κυρογενιά, μανογενιά

[orgyn]

Γεια σας,

Είδα αυτό το ντοκιμαντέρ (https://www.youtube.com/watch?v=CcbaaXwahIY) και δυο από τις λέξεις που δεν κατάλαβα ήταν "τηρογενιά" και "μανογενιά". Νομίζω ότι καταλαβαίνω την έννοια (father's/mother's lineage/blood line) αλλά δεν μπορώ να τις βρω σε ένα λεξικό ή στο διαδίκτυο. Ούτε είμαι σήγουρος από την ορθογραφία τους. Μάλλον η πρώτη λέξη βγαίνει από πατήρ + γενιά και η δεύτερη από μάνα + γενιά...

Μπορείτε να τις ακούσετε στο 22:40 περίπου.

Ευχαριστώ πολύ!

 

[Neikos]

Είναι κυρογενιά και μανογενιά.
Κυρογενιά : το γένος της γιαγιάς (κυρούλα=γιαγιά)
Μανογενιά : το γένος της μάνας

Είναι πολύπλοκη η δομή των γενών στη Μάνη. Αν βρω χρόνο πιο μετά ίσως γράψω δύο τρία πράματα, άλλα ίσως μπορείς να βρεις και στο ίντερνετ πληροφορίες. Το καλύτερο που έχεις να κάνεις πάντως είναι να μην μπλέκεις με Μανιάτες. :)

 

[SBE]

Κυρογενιά= η γενιά του κύρη, δηλαδή του πατέρα, μου φαίνεται πιο λογική ερμηνεία.
Κι εγώ έχω καταγωγή από Μάνη, οπότε αυτό με τους Μανιάτες δεν το αντιλαμβάνομαι.

 

[orgyn]

Είναι κυρογενιά και μανογενιά.
Κυρογενιά : το γένος της γιαγιάς (κυρούλα=γιαγιά)
Μανογενιά : το γένος της μάνας

Είναι πολύπλοκη η δομή των γενών στη Μάνη. Αν βρω χρόνο πιο μετά ίσως γράψω δύο τρία πράματα, άλλα ίσως μπορείς να βρεις και στο ίντερνετ πληροφορίες. Το καλύτερο που έχεις να κάνεις πάντως είναι να μην μπλέκεις με Μανιάτες. :)

Ευχαριστώ πολύ! Ενδιαφέρουσες λέξεις καθώς ασχολούμαι με τη γενεαλογία. Χρησιμοποιούνται μόνο στην Μάνη; Ελπίζω ότι θα βρεις λίγο χρόνο, δεν βρήκα πολλά στο διαδίκτυο :).

Κυρογενιά= η γενιά του κύρη, δηλαδή του πατέρα, μου φαίνεται πιο λογική ερμηνεία.
Κι εγώ έχω καταγωγή από Μάνη, οπότε αυτό με τους Μανιάτες δεν το αντιλαμβάνομαι.

Κι εγώ σκέφτηκα ότι είχε σχέση με την πλευρά του πατέρα, αλλά βρήκα κάποιες ιστοσελίδες που λένε αλλιώς.

http://syllogosdimotefthroniton.blogspot.ch/2016/03/blog-post_9.html
κυρογενιά (η) = η γενιά της κυρούλας, της γιαγιάς.

http://pdlakonias.gr/events/60/46.pdf
Το σόι της γιαγιάς

Κάτι άλλο που βρήκα για την Μάνη· http://www.manipedia.com/p/blog-page_5095.html#.WhruI7aB3n4
Κάθε γένος διαθέτει ένα ημιμυθικό πρόγονο - Γενάρχη. Στη Μέσα και Προσηλιακή Μάνη το γένος λέγεται Σόϊ ή Γενιά (Κυρογενιά, Μανογενιά κ.ά.) και στην Έξω Μάνη λέγεται Φάρα.

 

[Neikos]

Κυρογενιά= η γενιά του κύρη, δηλαδή του πατέρα, μου φαίνεται πιο λογική ερμηνεία.
Κι εγώ έχω καταγωγή από Μάνη, οπότε αυτό με τους Μανιάτες δεν το αντιλαμβάνομαι.

Αν και φαίνεται πιο λογικό αυτό που γράφεις, SBE, και είναι η πρώτη σκέψη που σου έρχεται στο νου όταν διαβάζεις τη λέξη, παρ' όλα αυτά νομίζω ότι έχει να κάνει με την κυρούλα και όχι με τον κύρη.
Παραθέτω ένα απόσπασμα από μια διδακτορική διατριβή για τους οικογενειακούς δεσμούς στη Μάνη :

"Για να γίνει κατανοητός o δεσμός της συγγένειας από τις γυναίκες πρέπει να εξεταστούν κάπως λεπτομερέστερα οι όροι "μανογενιά" καί "κυρογενιά”.
"Μανογενιά", δηλ. το γένος της μητέρας, και "κυρογενιά” το γένος της γιαγιάς, είναι ξεχωριστές κατηγορίες ή ομάδες ατόμων, με τις όποιες δεν έχει κανείς δεσμό στο σύνολό τους, αλλά μόνο με εκείνα τα άτομα που συνδέονται με τις γυναίκες αυτές "εκ πλαγίου” και ως "κατιόντες”, δηλ. τους αδελφούς τους και τα παιδιά τους, άρα τ' άνίψια τους και τα ξαδέλφια τους. Οι συγγενείς αυτοί φτάνουν μέχρι τα δεύτερα και τα τρίτα άκόμα ξαδέλφια, με τα οποία απαγορεύεται o γάμος."

