Στην Καθημερινή της Κυριακής (21 Αυγούστου 2011) ο Πάσχος Μανδραβέλης («Το αδιέξοδο παιχνίδι της βίας»), μιλώντας για τον ουτοπισμό μιας πτέρυγας της Αριστεράς, αποκαλεί τους οπαδούς της «Μιλιανιστές», και επιμένει στον όρο αυτό τρεις φορές μέσα στο κείμενό του:
Πολύ παράδοξη η επιλογή, γιατί το μόνο που θα μπορούσε να σημαίνει η λέξη «μιλιανιστής» είναι τον οπαδό του Τζων Στούαρτ Μιλ, και μια ματιά στη Βικιπαίδεια, έστω και εντελώς βιαστική, καθιστά πρόδηλο ότι ο αποδιδόμενος από τον Μανδραβέλη χαρακτηρισμός απέχει πολύ από τη σκέψη του φιλόσοφου και πολιτικού στοχαστή Μιλ.
Στο Διαδίκτυο μπορεί να βρει κανείς χρήσεις του επιθέτου Millian, πάντοτε με αναφορά στον Μιλ, όπου γίνεται λόγος για Millian Efficiency with Endogenous Fertility, ακόμα και για Millian Descriptivism, προωθημένη θεωρία στο πεδίο της οντολογίας (για την οποία βλ. σχετικό άρθρο εδώ).
Ο όρος που είχε στο νου του ο Μανδραβέλης, και του οποίου προφανώς αναζητούσε την απόδοση στα ελληνικά, ήταν ο αγγλικός Millennialism, για τον οποίο η αγγλική Βικιπαίδεια έχει εκτεταμένο άρθρο.
Ο δε ορισμός που δίνεται εκεί είναι ο εξής (μεταφράζω διατηρώντας τους όρους στα αγγλικά):
Ο τελευταίος αυτός όρος διευρύνει την πίστη σε κάθε μελλοντική ουτοπία, από το καθαρά θρησκευτικό πεδίο στο μη θρησκευτικό, το κοσμικό. Συγκεκριμένα:
Είναι προφανές ότι έχουμε περάσει στα χωράφια της χριστιανικής εσχατολογίας, τεράστιο κεφάλαιο, με ρίζες στην εβραϊκή εσχατολογία και πολυποίκιλες διακλαδώσεις και εμφανίσεις σε πλήθος χριστιανικά δόγματα μέχρι και σήμερα (όποιος ενδιαφέρεται να εξερευνήσει την πνευματική ατμόσφαιρα του χριστιανικού φονταμενταλισμού, ιδίως του αμερικανικού, ο οποίος στις μέρες μας εδραιώνεται θριαμβευτικά στο πολιτικό προσκήνιο, αποτελώντας ισχυρή συνισταμένη του Κινήματος του Βοστωνιανού Πάρτι με Τσάι, μπορεί να πάρει μια γεύση διαβάζοντας το διεξοδικότατο λήμμα Premillennialism της Βικιπαίδειας). Βρίσκω μάλιστα να επεκτείνονται οι χρήσεις του όρου, από περιβάλλον χριστιανικό, όπως π.χ. οι παρακάτω τίτλοι βιβλίων:
Goldish, Matt, and Richard H. Popkin, eds. Jewish Messianism in the Early Modern World. (Milleniarism and Messianism in Early Modern European Culture, Vol. 1), 2001,
Kottman, Karl A., ed. Catholic milleniarism: from Savonarola to the Abbé Grégoire. (Milleniarism and Messianism in Early Modern European Culture, Vol. 2), 2001,
σε μη χριστιανικό, όπως π.χ.:
The Life of the Sudanese Mahdi:
Για τις χιλιαστικές μάλιστα ουτοπίες των μεσαιωνικών χρόνων υπάρχει ένα παλιό καλό βιβλίο αναφοράς, που έχει μάλιστα μεταφραστεί και στα ελληνικά, το: Αγώνες για την έλευση της χιλιετούς βασιλείας του Θεού. Επαναστάτες χιλιαστές και μυστικιστές αναρχικοί του Μεσαίωνα του Νόρμαν Κον (ο πρωτότυπος τίτλος είναι πιο εντυπωσιακός: The Pursuit of the Millennium).
