Μια μικρή άσκηση

[drsiebenmal]

Τι παρατηρήσεις έχετε να κάνετε διαβάζοντας την επόμενη παράγραφο ως αναγνώστες; Τι πληροφορίες μας δίνει για να φτιάξουμε το προφίλ του ήρωα;

Οι πρώτες αναμνήσεις του για τη γοητεία που του άσκησαν οι θετικές επιστήμες ξεκινούν από τις ώρες της ανίας στα μαθήματα κατήχησης, όταν κατά το σούρουπο σχημάτιζε ένα τηλεσκόπιο με τη χαλαρή γροθιά του και παρατηρούσε το παράθυρο, μαγεμένος από τη διάθλαση του φωτός.

 

[Themis†]

Μάλλον ενήλικας, αφού αυτές είναι μόνο οι "πρώτες" αναμνήσεις του. Ίσως προχωρημένης ηλικίας, επειδή αυτές οι αναπολήσεις συνηθίζονται περισσότερο όταν αρχίζουν να γκριζάρουν τα μαλλιά. Μάλλον όχι Έλληνας, αφού "μαθήματα κατήχησης κατά το σούρουπο" δεν συνηθίζονταν εδώ, και μάλιστα ίσως πέρασε εσώκλειστος από θρησκευτικό σχολείο, θα έλεγα καθολικό. Για τον ίδιο λόγο, ίσως πρόκειται για αρκετά μακρινή εποχή. Η γοητεία των θετικών επιστημών φαίνεται να είχε διάρκεια, ίσως λοιπόν να έγινε θετικός επιστήμονας. Για να ασχολούμαστε μαζί του, δεν αποκλείεται κιόλας να έγινε διάσημος, εκτός αν πρόκειται για ήρωα μυθιστορήματος και όχι για υπαρκτό πρόσωπο.

 

[AoratiMelani]

Μάλλον ενήλικας, αφού αυτές είναι μόνο οι "πρώτες" αναμνήσεις του. [...] Η γοητεία των θετικών επιστημών φαίνεται να είχε διάρκεια, ίσως λοιπόν να έγινε θετικός επιστήμονας. Για να ασχολούμαστε μαζί του, δεν αποκλείεται κιόλας να έγινε διάσημος, εκτός αν πρόκειται για ήρωα μυθιστορήματος και όχι για υπαρκτό πρόσωπο.

Αυτά κι από μένα. Συν το γεγονός ότι υποθέτω πως ασχολήθηκε είτε με την οπτική (αφού τον μαγεύει η διάθλαση του φωτός) είτε με την αστρονομία (αφού φτιάχνει "τηλεσκόπιο" με το χέρι). Επίσης μάλλον δεν θα ήταν και πολύ φανατικά θρησκευόμενος, για να βαριέται στην κατήχηση.

Τα άλλα που είπε ο Θέμης δεν τα σκέφτηκα, ομολογώ.

 

[sarant]

Το μυαλό μου πήγε σε Γαλιλαίο, Κέπλερ, Κοπέρνικο.
Αν και στην αρχή ο όρος "θετικές επιστήμες" ακούγεται σύγχρονος, όσα ακολουθούν μου υποβάλλουν την ιδέα ότι μας χωρίζουν αρκετοί αιώνες.

 

[Hellegennes]

Περίπου ό,τι είπε κι ο Θέμης και η πρώτη μου σκέψη ήταν αστρονόμος και καθολικό σχολείο.

 

[Marinos]

Πρέπει όμως να ξέρει και το τηλεσκόπιο στα παιδικάτα του... οπότε Κοπέρνικος και Γαλιλαίος τουλάχιστον αποκλείονται.

 

[drsiebenmal]

Ωραία, και ευχαριστώ σας μέχρι εδώ. Για να μπορέσουν να συμμετάσχουν και άλλοι στη συζήτηση (που τους είχα ρωτήσει πιο πριν με ΡΜ) θα προσθέσω στο παζλ μερικά στοιχεία ακόμα.

