το/α πρόσωπό/ά τους - το/α κεφάλι/α τους

[colurosa]

Ο κάθε άνθρωπος έχει ένα κεφάλι και ένα πρόσωπο. Γνωστό...

Πώς γίνεται στο google το κεφάλι τους να εμφανίζεται περισσότερες φορές από τα κεφάλια τους, ενώ τα πρόσωπά τους να εμφανίζεται περισσότερες φορές από το πρόσωπό τους;

Είναι να τρελαίνεσαι, ή όχι;

 

[Alexandra]

Ψάξε τι γίνεται και με τη ζωή τους και τις ζωές τους.

 

[drsiebenmal]

Να πω μια ιδέα, που ίσως βοηθάει να κατανοήσουμε ένα μέρος από το φαινόμενο. Τι θα λέγαμε, το αγόρι και το κορίτσι έστρεψαν τα κεφάλια τους προς τον ήλιο που έδυε ή έστρεψαν τα πρόσωπά τους;

 

[colurosa]

Λεξικό Μπαμπινιώτη...

οι παρθένες που κατά τις εορταστικές πομπές στην αρχαία Αθήνα έφεραν στα κεφάλια τους κάνιστρα

έβαλαν το κεφάλι τους στο στόμα τού λύκου διεισδύοντας στο μεγαλύτερο στρατόπεδο τού εχθρού

μάζευαν με κόπο τα λεφτά, για να αποκτήσουν ένα ~ πάνω απ'το κεφάλι τους!

ζητάνε βοήθεια από το κράτος, για να φύγει οριστικά αυτό το άγχος πάνω από το κεφάλι τους

με το οποίο οι γυναίκες καλύπτουν το κεφάλι τους

κομμάτι υφάσματος από λεπτό νήμα και με αραιή ύφανση, το οποίο χρησιμεύει για να καλύπτουν οι γυναίκες το πρόσωπο και το κεφάλι τους:

τα εντόσθια των πουλερικών καθώς και οι φτερούγες, ο λαιμός και το κεφάλι τους μαγειρεμένα

μαντήλι από λεπτό συνήθ. ύφασμα, το οποίο δένουν οι γυναίκες στο κεφάλι τους


υπάρχει και συνέχεια...

 

[nickel]

Τι θα λέγαμε, το αγόρι και το κορίτσι έστρεψαν τα κεφάλια τους προς τον ήλιο που έδυε ή έστρεψαν τα πρόσωπά τους;

Εγώ θα έλεγα ότι «έστρεψαν το πρόσωπό τους».

 

[colurosa]

Κάποιοι λένε ότι επιλέγουμε με βάση τη λέξη στην οποία θέλουμε να δώσουμε έμφαση.
Όμως δεν μπορεί να υπάρχει ανομοιογένεια. Έτσι δεν είναι;

Θα γράφατε ποτέ "μη χώνετε τη μύτη σας εκεί που δεν πρέπει" και λίγες γραμμές παρακάτω "αεροπλάνα πετούσαν πάνω από τα κεφάλια τους";

 

[daeman]

Ψάξε τι γίνεται και με τη ζωή τους και τις ζωές τους.

Ή με τον εαυτό τους: "τον εαυτό τους" ή "τους εαυτούς τους"; όπου φτιάχνουμε και τη ζωή μας.

 

[colurosa]

Έχετε καταλήξει κάπου, γιατί θα τρελαθώ...

 

[daeman]

...
Θα γράφατε ποτέ "μη χώνεται τη μύτη σας εκεί που δεν πρέπει" και λίγες γραμμές παρακάτω "αεροπλάνα πετούσαν πάνω από τα κεφάλια τους";

Βεβαίως, και τα δύο. Μόνο που θα έγραφα «μη χώνετε» ενεργητικό, όχι «μη χώνεται» παθητικό.

 

[colurosa]

Βεβαίως, και τα δύο. Μόνο που θα έγραφα «μη χώνετε» ενεργητικό, όχι «μη χώνεται» παθητικό.

Να πω πως έχεις άδικο; ...

 

[daeman]

Κάποιοι λένε ότι επιλέγουμε με βάση τη λέξη στην οποία θέλουμε να δώσουμε έμφαση.
Όμως δεν μπορεί να υπάρχει ανομοιογένεια. Έτσι δεν είναι;
...

Ορίστε; Πώς; Γιατί; Κάθε ανάσα μας είναι ίδια με τις άλλες; Κάθε φορά που λέμε ή γράφουμε μια φράση είναι ίδια με τις άλλες φορές, προηγούμενες ή επόμενες; Απόλυτη ομοιογένεια έχουν μόνο τα τεχνητά, όχι τα φυσικά όπως η γλώσσα. Ομοιογένεια θέλουμε ή φυσικότητα;

Ομοιογένεια θέλουμε; Καλή τύχη. Δες π.χ. τι γίνεται με τον εαυτό ή τους εαυτούς:

Στον πληθυντικό αριθμό κάποτε, αντί για τους κανονικούς τύπους ''τον εαυτό μας (σας, τους) γίνεται χρήση των τύπων του πληθυντικού '' τους εαυτούς μας (σας, τους), όταν ζητείται να εννοηθούν τα σημαινόμενα από την αυτοπαθή αντωνυμία πρόσωπα, όχι ως ένα σύνολο, παρά ως άτομα χωριστά:
Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε τους εαυτούς μας (= καθένας τον εαυτό μας). Νεοελληνική Σύνταξη Τζάρτζανου σελ. 149.
Χρησιμοποιείται και ο πληθυντικός όταν το εαυτός προσδιορίζεται από μια λέξη στον πληθυντικό:
Θεωρούν τους εαυτούς τους πολύ σημαντικούς στην κοινωνία. Γραμματική της Ελληνική Γλώσσας Ειρήνης Φιλιππάκης-Warburton σελ. 305

Καλωσήλθες, Μάικον. Είναι πολύ χρήσιμο που παραθέτεις τις εξηγήσεις του Τζάρτζανου και της Φιλιππάκη, αλλά οι εξηγήσεις αυτές δεν παύουν να είναι τελείως σαθρές.

Η (μη) εξήγηση του Τζάρτζανου θα είχε νόημα μόνο αν η χρησιμοποίηση ενικού θα υποδήλωνε έναν συλλογικό εαυτό, κάτι που είναι εμφανές ότι δεν ισχύει. Το "δεν μπορούμε να ξεφύγουμε τον εαυτό μας" δεν θα αφορούσε άραγε τα "άτομα χωριστά" αλλά έναν εαυτό που τον έχουμε όλοι μαζί "ως ένα σύνολο"; Εαυτός Α.Ε. με μετόχους όλους εμάς;

Η (μη) εξήγηση της Φιλιππάκη είναι μια φορμαλιστική αντιστροφή της πραγματικότητας. Εκτός αν εννοεί ότι ο πληθυντικός του ρήματος, και άρα του υποκειμένου, απαιτεί εαυτούς στον πληθυντικό. Αν το εννοούσε, αυτό θα σήμαινε ότι, με υποκείμενο/ρήμα στον πληθυντικό, πρέπει πάντα να μπαίνει ο εαυτός στον πληθυντικό και άρα ότι ο ενικός είναι λάθος - αλλά βέβαια δεν εννοεί αυτό. Στο παράδειγμά της ("Θεωρούν τους εαυτούς τους πολύ σημαντικούς στην κοινωνία"), ισχυρίζεται ότι το "σημαντικούς" καθορίζει τον πληθυντικό στους "εαυτούς", ενώ εμφανέστατα ισχύει το αντίθετο. Θα έλεγα μάλιστα ότι πρόκειται για γραμματικό φάουλ: είναι δυνατόν να ξεκινάμε από το προσδιορίζον και μετά να συνάγουμε γένος και αριθμό του προσδιοριζομένου;

Με την ευκαιρία αυτή, παρατήρησα ότι το ΛΚΝ αναπαράγει τη (μη) εξήγηση του Τζάρτζανου. Θαυμάστε το αποτέλεσμα:
1.στην ονομαστική κυρίως του ενικού (ο ~ μου / μας, σου / σας, του / της / τους), όταν ο ομιλητής θέλει να αποδώσει με έμφαση την έννοια του εγώ, του ατόμου: Γι΄ αυτούς υπάρχει μόνο ο ~ τους.
[...] στον πληθυντικό με γενική μου, σου κτλ. για να δηλωθεί το καθένα μέλος μιας ομάδας, ενός συνόλου ξεχωριστά: Mε τη συμπεριφορά σας ζημιώνετε τους εαυτούς σας, τον εαυτό σας, ο καθένας ξεχωριστά τον εαυτό του.
Συνοψίζω: Για έμφαση στο άτομο χρησιμοποιούμε ενικό, ενώ για έμφαση στον καθένα ξεχωριστά χρησιμοποιούμε πληθυντικό. Θα μας τρελάνουν!

Για να μην παραφρονήσουμε, ας ξαναδούμε το νηφάλιο σχόλιο του ΛΝΕΓ που παραθέτει ο Νίκελ στο #8:
Πρόκειται για αυτοπαθή αντωνυμία, που χρησιμοποιείται με ρήματα σε (μέση) αυτοπαθή χρήση: Βλέπουν τον εαυτό τους να ανέχεται τα πάντα (σε αυτή τη χρήση απαντά, λιγότερο συχνά, και ο πληθυντικός τής αντωνυμίας: Βλέπουν τους εαυτούς τους [των] να ανέχονται...).

Εγώ συμφωνώ με την Αλεξάνδρα, τον Δαεμάνο ( πλην της επιείκειας - ξέρεις τι έπαθε ο Νταντόν και οι Indulgents, ε Δαεμάνε; ) και, για να μην πολυλογώ, με τη ζαζούλεια εντολή. Η διάδοση των εαυτών είναι καθαρός αγγλισμός, υποπερίπτωση της αριθμητικής ορθότητας που μας ήρθε μαζί με την πολιτική ορθότητα ("ο/οι ενδιαφερόμενος/-οι" και άλλα τέτοια θεσπέσια).