Αν και είναι πράγματα με τα οποία είχα ασχοληθεί παλιότερα λόγω αντικειμένου σπουδών, πάνε χρόνια που δεν ασχολούμαι κι έχουν γίνει χυλός μέσα στο μυαλό μου, θυμάμαι ελάχιστα κι αυτά μπερδεμένα.

Το άλλο που έγραψα για τη Μάνη ήταν απλώς ένα χαζό αστείο για τα στερεότυπα περί Μανιατών, π.χ. μανιάτικη βεντέτα. Εννοούσα ας πούμε "πρόσεχε μην μπλέξεις σε καμιά βεντέτα με Μανιάτες" και εννοείται ότι δεν το έλεγα στα σοβαρά.

 

[Neikos]

Νομίζω πως η μανογενιά και η κυρογενιά χρησιμοποιούνται μόνο στη Μάνη, αλλά δεν βάζω και το χέρι μου στη φωτιά. Μια ευρύτερη κατηγορία στην οποία ανήκουν είναι η δικολογιά, έννοια που συναντάται και στην Κρήτη, πιθανόν και αλλού. Εκτός από αυτό που συνήθως αποκαλούμε σόι, περιλαμβάνει κι άλλα πρόσωπα, όπως κουμπάρους, προστατευόμενους, στενούς φίλους, ακόμα και φιλοξενούμενους, μουσαφίρηδες.

"Πέμψε να βρεις τη μάνα τση,
κυδώνι στο μαντήλι,
να γίνετε δικολογιά
και μπιστεμένοι φίλοι."

Από τραγούδι του Ν. Ξυλούρη

"Ιντά 'ναι δα και τούτο να, ο ξένος με την ξένη
να γίνονται δικολογιά και φίλοι μπιστεμένοι."

Μαντινάδα

 

[daeman]

"Πέμψε να βρεις τη μάνα τση,
κυδώνι στο μαντήλι,
να γίνετε δικολογιά
και μπιστεμένοι φίλοι."
Από τραγούδι του Ν. Ξυλούρη
...

«Πέψε», χωρίς μ, θα το έλεγε Κρητικός ή Κρητικές σ' αυτή τη στροφή:

Το «πέ-μ-ψε» στ' αυτιά και το στόμα Κρητικού θα φάνταζε αταίριαστο —σαν αχρείαστος ευπρεπισμός όπως γράφουν πολλοί στους στίχους αυτούς, ευνόητα, από το «πέμπω» και την κλίση του γενικά, όχι όμως διαλεκτικά— και ξένο, έξω απ' τη δικολογιά, σε άλλων σόγια και λόγια.

 

[Neikos]

«Πέψε», χωρίς μ, θα το έλεγε Κρητικός ή Κρητικές σ' αυτή τη στροφή

Αυτό δεν το κατείχα. Στα μέρη μου θα βάζαμε κι ένα πι ανάμεσα να φτουρήσει. :)

 

[daeman]

Αυτό δεν το κατείχα. Στα μέρη μου θα βάζαμε κι ένα πι ανάμεσα να φτουρήσει. :)

Κατέω, δεν εκάτεχες, για τούτο είπα σου το. Πέμπω, έπεμπα, να πέψω θέλω (μέλ.), έπεψα. Επέψανέ μου το πεσκέσι.

Πέμπτη πέφτει ο πεύκος κάτω, αλλά στην Κρήτη, Πέφτη πέφτει ο πεύκος κάτω.
Αυτό κατά τόπους, βέβαια, όχι παντού και πάντα.

 

[orgyn]

Δείτε τι βρήκα:

Τα γένη και η οικογένεια στην παραδοσιακή κοινωνία της Μάνης
http://olympias.lib.uoi.gr/jspui/handle/123456789/7325

Οί όροι πού χρησιμοποιούνται άπό τούς Μανιάτες γιά νά δηλωθούν αύτές οι μεγάλες συγγενικές ομάδες, δηλ. τά γένη στη Μάνη, είναι ποικίλοι.

(...)

Αλλος όρος, πού έχει άρκετά σαφή σημασία, τουλάχιστον στή Μάνη, καί δηλώνει τήν πατρογραμμική όμάδα, δηλ. τό γένος, είναι τό "σόϊ".

(...)

Ορος πού χρησιμοποιείται πολύ συχνά είναι καί ή "γενιά". 'Η λέξη αύτή, πού την χρησιμοποιούμε έμείς στη μελέτη μας μέ την έννοια τής υποομάδας, στη Μάνη σημαίνει τή διευρυμένη συγγενική ομάδα, τή φάρα καί τό σόι. Λέξεις παράγωγες καί σύνθετες άπ' αύτή είναι ή "κυρογενιά" (= τό γένος τής γιαγιάς), ή "μανογενιά" (=τό γένος τής μητέρας) ή "πεθερογενιά" (= τό γένος του πεθερού), έπίσης χλευαστικά "μπομπογενιά". Μέ άλλες λέξεις μαξί ό όρος δίνει τίς έκφράσεις "άπιστη γενιά", "άντρειανή γενιά" (= ισχυρή γενιά).