1) Το αρχικό κείμενο (για να έχουμε αναφορά και στο πρωτότυπο και όχι αναγκαστικά στο μεταφρασμένο):

His earliest memory of fascination with science involved staring through a curled hand at a window at twilight, during a moment of boredom at religious school, and being captivated by the diffraction of light.

2) Ποιος είναι ο επιστήμονας. Είναι αυτός και βλέπουμε πόσο εντυπωσιακά καλά τον έχει περιγράψει ο Θέμης. Με την επιφύλαξη στην τελική παράγραφο εδώ.

3) Επισημαίνω επίσης από το βιογραφικό του στο σάιτ των Νόμπελ ότι But the college activity that I engaged in which was to have a long-standing attraction to me was singing in the chorus, where I performed solo roles in major pieces, including Händel's "Messiah" - αυτή η παρατήρηση υπάρχει επίσης στο κείμενο που μεταφράζω.

Και η κεντρική μου ερώτηση είναι τώρα η εξής: Με αυτά τα στοιχεία, πιστεύετε ότι το religious school που αναφέρεται στην αρχική ερώτηση είναι καθολικό σχολείο -- και αν όχι, ποια είναι η καλύτερη απόδοση για το religious school στην αρχική φράση ώστε να μη μείνει ο αναγνώστης (που θα διαβάσει μόνο την αρχική παράγραφο και λίγο πιο κάτω τα περί Χέντελ και Μεσσία) με την εντύπωση ότι ο F.R. ήταν περισσότερο ή λιγότερο πιστός, αδιάφορο, καθολικός;

 

[drsiebenmal]

Παρεμπ, το όνομα προφέρεται Ράινες. Frederick Reines = Φρέντερικ Ράινες.

 

[AoratiMelani]

Για το καθολικό σχολείο δεν ξέρω. Ίσως να έκανα κάποια αναφορά σε καλόγερους (όπως λέμε εδώ ότι "πήγε στις καλόγριες" ή "πήγε στους φρέρηδες" για όσους πήγαιναν σε τέτοια σχολεία), αν και θέλω να σκεφτώ λίγο για να βρω ακριβώς τη φράση. Ίσως πολύ απλά "στο σχολείο με τους καλόγερους".

Όμως σκέφτομαι κάτι άλλο.

Παρατηρώ ότι η λέξη "τηλεσκόπιο" δεν υπάρχει στο πρωτότυπο. Κι αυτό, σε συνδυασμό με έναν προβληματισμό που είχα (αλλά δεν έγραψα), με κάνει να προτιμώ να την αποφύγω στη μετάφραση.

Ο προβληματισμός ήταν ο εξής: βλέπουμε αναφορά σε τηλεσκόπιο, όμως δεν ξέρουμε αν ο ήρωας γνωρίζει την ύπαρξη τηλεσκοπίων ή/και ήταν εξοικειωμένος με τηλεσκόπια ή/και υπήρχαν τηλεσκόπια στον καιρό του - μπορεί ο συγγραφέας να χρησιμοποιεί την μεταφορά αντλώντας από τις δικές του παραστάσεις, χωρίς να σκεφτεί αν ο ήρωάς του θεωρεί "τηλεσκόπιο" αυτό που κάνει με το χέρι του.

Αντιλαμβάνομαι βέβαια ότι αυτά είναι πολύ ψιλά γράμματα, ωστόσο εγώ θα την απέφευγα τη λέξη. Το πολύ-πολύ να αναφερόμουν σε κυάλι (σαν αυτό των ναυτικών).

 

[drsiebenmal]

Προσοχή: ο μπάρμπας του επιστήμονα ήταν από τους ιδρυτές του Σιωνισμού. Αυτό αναφέρεται στο κείμενο του Νόμπελ (που έχει ερανίσει επιλεκτικά ο συγγραφέας του βιβλίου μου), αλλά όχι και στο βιβλίο. Άρα (λέω εγώ τωρα), δεν ήταν καθολικό σχολείο αλλά από τα προκαταρκτικά για μπαρ μιτσβά και τέτοια και η ανησυχία μου είναι ότι, έχοντας κόψει ο συγγραφέας τα σιωνιστικά, ο τύπος θα βγει παπαδοπαίδι.

