...και φίλαθλο πνεύμα (είναι άραγε σετάκι φούστα-μπλούζα και από πότε πηγαίνουν μαζί; )
Ξεκινάς να γράψεις ένα άρθρο 500 λέξεων, μπλέκεις στις νίκες με πλάγια μέσα και τους θεμιτούς και αθέμιτους τρόπους αγώνα, και όσο προσπαθείς να τεκμηριώσεις, ανακαλύπτεις με έκπληξή σου (όχι και τόσο μεγάλη...) ότι ο όρος ευ αγωνίζεσθαι είναι μάλλον πολύ φρέσκος. Φρεσκότατος θα έλεγα με μεγαλύτερη βεβαιότητα, αν είχα τη δυνατότητα να ελέγξω πολύ περισσότερες πηγές.
Στο ΛΚΝ (ηλεκτρονικό) και στο ΛΝΕΓ (1η εκδ.) υπάρχει λήμμα για το ευ με παράδειγμα χρήσης (και στα δύο) το ευ ζην. Στο λήμμα αγωνίζομαι (και στα δύο επίσης) δεν υπάρχει όμως ως παράδειγμα χρήσης το ευ αγωνίζεσθαι. Από την άλλη, και στα δύο λεξικά υπάρχει το λήμμα φίλαθλος και στα παραδείγματα αναφέρεται το φίλαθλο πνεύμα. Τα ίδια ισχύουν και για την 1η εκδ. Τεγ-Φυτρ του 1990.
Ας μπούμε τώρα λίγο στη μηχανή του χρόνου: Ο επίτομος Δημητράκος έχει το λήμμα φίλαθλος, αλλά δεν αναφέρει το παράδειγμα με το φίλαθλο πνεύμα (επίσης δεν έχει παράδειγμα στα λήμματα ευ και αγωνίζομαι). Οι αρχαίες εγκυκλοπαίδειες στα μετόπισθεν (Υδρία των 80's και Νέα Ελληνική των 50's) δεν αναφέρουν ούτε το «ευ αγωνίζεσθαι» (αναμενόμενο πια) αλλά ούτε καν το ...«φίλαθλος».
Κανένας από τους ανωτέρω, πουθενά, δεν αναφέρει το «φερ πλέι», που μεταφράζεται από τη Ματζέντα (και) ως «τίμιο παιχνίδι». Επιπλέον, οι περισσότερες αναφορές για το «ευ αγωνίζεσθαι» στον Γκούγκλη είναι πολύ-πολύ πρόσφατες -οι περισσότερες είναι μαρκετινίστικες, υπάρχουν και ακαδημαϊκές (αλλά πρόσφατες κι αυτές).
Η απορία μου είναι λοιπόν: Είναι δυνατόν οι όροι αυτοί να μπήκαν στα σύγχρονα ελληνικά μόλις τις δεκαετίες 1980-1990 (ίσως με αφορμή την πρώτη διεκδίκηση των Ολυμπιακών της εκατονταετίας, του 1996 και τα διάφορα εισαγόμενα έπαθλα φερπλέι) ή πέφτω οικτρά έξω;
Ξεκινάς να γράψεις ένα άρθρο 500 λέξεων, μπλέκεις στις νίκες με πλάγια μέσα και τους θεμιτούς και αθέμιτους τρόπους αγώνα, και όσο προσπαθείς να τεκμηριώσεις, ανακαλύπτεις με έκπληξή σου (όχι και τόσο μεγάλη...) ότι ο όρος ευ αγωνίζεσθαι είναι μάλλον πολύ φρέσκος. Φρεσκότατος θα έλεγα με μεγαλύτερη βεβαιότητα, αν είχα τη δυνατότητα να ελέγξω πολύ περισσότερες πηγές.
Στο ΛΚΝ (ηλεκτρονικό) και στο ΛΝΕΓ (1η εκδ.) υπάρχει λήμμα για το ευ με παράδειγμα χρήσης (και στα δύο) το ευ ζην. Στο λήμμα αγωνίζομαι (και στα δύο επίσης) δεν υπάρχει όμως ως παράδειγμα χρήσης το ευ αγωνίζεσθαι. Από την άλλη, και στα δύο λεξικά υπάρχει το λήμμα φίλαθλος και στα παραδείγματα αναφέρεται το φίλαθλο πνεύμα. Τα ίδια ισχύουν και για την 1η εκδ. Τεγ-Φυτρ του 1990.
Ας μπούμε τώρα λίγο στη μηχανή του χρόνου: Ο επίτομος Δημητράκος έχει το λήμμα φίλαθλος, αλλά δεν αναφέρει το παράδειγμα με το φίλαθλο πνεύμα (επίσης δεν έχει παράδειγμα στα λήμματα ευ και αγωνίζομαι). Οι αρχαίες εγκυκλοπαίδειες στα μετόπισθεν (Υδρία των 80's και Νέα Ελληνική των 50's) δεν αναφέρουν ούτε το «ευ αγωνίζεσθαι» (αναμενόμενο πια) αλλά ούτε καν το ...«φίλαθλος».
Κανένας από τους ανωτέρω, πουθενά, δεν αναφέρει το «φερ πλέι», που μεταφράζεται από τη Ματζέντα (και) ως «τίμιο παιχνίδι». Επιπλέον, οι περισσότερες αναφορές για το «ευ αγωνίζεσθαι» στον Γκούγκλη είναι πολύ-πολύ πρόσφατες -οι περισσότερες είναι μαρκετινίστικες, υπάρχουν και ακαδημαϊκές (αλλά πρόσφατες κι αυτές).
Η απορία μου είναι λοιπόν: Είναι δυνατόν οι όροι αυτοί να μπήκαν στα σύγχρονα ελληνικά μόλις τις δεκαετίες 1980-1990 (ίσως με αφορμή την πρώτη διεκδίκηση των Ολυμπιακών της εκατονταετίας, του 1996 και τα διάφορα εισαγόμενα έπαθλα φερπλέι) ή πέφτω οικτρά έξω;
