Σωστό!
Μια μικρή άσκηση
- Thread starter drsiebenmal
- Start date
Όταν παίζαμε μικροί, κιάλια φτιάχναμε με χαλαρές τις δύο γροθιές δίπλα-δίπλα, ενώ τηλεσκόπιο με τις δυο γροθιές στη σειρά, πάντως... :) Οπότε, η μια γροθιά είναι είτε φασαμέν-κιάλι :) είτε μισόκλειστο τηλεσκόπιο...
Πολύ σωστό, αλλά όχι σ' αυτή την περίπτωση, την ώρα του μαθήματος, όπου η μία γροθιά στο μάτι μπορεί να κρυφτεί, αλλά οι δύο γροθιές —και μάλιστα στη σειρά— φωνάζουν «κρύψου και φώναξε». Οπότε, μάλλον μισόκλειστο πρέπει να ήταν το τηλεσκόπιο όπως λες, δόκτορα, ή μονοκιάλι σταθερό, όχι τηλεσκοπικό.
Γιατί στο κατηχητικό τα παλιά τα χρόνια, χριστιανικό ή εβραϊκό, η κατήχηση δεν γινόταν μόνο με τα λόγια, αλλά έπιπτε και ράβδος.
Spyglass:
+1.
+1 + μονοκιάλι, επειδή το τηλεσκόπιο φέρνει στο νου μάλλον αστρονομικά τηλεσκόπια, όχι απαραιτήτως σύγχρονα και πελώρια, αλλά και τα πιο μικρά με τα στηρίγματα, σύγχρονα ερασιτεχνικά ή της εποχής του Γαλιλαίου και βάλε, ενώ το κιάλι παραπέμπει σε κάτι πιο... εμ... χειροπιαστό (πρόχειρο, του χεριού) και το μονοκιάλι έχει και μια παλαιινή εσάνς. Ίσως όχι εδώ όμως, για να μην το παρατραβήξουμε με την ακρίβεια εις βάρος της φυσικότητας. Άλλωστε, όπως λες κι εσύ στο #9, Μελάνη, δεν βλέπω λόγο —ούτε με γυμνό μάτι, ούτε με τηλεσκόπιο ή κιάλι, μονό ή διπλό, ούτε με το μικροσκόπιο— να προστεθεί λέξη που δεν υπάρχει στο πρωτότυπο, εφόσον μπορεί να αποδοθεί το νόημα χωρίς αυτήν. Αν το ήθελε αυτός που το έγραψε, είχε λέξεις για να γράψει.
Ο προβληματισμός μου εξαρχής ήταν ότι, όπως οι περισσότεροι από εμάς, μεγαλωμένοι με εικόνες ΧΟ, έτσι κι εγώ θεώρησα αυτονόητο κάποιο καθολικό σχολείο ή, στη συνέχεια, σκέφτηκα κάποιο «κατηχητικό». Μια φίλη και μέλος της εβραϊκής κοινότητας, την οποία ρώτησα, μου είπε ότι η έννοια της κατήχησης ή του κατηχητικού σχολείου δεν υπάρχουν στον ιουδαϊσμό, ότι αυτά τα θρησκευτικά σχολεία («ταλμουδικά ιεροδιδασκαλεία» βρίσκω να περιγράφονται στον γκούγκλη) ονομάζονται γεσίβα, και μου πρότεινε να χρησιμοποιήσω αυτόν τον όρο. Αν αποφάσιζα λοιπόν να χρησιμοποιήσω το «εβραϊκό κατηχητικό», θα χρησιμοποιούσα για ευκολία του αναγνώστη (που επίσης έχει μεγαλώσει πιθανότατα με ΧΟ εικόνες και ορολογία) έναν όρο και μια μετάφραση πραγματολογικά άκυρη. Και αυτό με ενοχλεί. (Το απλό και πρακτικό σχολείο του Νίκελ μού φαίνεται σαν χαμένη ευκαιρία να δώσω στον αναγνώστη ολόκληρη την πληροφορία που έμεινε μισή στο πρωτότυπο.)
Όπως το σκέφτομαι τώρα, ίσως να είναι προτιμότερο κάτι σαν το επόμενο με μια απλή ΣτΜ για τη γεσίβα:
Οι πρώτες αναμνήσεις του για τη γοητεία που του άσκησαν οι θετικές επιστήμες ξεκινούν από τις ώρες της ανίας στη γεσίβα, κατά το σούρουπο, όταν έκανε τηλεσκόπιο τη χαλαρή γροθιά του και παρατηρούσε το παράθυρο, μαγεμένος από τη διάθλαση του φωτός. Ή κάπως έτσι τελοσπάντων, τα κείμενα θα ξαναδουλευτούν έτσι κι αλλιώς.
Σας ευχαριστώ και ζητώ συγνώμη αν σας χρησιμοποίησα κάπως σαν πειραματόζωα, ήθελα να δω πώς θα αντιδρούσαν κι άλλοι μορφωμένοι και διαβασμένοι αναγνώστες ή αν μόνο εγώ σκέφτηκα αμέσως καθολικά σχολεία, «φρέρηδες και καλόγριες» που έγραψε και η Αόρατη.
Όπως το σκέφτομαι τώρα, ίσως να είναι προτιμότερο κάτι σαν το επόμενο με μια απλή ΣτΜ για τη γεσίβα:
Οι πρώτες αναμνήσεις του για τη γοητεία που του άσκησαν οι θετικές επιστήμες ξεκινούν από τις ώρες της ανίας στη γεσίβα, κατά το σούρουπο, όταν έκανε τηλεσκόπιο τη χαλαρή γροθιά του και παρατηρούσε το παράθυρο, μαγεμένος από τη διάθλαση του φωτός. Ή κάπως έτσι τελοσπάντων, τα κείμενα θα ξαναδουλευτούν έτσι κι αλλιώς.
Σας ευχαριστώ και ζητώ συγνώμη αν σας χρησιμοποίησα κάπως σαν πειραματόζωα, ήθελα να δω πώς θα αντιδρούσαν κι άλλοι μορφωμένοι και διαβασμένοι αναγνώστες ή αν μόνο εγώ σκέφτηκα αμέσως καθολικά σχολεία, «φρέρηδες και καλόγριες» που έγραψε και η Αόρατη.
«Συγγνώμη»; Γιατί; Λες και δεν ψοφάμε για κάτι τέτοια και γι' αυτό, εκτός των άλλων, συχνάζουμε εδώ, για ν' ακονίζουμε τη γλώσσα.
Μια χαρά κουβέντα έγινε, μια χαρά παιχνίδι χωρίς ζαβολιές ή παρατράγουδα. Άφεριμ.
Ε, αισθάνθηκα ότι ίσως το παρατράβηξα. :)
Θα συμφωνήσω. Νομίζω ότι το "κυριακάτικο εβραϊκό σχολείο" του Εαρίωνα είναι το καλύτερο, τελικά.
Εξηγήστε μου όμως και πώς ξέρετε ότι είναι «κυριακάτικο» όταν το κείμενο μιλάει για απογευματινό (και η ανία μπορεί και να οφείλεται στην κούραση από το κανονικό σχολείο, π.χ.).
Καλημέρα. Εγώ θέλω να πω σαν γενική αρχή ότι καλό θα είναι να σεβόμαστε τη γνώση και τη γνώμη των ειδικών μέχρι ένα σημείο, μια και δεν γνωρίζουν ούτε τις γενικότερες ούτε τις ειδικότερες ανάγκες της μεταφραστικής τέχνης και του κειμένου που μεταφράζεται.
Τώρα, το να βάλουμε στα καλά καθούμενα έναν άγνωστο όρο που δεν υπάρχει στο πρωτότυπο για να τον εξηγήσουμε με υποσημείωση είναι αυτό που στα αγγλικά θα λέγαμε overkill. Μα τι μας λέει το πρωτότυπο; Ότι το παιδί βαριόταν την ώρα των μαθημάτων. Γιατί θα πρέπει να πάρουμε το βάρος από εκεί και να το πάμε στο να δείξουμε το θρήσκευμα του παιδιού και άρα, με ταξίδι ολόκληρο μέσω Λάρισας, σε τι είδος σχολείου υποθέτουμε ότι το βασάνισε η συγκεκριμένη βαρεμάρα. Εγώ θα περιόριζα την πληροφορία σε κάτι σαν «την ώρα της κατήχησης» και θα έμπαινα στον πειρασμό να το απλοποιήσω ακόμα περισσότερο: «στην ώρα του μαθήματος». Ως αναγνώστης δεν θα ένιωθα ότι με κλέβει ο μεταφραστής.
Τώρα, το να βάλουμε στα καλά καθούμενα έναν άγνωστο όρο που δεν υπάρχει στο πρωτότυπο για να τον εξηγήσουμε με υποσημείωση είναι αυτό που στα αγγλικά θα λέγαμε overkill. Μα τι μας λέει το πρωτότυπο; Ότι το παιδί βαριόταν την ώρα των μαθημάτων. Γιατί θα πρέπει να πάρουμε το βάρος από εκεί και να το πάμε στο να δείξουμε το θρήσκευμα του παιδιού και άρα, με ταξίδι ολόκληρο μέσω Λάρισας, σε τι είδος σχολείου υποθέτουμε ότι το βασάνισε η συγκεκριμένη βαρεμάρα. Εγώ θα περιόριζα την πληροφορία σε κάτι σαν «την ώρα της κατήχησης» και θα έμπαινα στον πειρασμό να το απλοποιήσω ακόμα περισσότερο: «στην ώρα του μαθήματος». Ως αναγνώστης δεν θα ένιωθα ότι με κλέβει ο μεταφραστής.
Το πρωτότυπο δεν λέει ότι το παιδί βαριόταν την ώρα των μαθημάτων. Το πρωτότυπο λέει ότι το παιδί
Το πρόβλημα ξεκινάει από το πρωτότυπο, που έχει πάρει σχεδόν ατόφια μια παράγραφο από το βιογραφικό του ήρωα έχοντας παραλείψει την προηγούμενη αναφορά στη θρησκεία του. (Παρεμπιπτόντως, αυτό ίσως οφείλεται στο ότι, αν κρίνω από το ινδικό επώνυμό του, ο συγγραφέας ίσως μεγάλωσε με όρους μη αβρααμικής θρησκείας). Επιδεινώνεται από το ότι ο Έλληνας αναγνώστης σκέφτεται σε συντριπτικό ποσοστό με λογική χριστιανικού κατηχητικού, παίρνοντας άλλη μια λάθος εικόνα. (Επισημαίνω εδώ σχετικά με τις προκαταλήψεις μας το τραγικό επίκαιρο με τον νεαρό Έλληνα που σκοτώθηκε στο Μόναχο.)
Ξέρω φυσικά ότι ο αναγνώστης που θα δει τον άγνωστο όρο και τη ΣτΜ θα το θεωρήσει από βλακεία μέχρι επιδειξιομανία του μεταφραστή και δεν θα κάνει αυτές τις σκέψεις. Θεωρώ όμως ότι πρέπει να τις κάνει ο μεταφραστής (ή ο επιμελητής).
Υπάρχει βέβαια και άλλη λύση, μια ΣτΜ που να δείχνει με κάποιον τρόπο το θρήσκευμα, π.χ. επαναφέροντας την πληροφορία που λείπει από το αγγλικό, ότι ήταν ανιψιός του τάδε διάσημου ραβίνου, και μετά να μείνεις στο «θρησκευτικό σχολείο» του πρωτοτύπου. Θα την προτείνω και αυτήν ως εναλλακτική στον επιμελητή μου.
Αυτή είναι μια πολύ πιο σωστή λύση.
Α, και δεν εννοούσα να πεις ότι βαριόταν όλο το μάθημα ή όλα τα μαθήματα. Για κάποια στιγμή βαρεμάρας «την ώρα του μαθήματος».
Στην οποία μπορείς να καταλήξεις μόνο αφού έχεις δει πού σε οδηγούν όλες οι προηγούμενες μεταφραστικές προσπάθειες -- και την οποία θα πρέπει να μπορείς να εξηγήσεις στον επιμελητή σου, τουλάχιστον.
Όχι. Προφανώς βαριόταν διαρκώς (όπως κάθε φυσιολογικός πιτσιρικάς που δεν θα είχε το «κάλεσμα» της ταλμουδικής μελέτης) και περίμενε το σούρουπο για να παρατηρήσει τον ήλιο και τη διάθλαση, αλλιώς κτγμ δεν θα του έκανε τέτοια εντύπωση για να το θυμάται και να το αναφέρει στο βιογραφικό του, που συνοδεύει το βραβείο Νόμπελ.
Συμφωνώ, γιατί έτσι παίρνουμε την τρίχα και την κάνουμε τριχιά.
Διαφωνώ. Διότι μπορεί μεν η κατήχηση στα καθ' ημάς να παραπέμπει εν μέρει σε χριστιανική κατήχηση, ίσως περισσότερο παλιότερα, αλλά η πρώτη σημασία της πλέον είναι αυτή που αναφέρει πρώτη και το ΛΝΕΓ:
κατήχηση: 1. (α) η συστηματική διδασκαλία και μύηση σε θρησκευτικό δόγμα (β) (στον χριστιανισμό) η ιερή ιστορία από τη δημιουργία τού κόσμου μέχρι την ενανθρώπηση τού Χριστού για τη λύτρωση τού ανθρώπου, όπως επίσης και η ιδιαίτερη διδασκαλία κάθε κλάδου τού χριστιανισμού (ορθόδοξη | ρωμαιοκαθολική | προτεσταντική ~).
κατηχητής: 1. (γενικά} πρόσωπο που επιδιώκει με συστηματική διδασκαλία και καθοδήγηση να μεταδώσει τις βασικές αρχές πίστεως, θρησκείας, ιδεολογίας ΣΥΝ. διδάσκαλος, μυητής, καθοδηγητής, προσηλυτιστής, μυσταγωγός 2. ΕΚΚΛΗΣ. πρόσωπο που διδάσκει τα βασικά δόγματα και αρχές τής χριστιανικής θρησκείας στα οργανωμένα κατηχητικά σχολεία ενορίας ή περιοχής.
κατηχητικός: 1. αυτός που σχετίζεται με την κατήχηση, ο ικανός ή κατάλληλος να κάνει κατήχηση: - λόγος ΣΥΝ. διδασκαλικός, μυητικός. 2. κατηχητικό (σχολείο) το οργανωμένο εκκλησιαστικό σχολείο, που λειτουργεί στο πλαίσιο ενορίας και στο οποίο γίνεται συστηματική κατήχηση, δηλ. οι νέοι διδάσκονται τα δόγματα και τις ηθικές αρχές τού χριστιανισμού.
κατηχώ: 1. (α) διδάσκω συστηματικά και μυώ (κάποιον) σε θρησκευτικό δόγμα
(β) (ειδικότ.) διδάσκω τα βασικά δόγματα και αρχές τής χριστιανικής θρησκείας στα κατηχητικά σχολεία.
Και απ' ό,τι διαβάζω για τη γεσίβα, αυτό γίνεται εκεί, μια συστηματική διδασκαλία για το συγκεκριμένο θρησκευτικό δόγμα και μύηση στα ιερά του κείμενα:
Yeshiva (/jəˈʃiːvə/; Hebrew: ישיבה, lit. "sitting"; pl. ישיבות, yeshivot) is a Jewish institution that focuses on the study of traditional religious texts, primarily the Talmud and Torah study.
Σε αυτό συμφωνώ, αλλά λύνεται εύκολα με την προσθήκη μίας απλής λέξης που λύνει ταυτόχρονα και το ζήτημα της θρησκείας:
Οι πρώτες αναμνήσεις του για τη γοητεία που του άσκησαν οι θετικές επιστήμες ξεκινούν από τις ώρες της ανίας στα μαθήματα εβραϊκής κατήχησης...
Ή αν θέλεις να αποφύγεις εντελώς την κατήχηση:
Οι πρώτες αναμνήσεις του για τη γοητεία που του άσκησαν οι θετικές επιστήμες ξεκινούν από τις ώρες της ανίας στα μαθήματα για την εβραϊκή θρησκεία...
Ούτε ΣτΜ για την ανθυπολεπτομέρεια ούτε σκόνταμμα του αναγνώστη στην άγνωστη και ουρανοκατέβατη
λέξη.Αλλά δεν είμαι εγώ ούτε ο μεταφραστής ούτε ο επιμελητής. Μόνο ένας αναγνώστης που κλήθηκε να εκφράσει γνώμη για ένα ξεκάρφωτο απόσπασμα το οποίο βλέπει χωρίς συμφραζόμενα και χωρίς συνολική εικόνα του κειμένου. Κι όσα ξέρει ο νοικοκύρης δεν τα ξέρει ο κόσμος όλος, οπότε ξα σου, δόκτορα. Μαχαίρι και καρπούζι δικά σου. It's your call, επί σοι εστι.