Όσο για το γροθοκανοκιάλι, πώς να το πούμε εκτός από τηλεσκόπιο; Έκλεινε το χέρι σε χαλαρή γροθιά και κοίταζε από μέσα (εγκάρσια στα διπλωμένα δάχτυλα προφανώς). Πώς το λέμε όταν το κάνουν τα παιδιά; Είμαι 100% ανοιχτός σε ιδέες.

Και για το χρονικό, δεν υπάρχει πρόβλημα. Ο αναγνώστης γνωρίζει ότι βρισκόμαστε στον 20ό αιώνα.

 

[daeman]

...
...ατένιζε το παράθυρο μέσα από την τρυπούλα που σχημάτιζε με τη μισοσφιγμένη γροθιά του...

 

[nickel]

... που έκανε το χέρι του κιάλι και μέσα από την τρυπούλα μελετούσε το παράθυρο το σούρουπο...

 

[nickel]

Μπα. Μάλλον είναι λάθος ο παρατατικός:

Απ’ όσο θυμόταν, η πρώτη φορά που τον μάγεψε η επιστήμη ήταν ένα σούρουπο στο σχολείο, που τον είχε πιάσει βαρεμάρα. Έκανε κιάλι το χέρι του και, καθώς μελετούσε το παράθυρο, τον γοήτευσε η διάθλαση του φωτός.



(Ας σημειωθεί ότι τον Δεκέμβρη στη Νέα Υόρκη ο ήλιος δύει στις 16:30.)

 

[SBE]

Αν ο άνθρωπος ήταν χριστιανός, σαν Αμερικανός θα πήγαινε σε Sunday School (αν και οι Εβραίοι των ΗΠΑ έχουν κι αυτοί Sunday School αλλά το λένε Hebrew School).
Ως προς τη μετάφραση, του Νίκελ και του Μαρίνου μου άρεσε, το προτεινόμενο μου φαίνεται λίγο στεγνό και χωρίς τη γλαφυρότητα του πρωτότυπου.

ΥΓ Το σχολείο της Συναγωγής μας κάνει;

 

[nickel]

και του Μαρίνου μου άρεσε

Υποθέτω ότι εννοείς «του daeman».

 

[SBE]

Όντως...

 

[Earion]

ένα σούρουπο στο εβραϊκό κυριακάτικο σχολείο

 

[AoratiMelani]

Κυριακάτικο σχολείο; Κατηχητικό δεν το λέμε αυτό εδώ; Γιατί όχι εβραϊκό κατηχητικό; Δεν ακούγεται παράξενα, η λέξη κατηχητικό δεν έχει μέσα κάτι που να υπονοεί ότι πρόκειται οπωσδήποτε για χριστιανική κατήχηση.

Προτιμώ το κιάλι αντί για το τηλεσκόπιο, χαζομάρα ίσως. Μετά τις εξηγήσεις βλέπω ότι αντικειμενικά δεν συντρέχει λόγος να μην μπει τηλεσκόπιο.

 

[drsiebenmal]

Προτιμώ το κιάλι αντί για το τηλεσκόπιο, χαζομάρα ίσως. Μετά τις εξηγήσεις βλέπω ότι αντικειμενικά δεν συντρέχει λόγος να μην μπει τηλεσκόπιο.

Όταν παίζαμε μικροί, κιάλια φτιάχναμε με χαλαρές τις δύο γροθιές δίπλα-δίπλα, ενώ τηλεσκόπιο με τις δυο γροθιές στη σειρά, πάντως... :) Οπότε, η μια γροθιά είναι είτε φασαμέν-κιάλι :) είτε μισόκλειστο τηλεσκόπιο...

 

[nickel]

Όταν παίζαμε μικροί, κιάλια φτιάχναμε με χαλαρές τις δύο γροθιές δίπλα-δίπλα, ενώ τηλεσκόπιο με τις δυο γροθιές στη σειρά, πάντως... :)

Εξαιρετική παρατήρηση, εξαιρετική! :clap: