extrasensory perception (ESP) = εξωαισθητηριακή αντίληψη, (καταχρ.) υπεραισθητική αντίληψη
- Thread starter paraskevi
- Start date
Ναι, το "υπεραισθητική" θα ταίριαζε ίσως σε πιο lay καταστάσεις όπου το extra-/εξω- και το sensory/αισθητηριακός προκαλούν φαινόμενα δυσανεξίας :)
Όχι, βέβαια. Θεωρείται λάθος, αφού δεν είναι tax heaven, αλλά tax haven, δηλαδή φορολογικό καταφύγιο. Ο «φορολογικός παράδεισος» επιτρέπεται μόνο όταν μεταφράζεις από τα γαλλικά (paradis fiscal). Άλλωστε, το λάθος ξεκίνησε από αυτούς, αφού ακούνε haven και καταλαβαίνουν heaven — τι να περιμένεις από έναν λαό που μπερδεύει το καταφύγιο (havre) με τη χάβρα. Επιτρέπεται επίσης και η απόδοση «φορολογικά λιμάνια» όταν μεταφράζεις με μηχανικό μεταφραστή, όπως σ' αυτό το άρθρο του Βήματος, όπου εμφανίζεται και η απόδοση «υπερόριες» για τις offshore (υπεράκτιες, εξωχώριες) — κάποιος έκανε υπερωρίες...
(All, tongue-in-cheek)
Περί φορολογικού παραδείσου, νήμα εδώ:
http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?p=29347&highlight=haven#post29347
όπου και η άποψή μου (ποστ #5), την οποία δεν βλέπω λόγο να αλλάξω.
http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?p=29347&highlight=haven#post29347
όπου και η άποψή μου (ποστ #5), την οποία δεν βλέπω λόγο να αλλάξω.
Προς το παρόν, η διαδικασία χωλαίνει σ' αυτό το σημείο — δηλαδή, ως προς τον καλύτερο τρόπο για τη συμπλήρωση του τίτλου στο γλωσσάρι. Πολλές φορές έχω αφήσει κενό τον τίτλο για αυτό το λόγο, για να μην επιβάλω δική μου άποψη (δεν είναι πάντα από τεμπελιά). Αλλά θα πρέπει να συζητήσουμε και να βρούμε καλύτερους τρόπους για αυτή τη διαδικασία. Αν έχεις την καλοσύνη, ξεκίνησε ένα νήμα στο Workgroups, με τις σκέψεις σου και τις προτάσεις σου. Μην το περιορίσεις σε μία περίπτωση. Με εποικοδομητική διάθεση, θα βρούμε την άκρη.
+1. Ανεχόμαστε και το "φ. καταφύγιο", που χτυπάει "μετάφραση", γιατί ο ελληνικός όρος είναι πια πρωτίστως φορολογικός παράδεισος, ασχέτως του εάν ξεκίνησε ίσως και με λάθος. Το "καταφύγιο" ταιριάζει καμιά φορά σε κάποιες φράσεις όπως "βρήκε φ. κ. στο ..."
Είτε φορολογικό καταφύγιο (“tax haven” στην αγγλική), είτε φορολογική όαση (“Steueroase” στη γερμανική), είτε φορολογικός παράδεισος (“paradis fiscal” στη γαλλική και ασφαλώς ομώνυμα στην ελληνική), το πρώτο πράγμα που έρχεται στο νου κάποιου όταν ακούει αυτούς τους όρους, είναι ένα θαλερό μέρος που κρύβει πολλές υποσχέσεις για τον επισκέπτη του.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ωστόσο, ο επισκέπτης δεν είναι ένας άνθρωπος, αλλά το πορτοφόλι του…
Το ζήτημα των φορολογικών παραδείσων επανήλθε στο προσκήνιο με την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση...
Αυτό μάλλον πρέπει να μεταφερθεί στο σχετικό νήμα, με άλλο τρόπο, γιατί τηλεκινητικώς δεν το βλέπω να ξεκολλάει από δω.
