Πώς γράφονται σωστά οι οικογένειες στη συστηματική ταξινόμηση;

[Zazula]

Ποιο από τα παρακάτω είναι το σωστότερο;

1. Τα είδη σπίζας που είχε συλλέξει ανήκαν όλα στην ίδια υποοικογένεια Geospizinae, της οικογένειας Fringillidae.
2. Τα είδη σπίζας που είχε συλλέξει ανήκαν όλα στην ίδια υποοικογένεια Geospizinae (Γεώσπιζες), της οικογένειας Fringillidae (Σπιζίδες).
3. Τα είδη σπίζας που είχε συλλέξει ανήκαν όλα στην ίδια υποοικογένεια Γεώσπιζες (Geospizinae), της οικογένειας Σπιζίδες (Fringillidae).
4. Τα είδη σπίζας που είχε συλλέξει ανήκαν όλα στην ίδια υποοικογένεια των Γεωσπιζών (Geospizinae), της οικογένειας των Σπιζίδων (Fringillidae).

Ευχαριστώ πολύ! :)

 

[nickel]

This is frigging difficult, makes my head spin.

Εγώ θα έγραφα:
Τα είδη σπίζας που είχε συλλέξει ανήκαν όλα στην ίδια υποοικογένεια της οικογένειας Σπιζίδες (Fringillidae), τις Γεωσπιζίνες (Geospizinae).

Δηλαδή:

• Αλλάζω τη θέση της υποοικογένειας επειδή χρησιμοποιείς τη λέξη «ίδια», άρα το όνομα γίνεται παρενθετικό, αλλά δεν θέλω να γράψω «όλα στην ίδια οικογένεια (Γεωσπιζίνες (Geospizinae))» ούτε «όλα στην ίδια οικογένεια, τις Γεωσπιζίνες (Geospizinae), της οικογένειας Σπιζίδες (Fringillidae)».
• Μεταφράζω την υποοικογένεια «Γεωσπιζίνες» (και ελπίζω να είναι σωστό) επειδή Γεώσπιζες ή Γεωσπίζες (κατά Πάπυρο) είναι το γένος (Geospizae).
• Βάζω τα ελληνικά πρώτα επειδή έτσι μου αρέσει στη ροή (άρα δεν απαντώ στο ερώτημά σου περί συστηματικής), αλλά οι φρόνιμοι άνθρωποι γράφουν το λατινικό πρώτο, γιατί συχνά δεν ξέρουν το ελληνικό (οπότε απλώς... ξεχνάνε την παρένθεση).

 

[Zazula]

Το Γεώσπιζες για την υποοικογένεια Geospizinae μου το δώσανε από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, δεδομένου ότι το κείμενό μου είναι εκλαϊκευτικό. Τους είχα βέβαια αναφέρει ότι ο Πάπυρος δίνει τα γένη Geospiza και Camarhynchus, Γεωσπίζα (sic) και Καμάρυγχος αντίστοιχα, κι αναρωτιόμουν πώς στο καλό να λέγεται το γένος Certhudaea. Η απάντηση από την ΕΟΕ ήταν: «Τα Γένη Geospiza, Camarhynchus, Certhudaea, αν τα αναφέρετε ως γένη είναι πράγματι καλύτερο να τα αφήσετε στα λατινικά (δηλαδή το γένος Geospiza ή τα γένη Geospiza, Camarhynchus, Certhudaea κ.λπ.). Αν όμως αναφέρετε είδη, τότε πρέπει να μπει ελληνικό όνομα, π.χ. Geospiza fuliginosa που (ακολουθώντας την αγγλική πρόταση) θα τη λέγαμε Μικρή Γεώσπιζα.»

