Το «Αν» του Κίπλινγκ

Εμένα πάλι μου έκανε εντύπωση που η Δούρου χρησιμοποίησε αυτή τη μετάφραση αντί για εκείνη που θεωρούσα πολύ γνωστότερη: Άνδρας αληθινός θάσαι παιδί μου. Στοιχημάτιζα ότι ήταν του Κοτζιούλα αλλά βλέπω είναι του Βάρναλη. Όμως εκείνη του Δόξα, αν καταλαβαίνω καλά από το πρόχειρο γκουγκλισμά μου, περιλαμβάνεται σε σχολικό βιβλίο.
 
Εμένα πάλι μου έκανε εντύπωση που η Δούρου χρησιμοποίησε αυτή τη μετάφραση αντί για εκείνη που θεωρούσα πολύ γνωστότερη: Άνδρας αληθινός θάσαι παιδί μου. Στοιχημάτιζα ότι ήταν του Κοτζιούλα αλλά βλέπω είναι του Βάρναλη. Όμως εκείνη του Δόξα, αν καταλαβαίνω καλά από το πρόχειρο γκουγκλισμά μου, περιλαμβάνεται σε σχολικό βιβλίο.

Η Δούρου δεν χρησιμοποίησε τη μτφρ. του Δόξα αλλά εκείνην που εσύ θεωρούσες γνωστότερη. Η οποία δεν είμαι απόλυτα σίγουρος ότι είναι του Βάρναλη, θέλω να το βρω και σε χάρτινη πηγή. Το ξέρω ότι αποδίδεται στον Βαρναλη σε διάφορα σάιτ, αλλά εικάζω πως αυτό έγινε επειδή ο Βάρναλης έχει κάνει την παρωδία. Θα με παραξένευε να το έγραψε έτσι ακριβώς ο Βάρναλης πάντως, διότι ποτέ δεν έχει γράψει σε ποίημά του "άνΔρας".

Εδώ ο Νεκτάριος Μαμαλούγκος έχει μαζέψει καμιά δεκαριά μεταφράσεις αλλά δεν βάζει όνομα μεταφραστή ο ευλογημένος -και δεν έχει εκείνην του Δόξα.

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/rudyard_kipling_if.htm
 

nickel

Administrator
Staff member
Μετάφραση του Νίκου Καρβούνη, σύμφωνα με καμιά εικοσαριά ιστότοπους.
 