Ambrose
¥
Νομίζω ότι είναι απλά. Σε περιπτώσεις που υπάρχουν πάνω από μία σωστές ή καθιερωμένες αποδόσεις, τις κρατάμε όλες. Και αφήνουμε τον αναγνώστη να διαλέξει αυτή που του ταιριάζει. με βάση τα όσα έχουν κατατεθεί.
Από εκεί και πέρα, για νεολογισμούς ή όρους που δεν έχουν μεταφραστεί στα Ελληνικά, και πάλι προτείνουμε και αφήνουμε τον άλλον να διαλέξει. Σε μια τέτοια περίπτωση, ίσως να άφηνα τον τίτλο κενό, μέχρι να δω ποιος όρος τείνει να καθιερωθεί.
Για να μη θεωρηθεί ότι αποφεύγω το παραπάνω ερώτημα (αν και πιστεύω ότι το απάντησα στην πρώτη σελίδα):
Δέχτηκα από την αρχή ότι υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις αποδόσεις, όπως αυτές εμφανίζονται στον Θησαυρό του Κέντρου Τεκμηρίωσης, με πρώτη επιλογή αυτήν που έβαλα κι εγώ στον τίτλο. Σ’ αυτές τις τέσσερις αποδόσεις θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και μία που βρήκα τώρα στον Πάπυρο, στο λήμμα Παραψυχολογία: παρ’ αίσθησιν αντίληψη. Εύκολα αντιλαμβανόμαστε γιατί δεν είναι διαδεδομένη.
Η «υπεραισθητική αντίληψη» είναι εδώ, στη συζήτηση, δεν την έκρυψα. Κι αν δείχνω την επιθυμία για «διόρθωση», τον εαυτό μου διορθώνω. Το Penguin-Hellenews ήταν τα πρώτο μεγάλο λεξικό που φιλοξένησε τον όρο.
Παρότι λοιπόν ο όρος υφίσταται τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970, δεν έχει περάσει στις εγκυκλοπαίδειες και στα λεξικά. Αντιθέτως, άλλα λένε τα λεξικά. Έχουν το υπεραισθητός (από το γαλλικό suprasensible, κατά ΛΚΝ) και στο υπεραισθητικός το ΛΝΕΓ γράφει: 1. αυτός που σχετίζεται με την υπεραισθησία: υπεραισθητικό φαινόμενο / σύμπτωμα. 2. αυτός που πάσχει από υπεραισθησία: υπεραισθητικό άτομο / δέρμα. Στην υπεραισθησία (από το γαλλικό hyperesthésie): 1. ΙΑΤΡ. αυξημένη ευαισθησία τού δέρματος ή των βλεννογόνων ως προς τα αισθητικά ερεθίσματα, κυρ. τής αφής 2. ΨΥΧΟΛ. η τάση τού υποκειμένου να αισθάνεται κάθε μεταβολή στο περιβάλλον του ως κάτι που το αφορά ιδιαιτέρως και μάλιστα αρνητικά.
Άρα, άλλο πράγμα είναι για το ΛΝΕΓ ο όρος «υπεραισθητικός».
Κατά σύστημα, το πρόθημα extra– μεταφράζεται εξω–. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο «καθιερωμένος» όρος αμφισβητείται και ο αντίπαλος όρος «εξωαισθητηριακός» (και «εξωαισθητικός») προωθείται και επιβιώνει. Δεν είναι μόνο η πρώτη επιλογή στο ΕΚΤ. Χρησιμοποιείται σε διαφόρους τόπους και μπλογκ, σε σχολικό περιοδικό, σε βιβλίο των εκδόσεων Anubis, από τον Πύρινο Κόσμο κ.ά. — άρα δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι «τα περισσότερα από την ίδια πηγή».