Πέρα από τις προκλήσεις που παρουσιάζει η συγκεκριμένη σύνταξη (και εξαιτίας των οποίων μπορεί να αναδιατάξουμε τα μέρη της), η αποκρυπτογράφηση του τρόπου με τον οποίο έθεσα την ερώτησή μου, σε συνδυασμό με την απάντησή σου, είναι η ακόλουθη:

1. Μόνο λατινικά (αφού συχνά μάς είναι άγνωστα τα ελληνικά αντίστοιχα); Λέμε «ναι», ιδίως αν δεν μπορούμε να βρούμε τα ελληνικά.
2. Πρώτα λατινικά (και τα ελληνικά σε παρένθεση); Επίσης «ναι», βοηθά να λουφάρουμε και κάποιο μετάφρασμα που αγνοούμε.
3. Πρώτα ελληνικά σε άναρθρη ονομαστική (και τα λατινικά σε παρένθεση); Σίγουρα «ναι» (αν γνωρίζουμε όλα τα μεταφράσματα), διότι ρέει καλύτερα το κείμενο.
4. Πρώτα ελληνικά σε έναρθρη γενική (και τα λατινικά σε παρένθεση); Μάλλον «όχι».

 

[nickel]

Αντίλογος:

Δεν θα είχα πρόβλημα, στην εκδοχή που έδωσα, να χρησιμοποιήσω τη γενική (και να κατεβάσω τον τόνο): της οικογένειας των Σπιζιδών.

Πώς λένε να χρησιμοποιήσεις για την υποοικογένεια το όνομα που ανήκει στο γένος; Θα κάνει μπαμ η αναντιστοιχία αν χρησιμοποιήσεις ελληνικό και λατινικό. Πραγματικά εκλαϊκευτικό θα ήταν να γράψεις «Τα είδη σπίζας που είχε συλλέξει ανήκαν όλα στην ίδια υποοικογένεια της οικογένειας των Σπιζιδών». Τελεία (χωρίς παύλα).

Geospiza fuliginosa, αν ακολουθήσουμε το λατινικό, είναι «η αιθαλώδης» (όπως λένε εδώ τον Dendrocincla fuliginosa, plain-brown Woodcreeper).

Είναι υποχρεωτικό να ανέβει ο τόνος (Γεώσπιζα); Η γεωσπίζα υπάρχει επίσης και στον Δρανδάκη και στον Δημητράκο. Εδώ τι λέει η Πρωία;

Η άλλη οικογένεια δεν είναι Certhiidae;
Η Certhia προέρχεται από τον κέρθιο του Αριστοτέλη:
Ἔστι δέ τι ὀρνίθιον μικρὸν ὃ καλεῖται κέρθιος· οὗτος τὸ μὲν ἦθος θρασύς, καὶ οἰκεῖ περὶ δένδρα, καὶ ἔστι θριποφάγος, τὴν δὲ διάνοιαν εὐβίοτος, καὶ τὴν φωνὴν ἔχει λαμπράν.

Λέει στον Δημητράκο (μετά το του Αρ.):
κέρθιος (νεώτ. ζωολ.) γένος πτηνών της οικογένειας των κερθιιδών, δημ. μυιγοκαύτης.

 

[dharvatis]

Επειδή έπαθα μια κρίση ανασφάλειας και δεν έχω μαζί μου τα βιβλία μου, μπορεί κάποιος να μου επιβεβαιώσει ότι τα ονόματα των οικογενειών στη συστηματική είναι όλα αρσενικά; Είναι ανθρωπίδας, κυνίδας, ιππίδας κ.λπ.;

 

[nickel]

Δες τι γράφει στη Βικιπαίδεια:

Στη Ζωολογία τα ονόματα των οικογενειών τελειώνουν πάντοτε με την ελληνική αρσενική κατάληξη -ίδαι (-idae). Οι υποοικογένεις καταλήγουν σε -ίναι (-inae) ενώ οι υπεροικογένειες καταλήγουν σε -οειδή (-oidea).

Στη Βοτανική οι οικογένειες των φυτών, φυκών, μυκήτων και βακτηρίων, έχουν καταλήξεις στα λατινικά σε -aceae, ενώ οι υποοικογένειες σε -oideae. Και οι δυο καταλήξεις αποδίδονται στα Ελληνικά με την κατάληξη «-οειδή» παρόλο που στα λατινικά η δεύτερη κατάληξη (-oideae) είναι η ελληνική απόδοση της πρώτης (-aceae). Μερικές πηγές, χρησιμοποιούν (αν όχι λανθασμένα) για τις καταλήξεις των οικογενειών στη Βοτανική την κατάληξη «-ίδαι», προφανώς επηρεασμένες από την αντίστοιχη κατάληξη στη Ζωολογία, και παρόλο που ετυμολογικά αυτή η μετάφραση δεν είναι ακριβής.

