Νεολογισμοί (Neologisms)

[SBE]

Να μπει στο ΛΚΝ η λέξη ντάνα, και η λέξη αμελλητί (ίσως και να βγει η λέξη 'αμελητί'...)

ντάνα όπως λέμε μια ντάνα κρασί; Μια ντάνα ψωμιά;

 

[tsioutsiou†]

όπως λέμε (νταρ)Ντάνα
Μάλλον νταμιζάνα για το κρασί

 

[nickel]

Καλημέρα. Θα ήταν πολύ περίεργο να λείπει η ντάνα (η δική μας, όχι η Ιντερνάσιοναλ) από το ΛΚΝ.

ντάνα η [dána] O25 : στοίβα από όμοια αντικείμενα, συνήθ. εμπορεύματα: Ντάνες από φύλλα χαρτιού / από πλάκες ξύλου. [ιταλ. tana `βαθιά τρύπα στο χώμα, λουρίδα υφάσματος΄, με ηχηροπ. του αρχικού [t > d] από συμπροφ. με το άρθρο στην αιτ. [tin-ta > tinda > tin-da]]

Ντάνα βιβλία. Όποιος έχει βιβλία, έχει και ντάνες.

Με το αμελλητί, το πρόβλημα είναι ότι στο ΛΚΝ μπερδεύτηκαν και έβαλαν το αμελητί, που δεν χρησιμοποιείται πια. Επανάληψη λοιπόν:

αμελλητί : χωρίς αργοπορία ή αναβολή (ΛΝΕΓ) | χωρίς χρονοτριβή, αμέσως (Μείζον)

αμελητί : (λόγ.) αφρόντιστα (ΛΚΝ)

Το πρώτο από το αρχαίο «αμέλλητος» (που πρέπει να γίνει τώρα, όχι στο μέλλον) και το δεύτερο σχετίζεται με τα αμελώ, αμελής.

Με την ευκαιρία, μια παρεμφερής διαφορά με τα ομόηχα:

• Τι μέλλει γενέσθαι; || Καημένε Αθανασόπουλε, τι σου 'μελλε να πάθεις...
• Δεν με μέλει τι θα γίνει. || Εσένα τι σε μέλει; || Η κυρία δεν με μέλει (έτσι πρέπει να γράφεται η ελληνική εκδοχή τού Madame Sans Gêne τού Σαρντού)
• Γλυκάθηκε η γριά στο μέλι, θα φάει και το κουβέλι. | Έμαθε η γριά στο μέλι, σώνει και καλά το θέλει. (Hook him on the milk, he'll buy the cow)

 

[nickel]

3.000 ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΥΣ περιλαμβάνει το Λεξικό της Γλώσσας των Νέων, που καταρτίζει το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών.

Από τα Νέα.

 

[nickel]

Δεν υπάρχουν στα (δικά μου) λεξικά, αλλά πού θα πάει (ή θα μπουν ή θα αποκτήσω πιο φρέσκα λεξικά).

θυματοποιώ. Αναπόφευκτη απόδοση του victimize. Όταν ο θύτης (victimizer) βασανίζει, ταλαιπωρεί, κατατρέχει άδικα κάποιον άλλο (το θύμα, the victim), τον θυματοποιεί.
Ουσιαστικό: θυματοποίηση, victimization.
Οι λέξεις στα αγγλικά από το 1830-40.
Ας σημειωθεί ότι ο θύτης (θηλ. θύτρια) έχει διπλή σημασία (από ΛΚΝ):
1. ο ιερέας ο οποίος τελούσε τη θυσία· θυσιαστής = sacrificer, sacrificial priest.
2. (μτφ.) αυτός που διέπραξε μια βίαιη ή εγκληματική ενέργεια εναντίον κάποιου: Βάζεις στην ίδια μοίρα τους θύτες και τα θύματα;
Έτσι δεν χρειάστηκε να φτιάξουμε *θυματοποιητή.

 

[Zazula]

Και αυτοθυματοποίηση, θυματοποιούμαι.

Προσθήκη για τα ψαχτήρια:
self-victimization = αυτοθυματοποίηση

 

[drsiebenmal]

κορεό (το, η)

--μάλλον κατευθείαν από αντίστοιχο διεθνές choreo(graphy)

κορεό είναι η χορογραφία που παρουσιάζεται στις κερκίδες αγωνιστικών χώρων από φιλάθλους με τη βοήθεια (κυρίως) χαρτονιών και υφασμάτων.

Πολλά σημερινά δημοσιεύματα:

• O κόσμος του Ολυμπιακού στο γήπεδο "Γεώργιος Καραϊσκάκης" έδωσε το δικό του ρεσιτάλ· εντυπωσιακό κορεό "Αttack now" ετοίμασαν οι οργανωμένοι ...
• Σχετικά με το χθεσινό παιχνίδι η καλύτερη και μεγαλύτερη πετυχημένη κορεό στην Ελλάδα έγινε από τους οπαδούς του Ολυμπιακού...

Εδώ το αντικείμενο. Προσοχή: Ενοχλητικό και αλλεργιογόνο για μη ολυμπιακούς.

Στα γκουγκλοευρήματα υπάρχουν και μερικά που αναφέρονται σε παραδοσιακούς κορεούς... :)

 

[Zazula]

Επιθετικογενής και αμυντικογενής. :)

 

[daeman]

Μπράβο, Ζαζ, χρόνια τώρα τ' ακούμε αυτά τα ανήκουστα!
Και σύμφωνα με το ΛΜΠΣ (Λεξικό της Μεγάλης της Πανάθας Σχολής), κλίνεται ως εξής :
Ο επιθετικογενούς
Του επιθετικογενή
Τον επιθετικογενής
Τω επιθετικογενά
Ω! επιθετικογενέ!
Ρε μπας και είναι ο Αριστοτέλης Ων συντάκτης στο Derby;

 

[nickel]

Η γενική «του επιθετικογενή» είναι όχι μόνο μια εικόνα από το μέλλον αλλά και από το παρόν της γλώσσας. Από την άλλη, κοιτάζω χρήσεις αυτών των επιθέτων και δεν βρίσκω ούτε μία που να μου κάθεται καλά. Αλλά δεν πρόκειται να ζητήσουν την άδεια μας.

 

[stathis]

Επιθετικογενής και αμυντικογενής. :)

Το ποστάρισες τελικά, δεν άντεξες!
Κι όπως λέγαμε άλλωστε, γιατί "αμυντικογενής" και όχι "αμυνογενής"; :)

Από την άλλη, κοιτάζω χρήσεις αυτών των επιθέτων και δεν βρίσκω ούτε μία που να μου κάθεται καλά.

Αν μιλάμε γενικά για τα -γενής (no pun intended), εμένα δεν μου κάθεται καλά ούτε η ερωτογενής ζώνη.
(Αναφέρομαι φυσικά στο σημαίνον και όχι στο σημαινόμενο.)

 

[drsiebenmal]

Λίρα εκατό

Λίρα εκατό ο Γκαλέτι... ...ο Κατσουράνης λίρα εκατό για την Μπενφίκα... αλλά και ...ο Μιχάλης [Λιάπης] λίρα εκατό για την μετακαραμανλική εποχή.

