Η ιδιότητα του διαπρεπούς

[SBE]

Υπάρχει στη νεοελληνική η λέξη διαπρέπεια;
Ρωτάω γιατί προσφατα σχολίασα τον αξίωμα- μύθο που λέει ότι οι Ελληνες διαπρέπουν στο εξωτερικό, λέγοντας ότι η φυσιολογική επαγγελματική εξέλιξη δεν είναι διαπρέπεια.
Μετά αναρωτηθηκα αν υπάρχει η λέξη, αλλά τη βρίσκω μόνο στα αρχαία, που μπορεί και να σημαίνει κάτι άλλο. Δυστυχώς λεξικά λεπτομερή δεν έχω, οπότε ρωτάω εδώ.

 

[nickel]

Δεν υπάρχει, αλλά καιρός είναι να τη βάλουμε σε κυκλοφορία. Εμένα πολύ θα με βόλευε.

 

[Dr Moshe]

Η ιδιότητα του διαπρεπούς (αν μου επιτρέπετε).

Θα ήταν ίσως καλό να διορθωθεί ο τίτλος.

Ο κληρονομημένος όρος διαπρέπεια είναι ήδη ελληνιστικός (στους Εβδομήκοντα) και σημαίνει «μεγαλοπρέπεια, δόξα». Είναι πολύ ενδιαφέρουσα και εύστοχη η πρότασή σας να υιοθετηθεί.



Διορθώθηκε, ευχαριστούμε.

 

[SBE]

Δεν θυμάμαι τί είχα γράψει αρχικά, αλλά γιατί ο διαπρεπής/ του διαπρεπούς; Γιατί όχι ο διαπρεπής/ του διαπρεπή;
Θα ήταν ίσως καλό να διορθωθεί ο τίτλος (γιατί έχω λόγο που το έγραψα έτσι).

 

[nickel]

«του διαπρεπή» είχες γράψει, όπως έμαθα. Το οποίο δεν μου προκάλεσε τη φρίκη που μάλλον προκάλεσε στον Dr Moshe.
Και έχει δίκιο ο Dr Moshe γιατί, αν δούμε τους διάφορους οδηγούς, τα επίθετα αυτά κλίνονται ακόμα με το λόγιο σύστημα. Π.χ.
https://www.lexigram.gr/lex/newg/διαπρεπής#Hist0
https://el.wiktionary.org/wiki/διαπρεπής
ή Γραμματική (σελίδα 54): https://lexilogia.gr/forum/showthread.php?3624-Γραμματική-Νέας-Ελληνικής-Γλώσσας-Σχόλια-Α

Ευχαρίστως να το συζητήσουμε, αλλά στους τίτλους, ας πούμε, ίσως είναι καλό να είμαστε συντηρητικοί (να μην ανοίγουμε αχρείαστους καβγάδες με τους επιμελητές, όπως συνηθίζω να λέω).

 

[Zazula]

Μόνο που στο ερώτημα του τίτλου ο διαπρεπής είναι σε ρόλο ουσιαστικού. Και ήδη εδώ και πολλές δεκαετίες σε αυτά τα ουσιαστικά η γεν. ενικ. αρσ. είναι, χάρη στον συγγενή, σε -ή εξίσου ισχυρά με τη λόγια σε -ούς ή ακόμη κι ισχυρότερη στη χρήση: του συγγενή, του ασθενή — οπότε κτγμ μια χαρά και του διαπρεπή.

 

[nickel]

Ακόμα κι αν ένα επίθετο αυτής της κατηγορίας βρίσκεται σε θέση ουσιαστικού, δεν σημαίνει ότι αυτόματα πρέπει να ευθυγραμμιστεί με τον τρόπο κλίσης του ασθενή και του συγγενή στη δημοτική.

Όταν ρώτησα τι λάθος είχαμε στον τίτλο πριν γίνει η διόρθωση και μου είπαν «του διαπρεπή», η αντίδρασή μου ήταν: «Χο χο. Το τρέξαμε πολύ μπροστά». Θα έχουμε σίγουρα μια στροφή προς όλο και λιγότερες γενικές σε -ους, περισσότερες σε -η (αν και δεν ξέρω τι θα γίνει με τα θηλυκά και τα ουδέτερα).

Τώρα, ωστόσο, μπορείς να περάσεις (και με τεκμηρίωση) τον τύπο «του διαπρεπούς» από περισσότερους επιμελητές χωρίς να μπορούν να σε ψέξουν παρά τον τύπο «του διαπρεπή».

 

[Zazula]

Ακόμα κι αν ένα επίθετο αυτής της κατηγορίας βρίσκεται σε θέση ουσιαστικού, δεν σημαίνει ότι αυτόματα πρέπει να ευθυγραμμιστεί με τον τρόπο κλίσης του ασθενή και του συγγενή στη δημοτική.

Πρώτον, εκπλήσσομαι που δείχνεις να αγνοείς εδώ ίσως τον ισχυρότερο νόμο της γλώσσας: αυτόν της αναλογίας.
Δεύτερον, εκπλήσσομαι που δεν δείχνεις να λαμβάνεις υπόψη σου ότι το πρότυπο Ο22 είναι εδραιωμένο απ' το ΛΚΝ για μια εικοσαετία τώρα (κι όχι απλώς ο τρόπος κλίσης "στη δημοτική").
Τρίτον, εκπλήσσομαι που κάνεις να αγνοείς ότι η διάκριση της χρήσης σε ρόλο ουσιαστικού ή επιθέτου είναι που μας δίνει έναν κανόνα για τον τονισμό: τα δικαιώματα των εργαζόμενων ανηλίκων vs τα δικαιώματα των ανήλικων εργαζομένων.
Τέταρτον, δεν ήταν η παρατήρηση εδώ για βελτίωση, αλλά για διόρθωση· και διόρθωση σημαίνει αδιαμφισβήτητο λάθος.
Πέμπτον, εκπλήσσομαι που θεωρείς τη γεν. ενικ. αρσ. σε -ή «πολύ μπροστά».
Τέλος, συνειδητοποιώ ότι δεν παύω να εκπλήσσομαι.

 

[nickel]

Εγώ εκπλήσσομαι που δεν καταλαβαίνεις ότι συμφωνούμε (κάπως) στα γλωσσολογικά (που, ω της εκπλήξεως, κάπου τα έχει πάρει και το δικό μου αφτί) αλλά εξακολουθώ να συμβουλεύω τους μεταφραστές να διαλέγουν τον συντηρητικό και τον τεκμηριωμένο τύπο για να μη χρειαστεί, σε περίπτωση διαφωνίας με τον επιμελητή, να ξεκινούν ολόκληρη συζήτηση γλωσσολογίας, ιδίως αν θα πρέπει να προσβάλουν τον επιμελητή κατηγορώντας τον για άγνοια.