Ενώ στην λατινοποιημένη τους μορφή τα ελληνικά ονόματα παραμένουν άκλιτα, στην ελληνική κλίνονται όπως κάθε ουσιαστικό.
https://el.wikipedia.org/wiki/Οικογένεια_(βιολογία)

 

[daeman]

Επειδή έπαθα μια κρίση ανασφάλειας και δεν έχω μαζί μου τα βιβλία μου, μπορεί κάποιος να μου επιβεβαιώσει ότι τα ονόματα των οικογενειών στη συστηματική είναι όλα αρσενικά; Είναι ανθρωπίδας, κυνίδας, ιππίδας κ.λπ.;

Ίδε επίσης -ίδαι:

...
Btw, επειδή στο κείμενό μου έχω διάφορα ονόματα οικογενειών του τύπου Ρανίδες, Λαμνίδες κ.ο.κ., η γενική πληθυντικού τονίζεται όντως στη λήγουσα;

...
Ναι, π.χ. καρχαρινίδες => καρχαρινιδών, ρινιοδοντίδες => ρινιοδοντιδών, κετορινίδες => κετορινιδών, δαλατιίδες => δαλατιιδών, ισουρίδες => ισουριδών, λαμνίδες => λαμνιδών, στη Δομή.

Ή για τους ρανίδες:
...

Ακόμη και να μην ακολουθούσαν οι ονομασίες των οικογενειών το κλιτικό πρότυπο των αρσενικών σε -ίδης (βλ. ανθρωπίδες), ειδικά στους ρανίδες έχουμε και τη ρανίδα που δίνει γεν. πληθ. ρανίδων, οπότε πάλι στη λήγουσα θα τονίζαμε.

Στάλα τη στάλα το νερό, το μάρμαρο τρυπά το
Κι ό,τι μπορεί ο καθαείς λέγει και μολογά το

...
Όλα αυτά στην αρχαία/καθαρεύουσα ανήκαν στα πρωτόκλιτα. Μάλιστα, οι Ranidae ήταν οι βατραχίδαι. Τα τριτόκλιτα στην ονομαστική του πληθυντικού τελειώνανε σε -ες. Τα τριτόκλιτα είχαν και έχουν γενική παροξύτονη, π.χ. των κατσαρίδων. Τα πρωτόκλιτα τονίζονταν στη λήγουσα, των βατραχιδών.

Αν λοιπόν δεν κάνω λάθος, όπως είχαμε ο Ατρείδης / οι Ατρείδαι, των Ατρειδών, έτσι είναι και οι βατραχίδαι / των βατραχιδών. Όπως ο επιβάτης / οι επιβάτες, των επιβατών, έτσι και οι βατραχίδες, των βατραχιδών και οι ρανίδες, των ρανιδών. Αλλά οι αρσενικές, όχι οι θηλυκές.

Βρεκεκέξ οικογενειάξ.

Κάτω στου γιαλού τα βράχια συζητάνε δυο βατράχια
λέν' τα λεξιλογικά τους, λέν' τα ταξινομικά
και απάνω στο σεβντά τους καταλήγουν τελικά

 

[dharvatis]

Τέλεια, σας ευχαριστώ πολύ!

 

[escapaki]

Βρήκα αυτό το νήμα για να θέσω κι εγώ μια ερώτηση: Τι γράφουμε με κεφαλαίο στη Ζωολογία και τη Φυτολογία;
Διορθώνω ένα άρθρο σχετικά με τα είδη υπό εξαφάνιση και όλα τα πουλιά είναι με αρχικό γράμμα κεφαλαίο. Κι αναρωτιέμαι: γιατί η Χαλκόκοτα να γράφεται με κεφαλαίο και η απλή (πλην τίμια) κότα με μικρό;

 

[AoratiMelani]

Η επιστημονική ονομασία κάθε οργανισμού αποτελείται από δύο λέξεις, όνομα γένους και όνομα είδους. Το όνομα γένους πάει πρώτο και μπαίνει με κεφαλαίο, το όνομα είδους δεύτερο και μπαίνει με μικρό. Συνηθίζεται επίσης να γράφονται με πλάγια γράμματα, π.χ. Phalaropus fulicarius.

