Τσίπρας και "τσίπρα"

[skam]

Η μακαρίτισσα η μάνα μου, που γεννήθηκε κάπου στα 1910 στα Γιάννενα, συνήθιζε να χρησιμοποιεί την λέξη "τσίπρα" με την έννοια του σπασμένα. Έτσι θυμάμαι να μου λέει για τα αυγά ότι "τα έκανες τσίπρα".
Μια και στα νιάτα της, υπήρχαν αρκετοί Τουρκόφωνοι και Αλβανόφωνοι στην περιοχή, ίσως η λέξη να ήταν από αυτές τις γλώσσες.
Φαντάζομαι ότι αν ήταν γνωστή η έννοια, πολλοί θα την χρησιμοποιούσαν σήμερα σαν λογοπαίγνιο στην πολιτική για το όνομα του Πρωθυπουργού.

 

[Hellegennes]

Σύμφωνα με το 24grammata, η επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από το τούρκικο τσίπλακ, που σημαίνει γυμνός, αλλά δεν ξέρω πόσο αποδεκτή εκδοχή είναι.

 

[daeman]

Η μακαρίτισσα η μάνα μου, που γεννήθηκε κάπου στα 1910 στα Γιάννενα, συνήθιζε να χρησιμοποιεί την λέξη "τσίπρα" με την έννοια του σπασμένα. Έτσι θυμάμαι να μου λέει για τα αυγά ότι "τα έκανες τσίπρα".
...

Δεν έχω καμία βεβαιότητα, μόνο μια εικασία: μήπως δεν ήταν ετυμολογική η προέλευση αλλά εννοιολογική;

Δηλαδή μήπως εννοούσε «τσίπ'ρα > τσίπουρα τα 'κανες»;

Επειδή τσίπουρα: 2. (πληθ.) ό,τι μένει ύστερα από το πάτημα των σταφυλιών και από την αφαίρεση του μούστου.


Τα τσαλαπάτησες, τα 'λιωσες, τα 'κανες κομμάτια, θεσσαλιστί τα τσατάλιασες, τα τσατσάλ'σες.

 

[sarant]

Σύμφωνα με το 24grammata, η επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από το τούρκικο τσίπλακ, που σημαίνει γυμνός, αλλά δεν ξέρω πόσο αποδεκτή εκδοχή είναι.

Αυτό λέγεται τσιπλάκ, οξύτονο, και έχει δώσει το τσιπλάκος, τσιπλάκης, που είναι και επώνυμο. Θα έλεγα πως είναι η λιγότερο πιθανή εκδοχή από όσες έχουν ακουστεί και ακουστούν :)

 

[skam]

Πολύ Πιθανό daeman, τώρα που διάβασα την σημείωσή σου, θυμήθηκα ότι η μακαρίτισσα, αν και δεν χρησιμοποιούσε την λέξη τσίπουρα, συχνά αναφέρονταν στο τσιπρόχωμα που φτιάχνουν από τα υπολείμματα της οινοποίησης. Και ταιριάζει, σπασμένα στέμφυλα με σπασμένα αυγά.

 

[nickel]

συχνά αναφέρονταν στο τσιπρόχωμα που φτιάχνουν από τα υπολείμματα της οινοποίησης.

Ωραίο!

Μαθητικό:
Τα παιδιά παρακολούθησαν όλα τα στάδια της καλλιέργεια του αμπελιού, την διαδικασία του τρύγου, της οινοποίησης και της απόσταξης που παρουσιάζονται στο μουσείο , προσεγγίζοντας τα και από την πλευρά της ανακύκλωσης , μιας και στην καλλιέργεια του αμπελιού όλα ανακυκλώνονται και όλα τα παράγωγά του χρησιμοποιούνται όπως το τσιπρόχωμα ως λίπασμα στα λουλούδια.

Φόρουμ καλλιεργητών:
Ήλθε η ώρα για το τελευταίο γύρισμα του κόμποστ. Κοπιώδες ομολογουμένως.
Τελευταία στιγμή φίλος μου έδωσε τα υπολείμματα του καζανιού του (τσιπρόχωμα). Με προσθήκη στάχτης για εξισορρόπηση του πεχά θα είναι ό,τι πρέπει.

 

[daeman]

...
Τελευταία στιγμή φίλος μου έδωσε τα υπολείμματα του καζανιού του (τσιπρόχωμα). Με προσθήκη στάχτης για εξισορρόπηση του πεχά θα είναι ό,τι πρέπει.

Να και τα χρειαζούμενα, από παλιό καζάνι
να σάσομε τσιπρόχωμα να θρέψει το μποστάνι
του χρόνου θα τρατέρνομε ό,τι η σοδειά του βγάνει
με την παλιά και με τη νια ρακή, και μασε φτάνει

28-10-2004