Όταν ήδη έχουμε πρόβλημα με τα super–, supra–, hyper–, να προσθέσουμε και το extra– σε αυτά που μεταφράζονται με υπερ–; Όχι, βέβαια. Το extra– κατά σύστημα και κατά κανόνα μεταφράζεται εξω–, η επιστήμη της ορολογίας είναι σαφής σε αυτό το σημείο. Γιατί να προτιμήσουμε το «υπερ–»;
Ούτε προδίδουμε το «σημασιολογικό» κομμάτι με το extra-. Να δώσω ορισμούς και από δύο σύγχρονα λεξικά:
extrasensory perception : the supposed faculty of perceiving things by means other than the known senses, e. g. by telepathy. [ODE]
the apparent ability of some people to become aware of things by means other than the normal senses, e.g. through clairvoyance or telepathy [Encarta]
Το «έξω–» δεν προδίδει αυτό που είναι έξω και πέρα από τις αισθήσεις και τα αισθητήρια όργανα. Το «extra–» εδώ δεν σημαίνει κάτι πρόσθετο.
Αν λοιπόν σήμερα μου παρουσίαζε κάποιος τους δύο όρους με την παραπάνω επιχειρηματολογία, θα διάλεγα τον όρο με το «υπερ–». Και θα διάλεγα έναν όρο, δεν θα διάλεγα δύο, για να δημιουργούμε σύγχυση. Επομένως, αυτή τη στιγμή δέχομαι την ύπαρξη και των δύο όρων, αλλά τάσσομαι σαφώς υπέρ της διόρθωσης και όχι υπέρ της συνύπαρξης. Και διορθώνω πρώτα απ’ όλα τον εαυτό μου. Γι’ αυτό κάνω και την προσθήκη έτσι που την κάνω, με το «καταχρηστικά».
Ambrose
¥
Ας πάρουμε λοιπόν τα πράγματα λίγο από την αρχή.
Καταρχήν, ο όρος δεν είναι ιατρικός.
Οπότε ας μην συγχέουμε το πρόθεμα extra- σε λέξεις του τύπου
- extrapyramidal -> εξωπυραμιδικός
-extracranial -> εξωκρανιακός
- extracellular -> εξωκυττάριος/εξωκυτταρικός κλπ, που σε όλες τις περιπτώσεις έχει τη σημασία του εκτός, αυτού που είναι απ' έξω με το extra στο extrasensory perception.
Ο όρος "extrasensory perception" (και όχι extrasensory σκέτο, αλλά extrasensory perception μαζί) είναι ψυχολογικός/παραψυχολογικός. Ορισμένοι αναλυτές όταν μιλούν για ESP αναφέρονται σε πληροφορίες (αντίληψη) που έχουν αποκτηθεί με τρόπους εκτός των γνωστών αισθήσεων, ενώ άλλοι μιλούν για διαφορετικούς τρόπους λειτουργίας των αισθήσεων ή για αισθήσεις που δεν έχουν αναγνωριστεί ή ανακαλυφθεί ακόμα. Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι εκτός των αισθήσεων (όπου αποκλείονται οι γνωστές αισθήσεις εντελώς) ή εντός των αισθήσεων που λειτουργούν με άλλο τρόπο απ' αυτό που γνωρίζουμε και που φαίνεται να υπερβαίνει τους περιορισμούς του χώρου και του χρόνου (άλλωστε και για τις γνωστές πέντε αισθήσεις υπάρχουν οι αντίστοιχες clair- υπεραισθήσεις) ή εντός άλλων αισθήσεων που μένει να ανακαλυφθούν. Και γι΄ αυτό το λόγο, ο αγγλικός όρος extrasensory perception είναι ανοιχτός σημασιολογικά και πολύ ελαστικός, ενώ ο ελληνικός όρος εξωαισθητηριακός ακριβώς το αντίθετο. Δηλαδή, ενώ το extrasensory μπορεί να σημαίνει εκτός, αλλά και υπέρ (πέρα) και πλέον, δίνοντας έτσι στους ερευνητές την ευχέρεια να τον χρησιμοποιούν και να τον προσαρμόζουν ανάλογα, ο όρος "εξωαισθητηριακός" σημαίνει και μπορεί να σημαίνει μόνο ένα πράγμα και αυτό στην προκειμένη περίπτωση είναι σοβαρό μειονέκτημα και θα παρουσιάσει προβλήματα και στις μεταφράσεις.
Και δεν βλέπω για ποιο λόγο θα πρέπει να κλείσουμε τον όρο έτσι, από το στιγμή που το πρόθεμα υπέρ- καλύπτει ωραιότατα όλες τις περιπτώσεις, χωρίς να προδίδει τις βασικές ορολογικές αρχές.
Όσον αφορά τα λεξικά και το ΛΝΕΓ: τίποτα δεν τα εμποδίζει να επεκτείνουν τα λήμματά τους, τα οποία εν προκειμένω έχουν μεγάλο κενό (για την ακρίβεια το ΛΝΕΓ έχει μεγάλο πρόβλημα με τα ψυχολογικά και τους ορισμούς που δίνει), αφού ο όρος "υπεραισθητική αντίληψη" χρησιμοποιείται εδώ και 30 χρόνια τουλάχιστον. Το λήμμα υπεραισθητικός είναι δάνειο από τα Γαλλικά και δη ιατρικό. Το ESP είναι όρος ψυχολογικός. Άρα, από τη στιγμή που ο όρος είναι παραψυχολογικός και καθιερωμένος από τη δεκαετία του 70 τουλάχιστον, το κενό το έχουν τα λεξικά (ΛΝΕΓ, ΛΚΝ), τα οποία έχουν πολύ απλά μείνει πίσω. Και δεν μπορούν να είναι μέτρο σύγκρισης ή αναφορά για την απόδοση ή την ορθότητα του όρου "υπεραισθητική αντίληψη".
Τέλος, από τη στιγμή που το υπεραισθητικός είναι ιατρικός και η υπεραισθητική αντίληψη ψυχολογικός όρος, δεν νομίζω ότι θα υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης.
Καταρχήν, ο όρος δεν είναι ιατρικός.
Οπότε ας μην συγχέουμε το πρόθεμα extra- σε λέξεις του τύπου
- extrapyramidal -> εξωπυραμιδικός
-extracranial -> εξωκρανιακός
- extracellular -> εξωκυττάριος/εξωκυτταρικός κλπ, που σε όλες τις περιπτώσεις έχει τη σημασία του εκτός, αυτού που είναι απ' έξω με το extra στο extrasensory perception.
Ο όρος "extrasensory perception" (και όχι extrasensory σκέτο, αλλά extrasensory perception μαζί) είναι ψυχολογικός/παραψυχολογικός. Ορισμένοι αναλυτές όταν μιλούν για ESP αναφέρονται σε πληροφορίες (αντίληψη) που έχουν αποκτηθεί με τρόπους εκτός των γνωστών αισθήσεων, ενώ άλλοι μιλούν για διαφορετικούς τρόπους λειτουργίας των αισθήσεων ή για αισθήσεις που δεν έχουν αναγνωριστεί ή ανακαλυφθεί ακόμα. Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι εκτός των αισθήσεων (όπου αποκλείονται οι γνωστές αισθήσεις εντελώς) ή εντός των αισθήσεων που λειτουργούν με άλλο τρόπο απ' αυτό που γνωρίζουμε και που φαίνεται να υπερβαίνει τους περιορισμούς του χώρου και του χρόνου (άλλωστε και για τις γνωστές πέντε αισθήσεις υπάρχουν οι αντίστοιχες clair- υπεραισθήσεις) ή εντός άλλων αισθήσεων που μένει να ανακαλυφθούν. Και γι΄ αυτό το λόγο, ο αγγλικός όρος extrasensory perception είναι ανοιχτός σημασιολογικά και πολύ ελαστικός, ενώ ο ελληνικός όρος εξωαισθητηριακός ακριβώς το αντίθετο. Δηλαδή, ενώ το extrasensory μπορεί να σημαίνει εκτός, αλλά και υπέρ (πέρα) και πλέον, δίνοντας έτσι στους ερευνητές την ευχέρεια να τον χρησιμοποιούν και να τον προσαρμόζουν ανάλογα, ο όρος "εξωαισθητηριακός" σημαίνει και μπορεί να σημαίνει μόνο ένα πράγμα και αυτό στην προκειμένη περίπτωση είναι σοβαρό μειονέκτημα και θα παρουσιάσει προβλήματα και στις μεταφράσεις.
Και δεν βλέπω για ποιο λόγο θα πρέπει να κλείσουμε τον όρο έτσι, από το στιγμή που το πρόθεμα υπέρ- καλύπτει ωραιότατα όλες τις περιπτώσεις, χωρίς να προδίδει τις βασικές ορολογικές αρχές.
Όσον αφορά τα λεξικά και το ΛΝΕΓ: τίποτα δεν τα εμποδίζει να επεκτείνουν τα λήμματά τους, τα οποία εν προκειμένω έχουν μεγάλο κενό (για την ακρίβεια το ΛΝΕΓ έχει μεγάλο πρόβλημα με τα ψυχολογικά και τους ορισμούς που δίνει), αφού ο όρος "υπεραισθητική αντίληψη" χρησιμοποιείται εδώ και 30 χρόνια τουλάχιστον. Το λήμμα υπεραισθητικός είναι δάνειο από τα Γαλλικά και δη ιατρικό. Το ESP είναι όρος ψυχολογικός. Άρα, από τη στιγμή που ο όρος είναι παραψυχολογικός και καθιερωμένος από τη δεκαετία του 70 τουλάχιστον, το κενό το έχουν τα λεξικά (ΛΝΕΓ, ΛΚΝ), τα οποία έχουν πολύ απλά μείνει πίσω. Και δεν μπορούν να είναι μέτρο σύγκρισης ή αναφορά για την απόδοση ή την ορθότητα του όρου "υπεραισθητική αντίληψη".
Τέλος, από τη στιγμή που το υπεραισθητικός είναι ιατρικός και η υπεραισθητική αντίληψη ψυχολογικός όρος, δεν νομίζω ότι θα υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης.
Και τι θα προτείνατε ως «επαγγελματική ιδιότητα» ενός psychic;
Π.χ. ...the famous American psychic Edgar Cayce. Προσοχή, σε κείμενο που δεν λέει ότι «ισχυριζόταν πως...» (who claimed to be...) αλλά το αποδίδει ως «επισκεπτήριο», χωρίς να το συζητάει.
Π.χ. ...the famous American psychic Edgar Cayce. Προσοχή, σε κείμενο που δεν λέει ότι «ισχυριζόταν πως...» (who claimed to be...) αλλά το αποδίδει ως «επισκεπτήριο», χωρίς να το συζητάει.
Μέντιουμ ή ψυχοερευνητής.
Μα δεν ταιριάζει για τον συγκεκριμένο, κτγμ. Δεν ήταν όποιος κι όποιος στο χώρο...
Ambrose
¥
Η απόδοση αυτής της λέξης είναι μόνιμο πρόβλημα. Μια άλλη λύση είναι "παραψυχολόγος". Ο Έντγκαρ Κέισι δεν έλεγε το μέλλον. Δεν ήταν δηλ. άτομο του επιπέδου της χαρτορίχτρας. Αντιθέτως, οι πληροφορίες που διοχετεύτηκαν απ΄ αυτόν ήταν πολύ υψηλού επιπέδου. Γι΄ αυτό, θα απέφευγα στα Ελληνικά λέξεις που σχετίζονται με low-grade psychism.
Και απροπό Κέισι, υπάρχει καθιερωμένη απόδοση για τα life readings του;
Ευχαριστώ! :)