Η άκλιτη φράση λίρα εκατό συνηθίζεται στους αθλητικούς χώρους για να περιγράψει κάτι ποιοτικά ανώτερο. Η προέλευσή της δεν είναι σαφής. Στο σχετικό λήμμα στο slang.gr δίνεται ο ορισμός ατόφια καλό/χρήσιμο και υπάρχει επίσης το εξής σχόλιο:

Η φράση ενίοτε συνεχίζεται και ως εξής: "Λίρα εκατό, παλαιάς κοπής μάλιστα!"
Πιθανότατα η φράση αναφέρεται στην τουρκική χρυσή λίρα και όχι στην βρετανική λίρα (sovereign) που δεν είχε πάνω αποτυπωμένη αριθμητική αξία.
1 χρυσή τουρκική λίρα ισοδυναμούσε με 100 γρόσια (διαφοροποιούνταν αναλόγως κατά καιρούς) και πιθανόν σε αυτήν την αναλογία να οφείλεται η επικράτηση της φράσης.​

Η άποψη αυτή φαίνεται να περιέχει μια αντίφαση, καθώς η έκφραση «παλαιάς κοπής» αφορά τις λίρες Αγγλίας (όπως φαίνεται από το σχετικό δελτίο τιμών που καταρτίζει η Τράπεζα της Ελλάδος).

 

[Rogerios]

Λίρα εκατό ο Γκαλέτι... ...ο Κατσουράνης λίρα εκατό για την Μπενφίκα...

Ενίσταμαι, Δρ, για τη δυσμενή μεταχείριση που υφίσταται η ομάδα μου! Εντάξει ο Γκαλέτι για σας, αλλά ο Κ. μόνο για τη Μπενφίκα ήταν λίρα εκατό;:)

 

[drsiebenmal]

Ενίσταμαι, Δρ, για τη δυσμενή μεταχείριση που υφίσταται η ομάδα μου! Εντάξει ο Γκαλέτι για σας, αλλά ο Κ. μόνο για τη Μπενφίκα ήταν λίρα εκατό;:)

Ρογήρε, κάτι ανακάλυψες! Η πρώτη αναφορά στην ομάδα σου είναι στην 8η σελίδα της αναζήτησης στον Γκούγκλη μου και δεν θα την έλεγα και απόλυτα θετική...

Και πάλι καλά που ο Λέτο του βγαίνει «λίρα εκατό» αλλιώς η εικόνα θα ήταν ακόμα πιο γκρίζα...​

Μήπως επειδή είσαστε του (πετρο)δολαρίου; :)

Πολλές είναι και οι κυπριακές αναφορές... Μήπως τελικά είναι λίρα Κύπρου;

 

[Zazula]

Η άκλιτη φράση λίρα εκατό συνηθίζεται στους αθλητικούς χώρους για να περιγράψει κάτι ποιοτικά ανώτερο. Η προέλευσή της δεν είναι σαφής. Στο σχετικό λήμμα στο slang.gr δίνεται ο ορισμός ατόφια καλό/χρήσιμο και υπάρχει επίσης το εξής σχόλιο:

Η φράση ενίοτε συνεχίζεται και ως εξής: "Λίρα εκατό, παλαιάς κοπής μάλιστα!"
Πιθανότατα η φράση αναφέρεται στην τουρκική χρυσή λίρα και όχι στην βρετανική λίρα (sovereign) που δεν είχε πάνω αποτυπωμένη αριθμητική αξία.
1 χρυσή τουρκική λίρα ισοδυναμούσε με 100 γρόσια (διαφοροποιούνταν αναλόγως κατά καιρούς) και πιθανόν σε αυτήν την αναλογία να οφείλεται η επικράτηση της φράσης.
​

Η άποψη αυτή φαίνεται να περιέχει μια αντίφαση, καθώς η έκφραση «παλαιάς κοπής» αφορά τις λίρες Αγγλίας (όπως φαίνεται από το σχετικό δελτίο τιμών που καταρτίζει η Τράπεζα της Ελλάδος).

H φράση «λίρα εκατό» συνηθίζεται πολύ και στη σλανγκ τού εμπορίου (ίσως μάλιστα —αυτό πιστεύω προσωπικά—, από εκεί να ξεκίνησε) δηλώνοντας τον αξιόπιστο, εχέγγυο [ΣτΖ: Γιατί το ΛΚΝ δίνει μόνο το ουσ. (το) εχέγγυο, κι όχι και το επίθετο;] επιχειρηματία ή επαγγελματία, αυτόν που μπορείς να τον εμπιστευτείς ότι θα πληρώσει ή αποδώσει τα υπεσχημένα.

 

[nickel]

...δηλώνοντας τον αξιόπιστο, εχέγγυο [ΣτΖ: Γιατί το ΛΚΝ δίνει μόνο το ουσ. (το) εχέγγυο, κι όχι και το επίθετο;] επιχειρηματία ή επαγγελματία, αυτόν που μπορείς να τον εμπιστευτείς ότι θα πληρώσει ή αποδώσει τα υπεσχημένα.

Ίσως επειδή οι περισσότεροι χρησιμοποιούν το «φερέγγυος». Μια ματιά στο διαδίκτυο μού έδειξε πολύ λίγα ευρήματα για το επίθετο. Από την άλλη, τα άλλα τρία λεξικά (ΛΝΕΓ, Μείζον, Κριαράς) κρατούν και το επίθετο.

 

[drsiebenmal]

...1 χρυσή τουρκική λίρα ισοδυναμούσε με 100 γρόσια (διαφοροποιούνταν αναλόγως κατά καιρούς)...​

Σύμφωνα με αυτό εδώ πάντως, In 1844, the Turkish gold lira was introduced as the new standard denomination. It was divided into 100 kuruş and the kuruş continued to circulate until the 1970s. Αν αναλογιστεί κανείς ότι εκείνη την εποχή το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής ελληνικής επικράτειας και η Κύπρος ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, όπου ζούσε και το μεγαλύτερο μέρος του ελληνόφωνου πληθυσμού, τελικά δεν είναι καθόλου απίθανο να υπήρξε η έκφραση (μία) λίρα (=) εκατό (γρόσια) που εμπλουτίστηκε αργότερα (ίσως πρόσφατα) με τα περί «παλαιάς κοπής».

Αυτό συμβαδίζει και με την παρατήρηση του Ζαζ περί χρήσης από τον εμπορικό κόσμο.

 

[Zazula]

Δεν είναι καθόλου απίθανο να υπήρξε η έκφραση (μία) λίρα (=) εκατό (γρόσια) που εμπλουτίστηκε αργότερα (ίσως πρόσφατα) με τα περί «παλαιάς κοπής».

Γενικά η προσθήκη του χαρακτηρισμού «παλαιάς κοπής» σε κάτι που σχετίζεται με λίρες λειτουργεί επιτατικά, τονίζει (ακόμη περισσότερο) την αξία. Δεν είναι υποχρεωτικό να συνδέεται με την προέλευση της συγκεκριμένης φράσης.

 

[drsiebenmal]

Γενικά η προσθήκη του χαρακτηρισμού «παλαιάς κοπής» σε κάτι που σχετίζεται με λίρες λειτουργεί επιτατικά, τονίζει (ακόμη περισσότερο) την αξία. Δεν είναι υποχρεωτικό να συνδέεται με την προέλευση της συγκεκριμένης φράσης.

Ενώ έχεις δίκιο για την επιτατική χρήση του χαρακτηρισμού «παλαιάς κοπής» για τις λίρες (και όχι μόνο, βλέπε π.χ. και «άνδρας παλαιάς κοπής»), έχω την ατεκμηρίωτη αίσθηση ότι πρόκειται για διάκριση που καθιερώθηκε για να ξεχωρίζει τις μεταπολεμικές λίρες της Ελισάβετ Β' από τις προπολεμικές λίρες Αγγλίας, επειδή κατά τη διάρκεια του β' παγκ. πολέμου είχαν κυκλοφορήσει και πολλές λιποβαρείς πλαστές (οι λεγόμενες «ιταλικές»).

 

[Zazula]

Αυτό που εννοούσα, Δρ7χ, είναι ότι η έκφραση μπορεί να γεννήθηκε μεν από την τουρκική λίρα, αλλά η επιτατική προσθήκη να μην έχει σχέση με την τουρκική λίρα.