nickel

Administrator
Staff member
Αν | Μετάφραση Νίκου Καρβούνη
If you can keep your head when all about you | Αν να κρατάς καλά μπορείς το λογικό σου, όταν τριγύρω σου
Are losing theirs and blaming it on you, | όλοι τα ’χουν χαμένα και σʼ εσέ της ταραχής τους ρίχνουν την αιτία,
If you can trust yourself when all men doubt you,| αν να εμπιστεύεσαι μπορείς τον ίδιο τον εαυτό σου όταν ο κόσμος
But make allowance for their doubting too; | δε σε πιστεύει κι αν μπορείς να του σχωρνάς αυτή τη δυσπιστία.
If you can wait and not be tired by waiting,| Να περιμένεις αν μπορείς δίχως να χάνεις την υπομονή σου
Or being lied about, don’t deal in lies,| κι αν άλλοι σε συκοφαντούν να μην καταδεχτείς ποτέ το ψέμα
Or being hated, don’t give way to hating,| κι αν σε μισούν, εσύ ποτέ σε μίσος ταπεινό να μην ξεπέσεις,
And yet don’t look too good, nor talk too wise:| μα να μην κάνεις τον καλό ή τον πολύ σοφό στα λόγια.
|
If you can dream—and not make dreams your master; | Αν να ονειρεύεσαι μπορείς και να μην είσαι δούλος των ονείρων,
If you can think—and not make thoughts your aim; | αν να στοχάζεσαι μπορείς δίχως να γίνει ο στοχασμός σκοπός σου,
If you can meet with Triumph and Disaster| αν νʼ αντικρίζεις σου βαστά το θρίαμβο και τη συμφορά παρόμοια
And treat those two impostors just the same; | κι όμοια να φέρνεσαι σʼ αυτούς τους δυο τυραννικούς απατεώνες.
If you can bear to hear the truth you’ve spoken| Αν σου βαστά η ψυχή νʼ ακούς όποιαν αλήθεια εσύ είχες ειπωμένη,
Twisted by knaves to make a trap for fools,| παραλλαγμένη απʼ τους κακούς, για να ’ναι για τους άμυαλους παγίδα,
Or watch the things you gave your life to, broken,| ή συντριμμένα να θωρείς όσα σου ’χουν ρουφήξει τη ζωή σου
And stoop and build ’em up with worn-out tools:| και πάλι να ξαναρχινάς να χτίζεις μʼ εργαλεία που ‘ναι φθαρμένα.
|
If you can make one heap of all your winnings| Αν όσα απόχτησες μπορείς σʼ ένα σωρό μαζί να τα μαζέψεις
And risk it on one turn of pitch-and-toss,| και δίχως φόβο, μονομιάς κορώνα ή γράμματα όλα να τα παίξεις
And lose, and start again at your beginnings| και να τα χάσεις και απʼ αρχής, ατράνταχτος, να ξεκινήσεις πάλι
And never breathe a word about your loss;| και να μη βγάλεις και μιλιά γιʼ αυτό τον ξαφνικό χαμό σου.
If you can force your heart and nerve and sinew| Αν νεύρα και καρδιά μπορείς και σπλάχνα και μυαλό όλα να τα σφίξεις
To serve your turn long after they are gone, | να σε δουλέψουν ξαναρχής κι ας είναι από πολύν καιρό σωσμένα
And so hold on when there is nothing in you| και να κρατιέσαι πάντα ορθός, όταν δεν σου ΄χει τίποτε απομείνει
Except the Will which says to them: ‘Hold on!’| παρά μονάχα η θέληση, κράζοντας σε όλα αυτά «βαστάτε».
|
If you can talk with crowds and keep your virtue, | Αν με τα πλήθη να μιλάς μπορείς και να κρατάς την αρετή σου,
Or walk with Kings—nor lose the common touch,| με βασιλιάδες να γυρνάς, δίχως απʼ τους μικρούς να ξεμακρύνεις.
If neither foes nor loving friends can hurt you,| Αν μήτε φίλοι, μήτʼ εχθροί μπορούνε πια ποτέ να σε πειράξουν,
If all men count with you, but none too much;| όλο τον κόσμο αν αγαπάς, μα και ποτέ παρά πολύ κανένα.
If you can fill the unforgiving minute| Αν του θυμού σου τις στιγμές, που φαίνεται αδυσώπητη η ψυχή σου,
With sixty seconds’ worth of distance run, | μπορείς νʼ αφήσεις να διαβούν την πρώτη ξαναβρίσκοντας γαλήνη,
Yours is the Earth and everything that’s in it, | δική σου θα ’ναι τότε η Γη, μʼ όλα και μʼ ό,τι πάνω της κι αν έχει
And—which is more—you’ll be a Man, my son!| και κάτι ακόμα πιο πολύ: Άντρας αληθινός θα ’σαι, παιδί μου.
 
Ενόψει της αυτονόμησης του νήματος:
Ανάμεσα στα ποιήματα των Ανταμοιβών υπήρχε και ένα με τον τίτλο "Αν", που ξέφυγε από το βιβλίο και, για λίγο, διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Ήταν εμπνευσμένο από τον χαρακτήρα του Τζέιμσον και περιείχε συμβουλές τελειότητας που είναι πολύ εύκολο να δοθούν. Άπαξ και ξεκίνησε, οι μηχανισμοί της εποχής διέδωσαν τις συμβουλές σαν χιονοστιβάδα, κατά τρόπο που με ξάφνιασε. Σχολεία και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα θεώρησαν ότι οι συμβουλές του ποιήματος έχουν να κάνουν με τα βάσανα της νιότης, κάτι που δε βοηθούσε καθόλου τη σχέση μου με τους νέους όταν τους συναντούσα. ("Γιατί το γράψατε αυτό; Με έβαλαν να το γράψω δυο φορές για τιμωρία").
(Ρ. Κίπλινγκ, Κάτι από τη ζωή μου, μετάφρ. Σοφία Παυλίδου, Αθήνα 2002, σελ. 199)

