνει ο sarant).

Ακόμη, το "εκπίπτω" ως μεταβατικό συντάσσεται με αιτιατική (βλ. ΛΝΕΓ): "η εφορία εκπίπτει το ποσό αυτό" (ΟΚ, αντιλαμβάνομαι ότι για πολλούς η μεταβατική χρήση αυτού του είδους φαίνεται άκομψη).

Τέλος, το κακόμοιρο το "απολαύω" μπορεί να είναι απίστευτα χρήσιμο σε ειδικό γλωσσικό περιβάλλον (όπως το νομικό). Ας μην το προγράψουμε. Να πω, παρεμπιπτόντως, ότι το καλοκαίρι διάβασα δήλωση του προέδρου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων (αν δεν κάνω λάθος), ο οποίος, αναφερόμενος στις εκλογές/ τοποθετήσεις προϊσταμένων στα πρωτοδικεία και εφετεία, είπε ότι οι εκλεγέντες "απολαμβάνουν της μεγάλης εμπιστοσύνης των συναδέλφων τους". Αυτό το "απολαμβάνω" (αν δεχθούμε ότι ο δηλώσας το χρησιμοποίησε και ότι η χρήση του δεν οφείλεται σε παρέμβαση του δημοσιογράφου) με ενοχλεί αφάνταστα στη συγκεκριμένη περίπτωση. Επίσης με προβληματίζει αυτό το "μεγάλης εμπιστοσύνης". Λέγαμε ποτέ στα ελληνικά για μεγάλη και μικρή εμπιστοσύνη ή είναι ένας ωραίος γαλλισμός;

 

[Costas]

Αυτό στο οποίο στοχεύει [το Πασόκ], είναι να πείσει τα εγχώρια οικονομικά κέντρα αλλά και τα διεθνή πολιτικοοικονομικά κέντρα και ιδιαίτερα την ελίτ της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι δικαιούται της εμπιστοσύνης τους για την διακυβέρνηση της χώρας.

Από την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στη συνεδρίαση της ΚΠΕ του ΣΥΝ.

 

[Costas]

"(...) Δυστυχώς, δείχνει μια νοοτροπία, να αποποιηθούμε των συλλογικών ευθυνών και να τις εναποθέσουμε στον ΣΥΝ» τόνισε (Στο Κόκκινο 105,5) ο εκπρόσωπος του ΣΥΝ στον ΣΥΡΙΖΑ Αλ. Φλαμπουράρης.

Από άρθρο της Καθημερινής.

 

[tsioutsiou†]

"(...) Δυστυχώς, δείχνει μια νοοτροπία, να αποποιηθούμε των συλλογικών ευθυνών .

Από άρθρο της Καθημερινής.

Tο είχα δει το πρωί, αλλά, αφού τελικά δεν τους το χάρισες :) , να ρωτήσω και το άλλο λίγο παραπάνω:

Το κλίμα αποσύνθεσης και γενικώς διάρρηκτων σχέσεων

Ξέρω μόνο το διαρρηκτός ή διαρρηγμένος

 

[Costas]

Το Κέντρο Συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών αξίζει ενός καλύτερου μέλλοντος.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ
Πανεπιστήμιο Aθηνών

 

[Costas]

Από τη σημερινή Καθημερινή (άρθρο του Γιόσκα Φίσερ):

Το δράμα των μαζικών διαδηλώσεων, της βίας και της καταστολής που ακολούθησε των δόλιων εκλογών του Ιουνίου...

 

[sarant]

Είναι πάντως απίστευτο το πόσα λάθη, ορθογραφικά, συντακτικά και (υποθέτω) μεταφραστικά, καθώς και ελληνικούρες, έχει αυτο το αρθράκι.

 

[Costas]

Absolutely. Άλλο, από σχόλιο στο tvxs:

Με τον τροπο που τεθηκε, οποια αλλη συνιστωσα η ανενταχτος αντιτασσοταν της νεας προτασης, θα χρεωνοταν οτι επιζητα τη διαλυση του εγχειρηματος.

 

[drsiebenmal]

Νεκρός ο Ολυμπιονίκης του Πεκίνο

Πε-Κι-Νο {κινέζικα δεν είναι;}

 

[Rogerios]

Σας αρέσουν οι ωραίες συντάξεις μετά γενικής;
Ιδού μια φρέσκια (ή μήπως "νωπή") από την αθλητική εφημερίδα Sportday κι από τον παλιό μπασκετμπολίστα και νυν προπονητή Α. Πεδουλάκη: "Το ματς δεν αντέχει κριτικής .... ".
(http://www.sport-fm.gr/article/195105)