Οι λεγόμενες "επίσημες κοινές ονομασίες" (όταν και όπου υπάρχουν, δεν υπάρχουν για όλα τα είδη) αποτελούνται από μία ή περισσότερες λέξεις και μπαίνουν όλες με κεφαλαίο αρχικό, π.χ. Κόκκινος Φαλαρόποδας.

Είχαμε πρόσφατα μια σχετική συζήτηση στο νήμα για την Πεπλόγλαυκα.

 

[escapaki]

Ευχαριστώ!

 

[Luminous]

Δες τι γράφει στη Βικιπαίδεια:

Στη Βοτανική οι οικογένειες των φυτών, φυκών, μυκήτων και βακτηρίων, έχουν καταλήξεις στα λατινικά σε -aceae, ενώ οι υποοικογένειες σε -oideae. Και οι δυο καταλήξεις αποδίδονται στα Ελληνικά με την κατάληξη «-οειδή» παρόλο που στα λατινικά η δεύτερη κατάληξη (-oideae) είναι η ελληνική απόδοση της πρώτης (-aceae). Μερικές πηγές, χρησιμοποιούν (αν όχι λανθασμένα) για τις καταλήξεις των οικογενειών στη Βοτανική την κατάληξη «-ίδαι», προφανώς επηρεασμένες από την αντίστοιχη κατάληξη στη Ζωολογία, και παρόλο που ετυμολογικά αυτή η μετάφραση δεν είναι ακριβής.

Ενώ στην λατινοποιημένη τους μορφή τα ελληνικά ονόματα παραμένουν άκλιτα, στην ελληνική κλίνονται όπως κάθε ουσιαστικό.
https://el.wikipedia.org/wiki/Οικογένεια_(βιολογία)

Και έτσι ερχόμαστε αντιμέτωποι με προβλήματα, κατά τη μεταγραφή των καταλήξεων στα Ελληνικά.
Παράδειγμα:
Cactaceae -> Κακτοειδή (οικογένεια)
Cactoideae -> (υποοικογένεια)...

 

[nickel]

Όπως βλέπω σε δύο τουλάχιστον πηγές, κακτοειδή αποδίδονται και τα δύο, με τα λατινικά από δίπλα. Δεν θεωρώ πάντως ότι είναι πολύ λειτουργικό αυτό το σύστημα. Αναρωτιέμαι αν έχει δοθεί κάποια έξυπνη λύση.

http://www.net321.gr/pagination/ebooks/01-3.trial.html
https://el.wikipedia.org/wiki/Υπομονή_(φυτό)

 

[Luminous]

Δεν είναι καθόλου λειτουργικό. Σε άλλο φόρουμ προτάθηκε από κάποιο μέλος το -ίδες για το -oideae, αλλά για να αποφευχθεί η σύγχυση με το ήδη υπάρχον -ίδες (-idae), πρότεινα το -oideae να μεταγραφεί ως -οΐδες.

 

[drsiebenmal]

Με την αφέλεια του αδαούς παρατηρητή (και περισσότερο αναζητώντας την απάντηση επειδή είμαι βέβαιος ότι κάποιος άλλος θα έχει ήδη κάνει την πρότασή μου), αναρωτιέμαι γιατί δεν γίνεται προσπάθεια να λυθεί το πρόβλημα με μια πρόσθετη συλλαβή. Π.χ. στην οικογένεια με την ένθετη συλλαβή -ακ- (κακτ-ακ-οειδή) που αφενός θυμίζει κάπως τον διεθνή όρο προέλευσης και αφετέρου δημιουργεί σαφή ηχητική διάκριση.

Κάτι ανάλογο θα ήταν να προστεθεί μια συλλαβή -υπ- στην υποοικογένεια (κακτ-υπ-οειδή). Αυτή, η δεύτερη λύση, έχει σαφώς μικρότερη αντιστοίχιση με τους διεθνείς όρους, αλλά θα μπορούσε να είναι χρήσιμη αν το πρόβλημα είναι σχετικά πρόσφατο και εντοπίζεται στην υποοικογένεια.