 

[colurosa]

Ορίστε; Πώς; Γιατί; Κάθε ανάσα μας είναι ίδια με τις άλλες; Κάθε φορά που λέμε ή γράφουμε μια φράση είναι ίδια με τις άλλες φορές, προηγούμενες ή επόμενες; Απόλυτη ομοιογένεια έχουν μόνο τα τεχνητά, όχι τα φυσικά όπως η γλώσσα. Ομοιογένεια θέλουμε ή φυσικότητα;

Ομοιογένεια θέλουμε; Καλή τύχη. Δες π.χ. τι γίνεται με τον εαυτό ή τους εαυτούς:

Το διάβασα, daeman, και πελάγωσα!

 

[daeman]

Το διάβασα, daeman, και πελάγωσα!

Έλα, μην απελπίζεσαι. Καλύτερα να μη ματαιοπονείς με την αναζήτηση κανόνων για τα πάντα και να εμπιστευτείς το γλωσσικό σου αισθητήριο, εφόσον έχεις μητρική τα Ελληνικά. Κι αν τυχόν αμφιβάλλεις για κάτι, οτιδήποτε, εδώ είμαστε, όσο μπορούμε: βοηθοί, συναναζητητές, συζητητές. Φιλικά, συντροφικά, όχι από καθέδρας.

Είναι μεγάλο ταξίδι η γλώσσα και κανείς δεν έχει διανύσει όλη την απόσταση, γιατί είναι ατέλειωτο (και ημιτελές, εν εξελίξει, και σχετικά απεριόριστο). Ο καθείς πορεύεται όπως μπορεί· άλλος έχει ταξιδέψει περισσότερο, άλλος λιγότερο, αλλά στο ίδιο ταξίδι είμαστε όλοι. Κράτα με να σε κρατώ, ν' ανεβούμε το βουνό. Και το άλλο βουνό, και το ισιάδι και την ανηφόρα και την κατηφόρα, τα σκαμπανεβάσματα που σπάνε τη μονοτονία και το κάνουν συναρπαστικό.

 

[colurosa]

Έλα, μην απελπίζεσαι. Καλύτερα να μη ματαιοπονείς με την αναζήτηση κανόνων για τα πάντα και να εμπιστευτείς το γλωσσικό σου αισθητήριο, εφόσον έχεις μητρική τα Ελληνικά. Κι αν τυχόν αμφιβάλλεις για κάτι, οτιδήποτε, εδώ είμαστε, όσο μπορούμε: βοηθοί, συναναζητητές, συζητητές. Φιλικά, συντροφικά, όχι από καθέδρας.

Είναι μεγάλο ταξίδι η γλώσσα και κανείς δεν έχει διανύσει όλη την απόσταση, γιατί είναι ατέλειωτο (και ημιτελές, εν εξελίξει, και σχετικά απεριόριστο). Ο καθείς πορεύεται όπως μπορεί· άλλος έχει ταξιδέψει περισσότερο, άλλος λιγότερο, αλλά στο ίδιο ταξίδι είμαστε όλοι. Κράτα με να σε κρατώ, ν' ανεβούμε το βουνό. Και το άλλο βουνό, και το ισιάδι και την ανηφόρα και την κατηφόρα, τα σκαμπανεβάσματα που σπάνε τη μονοτονία και το κάνουν συναρπαστικό.

Σε ευχαριστώ πολύ. Για τη βοήθεια αλλά και τις συμβουλές σου. Μου δίνεις δύναμη. Έχω μακρύ δρόμο μπροστά μου, το ξέρω, με τη βοήθεια σας, όμως, πιστεύω θα τα καταφέρω.

 

[daeman]

... Έχω μακρύ δρόμο μπροστά μου, το ξέρω, με τη βοήθεια σας, όμως, πιστεύω θα τα καταφέρω.

Έτσι μπράβο! Θάρρος και τον φάγαμε τον κατηραμένο όφι!

 

[dominotheory]

.....
Με αφορμή τα περί εαυτών του Τζάρτζανου (και του ΛΚΝ), ότι δηλαδή χρησιμοποιείται πληθυντικός όταν θέλουμε να τονίσουμε την ατομικότητα των προσώπων, να καταθέσω έναν γενικότερο προβληματισμό πάνω στο θέμα:

Τότε, τους κοίταξε έναν έναν στα μάτια και είπε: Μου πήρε καιρό να το καταλάβω, ίσως δεν ήθελα και να το πιστέψω. Ήμουν ένας κομπάρσος στις ζωές σας.
(αμεσότητα - απευθύνεται στον καθένα ξεχωριστά)

Είναι καιρός να το πάρετε απόφαση: πρέπει να βάλετε τη γυμναστική στη ζωή σας.
(από περιοδικό - απευθύνεται στο ευρύ κοινό)

Αρκετά παρόμοια συναντάμε στο Διαδίκτυο.