Και, για να προλάβω τον Δαεμάνο:
 
Άρα είναι "άντρας" και όχι "άνδρας" και "θα 'σαι", όχι "θα ήσουν" (το οποίο θα εξέφραζε απογοήτευση για το γιο του και όχι συμβουλή). Οπότε, αν "άνδρας αληθινός θα ήσουν παιδί μου" δεν υπάρχει, πού την είδε αυτήν τη φράση η Ρ.Δ. και την έβαλε στο μήνυμά της; Το μόνο που μπόρεσα να βρω είναι αυτό εδώ.

Παρατηρώ ότι μεταξύ των δύο μεταφράσεων (Καρβούνη και Δόξα) αλλάζει αρκετά το νόημα. Μόνο στον πρώτο στίχο "If you can keep your head when all about you ":

Αν να κρατάς καλά μπορείς το λογικό σου, όταν τριγύρω σου
Η διατήρηση της ψυχραιμίας, στην οποία φαντάζομαι αναφερόταν και η Ρ.Δ.

Αν μπορείς να κρατάς το κεφάλι ψηλά όταν γύρω σου όλοι
Η διατήρηση της αξιοπρέπειας και του αυτοσεβασμού, όπως αναλύει και ο Κ. Μάντης εδώ

Πιο πιστό στο keep your head μου φαίνεται το πρώτο.
 
Διαβάζοντας στο μεταξύ το αγγλικό πρωτότυπο ξανασκέφτομαι ότι τα ποιήματα του Κίπλινγκ πρέπει να διαβάζονται μεγαλοφώνως.
Μερικά ακόμα παραδείγματα (του αγαπημένου μου Άγγλου συγγραφέα):
Rolling down to Rio
The Camel's Hump
Παιδικά τα παραπάνω, αυτό όμως όχι:
Boots
 

nickel

Administrator
Staff member
του αγαπημένου μου Άγγλου συγγραφέα
Γιά κοίτα τι μαθαίνει κανείς όταν θυμάται πάλι η Λεξιλογία να ανασάνει...
 

nickel

Administrator
Staff member
Ανάμεσα στα ποιήματα των Ανταμοιβών υπήρχε και ένα με τον τίτλο "Αν", που ξέφυγε από το βιβλίο και, για λίγο, διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Ήταν εμπνευσμένο από τον χαρακτήρα του Τζέιμσον και περιείχε συμβουλές τελειότητας που είναι πολύ εύκολο να δοθούν. Άπαξ και ξεκίνησε, οι μηχανισμοί της εποχής διέδωσαν τις συμβουλές σαν χιονοστιβάδα, κατά τρόπο που με ξάφνιασε. Σχολεία και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα θεώρησαν ότι οι συμβουλές του ποιήματος έχουν να κάνουν με τα βάσανα της νιότης, κάτι που δε βοηθούσε καθόλου τη σχέση μου με τους νέους όταν τους συναντούσα. ("Γιατί το γράψατε αυτό; Με έβαλαν να το γράψω δυο φορές για τιμωρία").

Το πρωτότυπο έχει ένα γαλλοαγγλικό faux ami, μια λέξη που δεν βρίσκεις σε πολλά λεξικά:

Among the verses in Rewards was one set called 'If----', which escaped from the book, and for a while ran about the world. They were drawn from Jameson's character, and contained counsels of perfection most easy to give. Once started, the mechanisation of the age made them snowball themselves in a way that startled me. Schools, and places where they teach, took them for the suffering Young--which did me no good with the Young when I met them later. ('Why did you write that stuff? I've had to write it out twice as an impot.')

impot (ˈɪmpɒt)
noun
British public school slang
an imposition or written task used as a punishment for bad behaviour

https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/impot
 

Alfie

New member
Κρατήθηκα,αλλά με πιέζει μια παραλλαγή:

Αν ξάστερο μπορείς το λογικό σου να κρατήσεις
όταν οι άλλοι τάχουν χαμένα

μάλλον δεν έχεις αντιληφθεί
τη σοβαρότητα του προβλήματος

Συγγνώμη
 
Top