 

[nickel]

Καλημέρα. Υποθέτω ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση αναζητούμε το ενδεχόμενο να έχει δοθεί λύσει σε επίπεδο γεωπονικής σχολής και να μην την ξέρουμε / να μην την ξέρει το διαδίκτυο. Στο επίπεδο των δικών μας αυθαίρετων προτάσεων, θα μπορούσαμε να προτείνουμε να μπαίνει το υπο- μπροστά από το όνομα της υποοικογένειας: υποκακτοειδή.

 

[drsiebenmal]

Στο επίπεδο των δικών μας αυθαίρετων προτάσεων, θα μπορούσαμε να προτείνουμε να μπαίνει το υπο- μπροστά από το όνομα της υποοικογένειας: υποκακτοειδή.

Ναι, έχει πλάκα που κάνουμε προτάσεις εντελώς έξω από τον χορό.
Το υπο- στην αρχή έχει το πρόβλημα του ενδεχόμενου μπλεξίματος μεταξύ, να το πω σχηματικά, κάκτων, *υποκάκτων, ίσως και *υπερκάκτων.
Η λογική της ένθετης συλλαβής είναι δανεισμένη από την οργανική χημεία.

 

[nickel]

Ο φίλος ο panadeli, που ξέρει πολύ περισσότερα πράγματα για αυτά εδώ από μένα, μου έγραψε:

Για το ζήτημα που σας απασχολεί, το μόνο που έχω να πω είναι το εξής:
Επειδή, διεθνώς, από την εποχή του Λινναίου, οι ταξινομικές βαθμίδες αποδίδονται με λατινικές ονομασίες, προσωπικά θα χρησιμοποιούσα ακόμη και σε εκλαϊκευμένο κείμενο τη λατινική ονομασία αμετάφραστη: "άτομα της οικογένειας Cactaceae", "μέλη της υποοικογένειας Cactoideae", "μέλη του γένους Homo" κ.ο.κ.
Τώρα, αν πρέπει οπωσδήποτε να μεταφραστεί (ή να μεταγραφεί, όπως στην προκειμένη περίπτωση), τότε my guess is as good as yours. Ίσως να έβαζα κακτοειδή και στις δύο περιπτώσεις.​

 

[dharvatis]

Σ' ένα άλλο νήμα είχα γκρινιάξει γιατί οι ακτινίδες και οι λανθανίδες θεωρούνται θηλυκές. Εδώ θα κάνω κάτι παρόμοιο για τις οικογένειες στη ζωολογία, και σας παρακαλώ να μου πείτε αν κάνω λάθος:

Ξεκινάμε από τα λατινικά, όπου κατά σύμβαση οι ονομασίες των οικογενειών παίρνουν την κατάληξη -idae, από το ελληνικό -ιδαι, πληθυντικό του -ιδης. Όπως είναι φυσικό, οι ονομασίες αυτές μεταφέρονται στα ελληνικά με την κατάληξη -ιδαι, η οποία κατόπιν γίνεται -ιδες στη δημοτική. Και, βέβαια, πολλοί νομίζουν ότι οι -ιδες είναι θηλυκές, και βλέπεις διάφορα «τις στρουθιονίδες» και «τις ορνιθομιμίδες».

Ευτυχώς, οι περισσότεροι ξέρουν ότι οι -ιδες είναι αρσενικοί κι έτσι επικρατούν τα «τους ανθρωπίδες» και «τους κυνίδες». Έλα όμως που, για κάποιον άγνωστο λόγο, θεωρήθηκε ότι στον ενικό πρέπει να είναι -ιδας! Γιατί; Ποιος ξέρει να μας πει; Επειδή υπάρχει -α- στο -ιδαι; Ή επειδή κάποιες θηλυκές -ιδες κάνουν -ιδα στον ενικό (σαν τις λανθανίδες καληώρα); Οι παλιοί λατινομαθείς φυσιοδίφες διάλεξαν ελληνογενή κατάληξη, και ακόμα και σήμερα όποιος ανοίξει τη Wikipedia βλέπει plural of a Latin transliteration of Ancient Greek -ίδης (-ídēs), a patronymic suffix, κι εμείς το λέμε λάθος; Τι να πω, πολύ μυστήρια πράγματα...

 

[nickel]

Και με την ευκαιρία, έψαξα και βρήκα κάποια «*πρώτες ανθρωπίδες».