Επίθετα σε –ιμος

[nickel]

Αντιγράφω από το ΛΚΝ:

-ιμος -ιμη -ιμο [imos] & -σιμος -σιμη -σιμο [simos] & -ξιμος -ξιμη -ξιμο [ksimos] & -ψιμος -ψιμη -ψιμο [psimos], ανάλογα με το χαρακτήρα του συνοπτικού ρηματικού θέματος από το οποίο παράγεται : επίθημα επιθέτων παράγωγων από ρήματα· δηλώνει ότι το προσδιοριζόμενο είναι κατάλληλο, μπορεί ή πρέπει να δεχτεί την ενέργεια που εκφράζει το ρήμα από το οποίο παράγεται: (εκλέγω) εκλέξιμος, (εκπαιδεύω) εκπαιδεύσιμος, (επεξεργάζομαι) επεξεργάσιμος, (κολάζω) κολάσιμος, (φορολογώ) φορολογήσιμος, (αρδεύω) αρδεύσιμος, (διαγράφω) διαγράψιμος. || σε παραγωγή από ουσιαστικά: (σύνταξη) συντάξιμος.[...]

Θέλω να αναφερθώ ειδικότερα στα παράγωγα σε —ξιμος:
ανταλλάξιμος, απαλλάξιμος, εισπράξιμος, εντάξιμος, εξελίξιμος, επιπλήξιμος, κατατάξιμος, περιφράξιμος.

Τα ρήματα σε —ύσσω (και —ύττω) μας δίνουν παράγωγα σε —ύξιμος: ανακηρύξιμος, αναπτύξιμος, αποκηρύξιμος, επικηρύξιμος, εξορύξιμος, συμπτύξιμος.

Τα αντίστοιχα ουσιαστικά: αναπτυξιμότητα, εξορυξιμότητα, συμπτυξιμότητα κ.λπ.

 

[skol]

Έπεσα πρόσφατα σε ένα επίθετο αυτής της κατηγορίας που με προβλημάτισε: αναπαραστήσιμος. Αν αναφερόταν σε αριθμό πιθανόν να το προσπερνούσα αλλά εδώ ο λόγος ήταν για μια αναπαραστήσιμη μεταφορά. Αναπαραστήσιμη όμως ή αναπαραστάσιμη; Είναι το ίδιο; είναι κάποιο σωστό και κάποιο λάθος; ανά περίπτωση ίσως;

Προσπάθησα να βγάλω μια άκρη σκεφτόμενος ένα άλλο παράδειγμα που υπάρχει στα λεξικά, τον αναστάσιμο. Αναστάσιμος όπως ξέρουμε είναι αυτός που σχετίζεται με την ανάσταση, αλλά αν θέλαμε να αναφερθούμε σε αυτόν που μπορεί να αναστηθεί, αναστήσιμο δεν θα τον λέγαμε; Δυστυχώς δεν μπόρεσα να βρω πολλές εμφανίσεις του αναστήσιμου. Ένας λόγος σίγουρα θα είναι ότι σπανίζει αυτή η ιδιότητα, ένας άλλος ότι τον κοκκινίζει ο κορέκτορας. Ας βάλω όμως μία που βρήκα να υπάρχει:
Απίστευτο film noir με ατμόσφαιρα, ερμηνείες και σκηνογραφία να δίνουν μια νέα πνοή σε ένα μη ευκόλως αναστήσιμο είδος.

Με τον (ανα)παραστήσιμο/-άσιμο τα πράγματα είναι πιο μπλεγμένα. Στα μαθηματικά μιλάμε συνήθως για (ανα)παραστήσιμους αριθμούς ενώ στο θέατρο για (ανα)παραστάσιμο κείμενο ή (ανα)παραστάσιμο υλικό. Μήπως αυτό γίνεται επειδή στην δεύτερη περίπτωση μιλάμε για κείμενο/υλικό που μπορεί να γίνει ή σχετίζεται με την παράσταση ενώ στην πρώτη για αριθμούς που μπορούμε να παραστήσουμε; Είναι δηλαδή στην περίπτωση των αριθμών πιο άμεση η σχέση με την ενέργεια, με το θέμα του ενεργητικού αορίστου πιο συγκεκριμένα;

Σταματάω όμως εδώ τις υποθέσεις γιατί δεν είναι και η δουλεία μου

 

[Zazula]

Λεξικογραφείται πάντως ο παραστήσιμος.

 

[skol]

Λεξικογραφείται πάντως ο παραστήσιμος.

Δεν τον βρήκα σε κανένα από τα μεγάλα λεξικά πάντως.
Να προσθέσω επίσης την παραστασιμότητα που είναι αρκετά διαδεδομένος θεατρικός όρος. Παραστησιμότητα δεν μπόρεσα να βρω ούτε μία!

 

[anepipsogos]

Θαρρώ πως τα αναπαραστήσιμο/αναστήσιμο δεν έχουν καλώς.
Η βάση μας είναι το στάσιμο, οπότε και τα όποια σύνθετα αυτόν τον τύπο θα ακολουθούν (αναπαραστάσιμο κλπ)

 

[skol]

Θαρρώ πως τα αναπαραστήσιμο/αναστήσιμο δεν έχουν καλώς.
Η βάση μας είναι το στάσιμο, οπότε και τα όποια σύνθετα αυτόν τον τύπο θα ακολουθούν (αναπαραστάσιμο κλπ)

Το στάσιμο όμως είναι πολύ... στατικό . Εδώ θέλουμε κάτι που να «δηλώνει ότι το προσδιοριζόμενο είναι κατάλληλο, μπορεί ή πρέπει να δεχτεί την ενέργεια που εκφράζει το ρήμα από το οποίο παράγεται», όπως λέει το ΛΚΝ.
(Το λινκ στο αρχικό ποστ προ 15ετίας δεν δουλεύει)

 

[Duke_of_Waltham]

(Το λινκ στο αρχικό ποστ προ 15ετίας δεν δουλεύει)

Εδώ: https://www.greek-language.gr/greek...s/lexica/search.html?lq="-ιμος+-ιμη+-ιμο"&dq=

 

[nickel]

Καλημέρα. Έχουμε υποκαταστάσιμος (που μπορεί να υποκατασταθεί)
υποκαταστάσιμα προϊόντα, interchangeable products (IATE)
ΝFTs (Non Fungible Tokens), μη υποκαταστάσιμα κρυπτογραφικά τεκμήρια
που παρέχεται από τον εν λόγω φορέα σε ομοειδή, ευθέως ανταγωνιστικά ή υποκαταστάσιμα αγαθά του Καναδά ή του κράτους μέλους
ότι τα προϊόντα αυτά δεν είναι υποκαταστάσιμα μεταξύ τους ούτε στην πλευρά της προσφοράς ούτε στην [...]
Μέχρι σήμερα οι σταθερές και κινητές επικοινωνίες δεν είναι υποκαταστάσιμες.

Έχουμε αποκαταστάσιμος (που μπορεί να αποκατασταθεί).

Έχουμε και αναπαραστάσιμες τιμές. Αναπαραστάσιμες εικόνες. Αναπαραστάσιμοι στα μαθηματικά.

Δεν θα τα βρούμε προς το παρόν στα λεξικά, ούτε καν στα πλουσιότερα ηλεκτρονικά. Αργότερα.

 

[skol]

Κάτι που μπορούμε να στήσουμε όμως δεν θα το λέγαμε στάσιμο, έτσι δεν είναι; Απ' την άλλη το στήσιμο δεν είναι πλέον επίθετο

 

[Zazula]

Απ' την άλλη το στήσιμο δεν είναι πλέον επίθετο

Για όσους έχουμε ζήσει σε οικοσυστήματα γεμάτα αυτοκόλλητα Stissimo? Asseto! είναι κάτι πολύ παραπάνω. 🥹