Για να επιστρέψουμε λοιπόν στην αφετηρία, «χιλιαστές» έπρεπε να πει ο Μανδραβέλης και η ειρωνεία είναι ότι αυτήν ακριβώς τη λέξη μεταχειρίζεται ο Στάθης Καλύβας (Αναταράξεις και ερμηνείες) μιλώντας πάνω κάτω για τα ίδια πράγματα σε επόμενη σελίδα του ίδιου φύλλου της εφημερίδας.
Υ.Γ. Στο λήμμα της αγγλικής Βικιπαίδειας List of eponymous adjectives in English ας προσθέσει κάποιος το Millianism (< John Stuart Mill).
μια εκδοχή κοσμικών Μιλιανιστών, … οι Μιλιανιστές δεν το βάζουν ποτέ κάτω …
... είναι αυτό που οι Μιλιανιστές αποκαλούν...
... είναι αυτό που οι Μιλιανιστές αποκαλούν...
Πολύ παράδοξη η επιλογή, γιατί το μόνο που θα μπορούσε να σημαίνει η λέξη «μιλιανιστής» είναι τον οπαδό του Τζων Στούαρτ Μιλ, και μια ματιά στη Βικιπαίδεια, έστω και εντελώς βιαστική, καθιστά πρόδηλο ότι ο αποδιδόμενος από τον Μανδραβέλη χαρακτηρισμός απέχει πολύ από τη σκέψη του φιλόσοφου και πολιτικού στοχαστή Μιλ.
Στο Διαδίκτυο μπορεί να βρει κανείς χρήσεις του επιθέτου Millian, πάντοτε με αναφορά στον Μιλ, όπου γίνεται λόγος για Millian Efficiency with Endogenous Fertility, ακόμα και για Millian Descriptivism, προωθημένη θεωρία στο πεδίο της οντολογίας (για την οποία βλ. σχετικό άρθρο εδώ).
Ο όρος που είχε στο νου του ο Μανδραβέλης, και του οποίου προφανώς αναζητούσε την απόδοση στα ελληνικά, ήταν ο αγγλικός Millennialism, για τον οποίο η αγγλική Βικιπαίδεια έχει εκτεταμένο άρθρο.
Ο δε ορισμός που δίνεται εκεί είναι ο εξής (μεταφράζω διατηρώντας τους όρους στα αγγλικά):
Millennialism (από το λατινικό millennium, «χίλια χρόνια»), […], ονομάζεται η πίστη ορισμένων χριστιανικών ομολογιών στην έλευση ενός Χρυσού Αιώνα ή Παραδείσου επί Γης, κατά τον οποίο ο «Χριστός θα βασιλεύει» επί χίλια χρόνια, ακολουθούμενου από την «εσχάτη κρίση» και την αιώνια βασιλεία του Θεού (την «έλευση ενός νέου κόσμου», με «νέους ουρανούς και νέα γη»). Η πίστη αυτή πηγάζει κυρίως από την ερμηνεία των χωρίων του βιβλίου της Αποκάλυψης 20:1-6. Υπό την έννοια αυτή ο millennialism αποτελεί ιδιαίτερη εκδήλωση του millenarianism.
Ο τελευταίος αυτός όρος διευρύνει την πίστη σε κάθε μελλοντική ουτοπία, από το καθαρά θρησκευτικό πεδίο στο μη θρησκευτικό, το κοσμικό. Συγκεκριμένα:
Millenarianism (επίσης millenarism) καλείται η πίστη μιας θρησκευτικής, κοινωνικής ή πολιτικής ομάδας ή κινήματος σ’ έναν επερχόμενο μείζονα μετασχηματισμό της κοινωνίας, έπειτα από τον οποίο τα πάντα θα αλλάξουν· η πίστη αυτή βασίζεται στην ύπαρξη ενός χιλιετούς κύκλου. Ο όρος χρησιμοποιείται γενικότερα για να δηλώσει κάθε πίστη που βασίζεται σε χρονικά στάδια χιλιετιών. Πρόκειται για έννοια ή μοτίβο που συναντάται σε πολλούς πολιτισμούς και γεωγραφικές περιοχές. Ο millennialism είναι ειδικότερη μορφή του millenarianism όπως εκδηλώνεται στο χριστιανισμό.
Είναι προφανές ότι έχουμε περάσει στα χωράφια της χριστιανικής εσχατολογίας, τεράστιο κεφάλαιο, με ρίζες στην εβραϊκή εσχατολογία και πολυποίκιλες διακλαδώσεις και εμφανίσεις σε πλήθος χριστιανικά δόγματα μέχρι και σήμερα (όποιος ενδιαφέρεται να εξερευνήσει την πνευματική ατμόσφαιρα του χριστιανικού φονταμενταλισμού, ιδίως του αμερικανικού, ο οποίος στις μέρες μας εδραιώνεται θριαμβευτικά στο πολιτικό προσκήνιο, αποτελώντας ισχυρή συνισταμένη του Κινήματος του Βοστωνιανού Πάρτι με Τσάι, μπορεί να πάρει μια γεύση διαβάζοντας το διεξοδικότατο λήμμα Premillennialism της Βικιπαίδειας). Βρίσκω μάλιστα να επεκτείνονται οι χρήσεις του όρου, από περιβάλλον χριστιανικό, όπως π.χ. οι παρακάτω τίτλοι βιβλίων:
Goldish, Matt, and Richard H. Popkin, eds. Jewish Messianism in the Early Modern World. (Milleniarism and Messianism in Early Modern European Culture, Vol. 1), 2001,
Kottman, Karl A., ed. Catholic milleniarism: from Savonarola to the Abbé Grégoire. (Milleniarism and Messianism in Early Modern European Culture, Vol. 2), 2001,
σε μη χριστιανικό, όπως π.χ.:
The Life of the Sudanese Mahdi:
It was a period noted for jihādism, milleniarism, anti-colonialism and reform in respect of “Islamdom” and the “Islamicate”, ...
Κράτησα μέχρι τώρα τους όρους στα αγγλικά με σκοπό να γίνεται φανερή η διάκριση, γιατί στα ελληνικά και για τις δύο περιπτώσεις, θρησκευτικό και κοσμικό ουτοπισμό, έχουμε τον ίδιο όρο: χιλιασμός.
Για τις χιλιαστικές μάλιστα ουτοπίες των μεσαιωνικών χρόνων υπάρχει ένα παλιό καλό βιβλίο αναφοράς, που έχει μάλιστα μεταφραστεί και στα ελληνικά, το: Αγώνες για την έλευση της χιλιετούς βασιλείας του Θεού. Επαναστάτες χιλιαστές και μυστικιστές αναρχικοί του Μεσαίωνα του Νόρμαν Κον (ο πρωτότυπος τίτλος είναι πιο εντυπωσιακός: The Pursuit of the Millennium).
Για να επιστρέψουμε λοιπόν στην αφετηρία, «χιλιαστές» έπρεπε να πει ο Μανδραβέλης και η ειρωνεία είναι ότι αυτήν ακριβώς τη λέξη μεταχειρίζεται ο Στάθης Καλύβας (Αναταράξεις και ερμηνείες) μιλώντας πάνω κάτω για τα ίδια πράγματα σε επόμενη σελίδα του ίδιου φύλλου της εφημερίδας.
Υ.Γ. Στο λήμμα της αγγλικής Βικιπαίδειας List of eponymous adjectives in English ας προσθέσει κάποιος το Millianism (< John Stuart Mill).
Last edited:
