Πάντως παίδες, στην συζήτηση δηλώνω team Helle, ίσως γιατί καταλαβαίνω τι θέλει να πει και δεν καταλαβαίνω γιατί τόση γκρίνια για το γιατί το λέει.
Ωραία, εξήγησέ το μου τότε, σε παρακαλώ, επειδή δεν το καταλαβαίνω, ώστε να μην γκρινιάζω.
Αυτό που καταλαβαίνω ως τώρα, ως ρεζουμέ, είναι ότι «καλό είναι το ευρώ, αλλά και χωρίς το ευρώ, δεν θα πεθάνουμε». Επίσης, ότι «το ευρώ ή η δραχμή δεν θα λύσουν τίποτα από μόνα τους.» Φυσικά· τα νομίσματα δεν λύνουν τίποτε από μόνα τους, αλλιώς θα είχαμε κόψει από καιρό το λεξιλογικό δηνάριο και θα πορευόμασταν μια χαρά. Με άλλα λόγια, «αν δεν βρέξει, θα χιονίσει ή καλό καιρό θα κάνει».
Λέει ο Νίκελ: «ας συζητήσουμε τα προβλήματα του ευρώ, να τα διορθώσουμε». Ο Χέλλε φέρνει το παράδειγμα της Αμερικής, την οποία περιγράφει ως εξής:
Οι ΗΠΑ είναι μια ένωση ομόσπονδων πολιτειών κάτω από την ίδια οικονομική βάση, αλλά κατά τα άλλα με αρκετά μεγάλες διαφορές μεταξύ τους. Διαφορετικό νομικό σύστημα, διαφορετικό εκπαιδευτικό σύστημα, διαφορετική διαχείριση, διαφορετική κουλτούρα, κτλ. Στην ουσία είναι μια ομάδα αρκετά ομογενών κρατών, όχι όμως ένα ενιαίο κράτος με μεγάλο πληθυσμό. Αυτό που τους ενώνει περισσότερο από κάθε τι άλλο είναι το νόμισμα και το οικονομικό σύστημα εν γένει. Και γι' αυτό είναι τόσο επιτυχημένο σαν κράτος. Είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν την οικονομική κατάρρευση οποιασδήποτε πολιτείας, να την στηρίξουν οικονομικά, να κόψουν χρήμα αν χρειαστεί και να μην παίζουν παιχνίδια δηλώσεων στα ΜΜΕ.
Θα σταθώ σε αυτά τα δύο για να εξηγήσω γιατί η σύγκριση μήλων με πορτοκάλια δεν βοηθάει στην αναζήτηση προβλημάτων και τη διατύπωση λύσεων. Το λάθος δεν είναι αποκλειστικά του Χέλλε· όλοι οι μεγάλοι νομπελίστες Αμερικανοί οικονομολόγοι, μηδενός εξαιρουμένου, αναλύουν την ευρωκρίση έχοντας στο μυαλό τους το δικό τους, εντελώς διαφορετικό νομισματικό μοντέλο.
Ας ξεπετάξουμε στα γρήγορα το πρώτο, όπου δεν χρειάζεται καν αν απαντήσω εγώ· απαντάει ο Χέλλε μόνος του, στην επόμενη παράγραφο:
Αν αφήσεις 20 κράτη να κάνουν ό,τι λάχει στον καθένα, πας γυρεύοντας για μπελάδες.
Με άλλα λόγια, δεν είναι πρόβλημα που οι αμερικανικές πολιτείες έχουν «διαφορετικό νομικό σύστημα, διαφορετικό εκπαιδευτικό σύστημα, διαφορετική διαχείριση, διαφορετική κουλτούρα» αλλά είναι κακό «αν αφήσεις 20 κράτη να κάνουν ό,τι λάχει στον καθένα».
Γιατί συμβαίνει αυτό; Ο Χέλλε πιστεύει ότι αυτό συμβαίνει επειδή ζουν «κάτω από την ίδια οικονομική βάση, αλλά κατά τα άλλα με αρκετά μεγάλες διαφορές μεταξύ τους. [...] Αυτό που τους ενώνει περισσότερο από κάθε τι άλλο είναι το νόμισμα και το οικονομικό σύστημα εν γένει. Και γι' αυτό είναι τόσο επιτυχημένο σαν κράτος. Είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν την οικονομική κατάρρευση οποιασδήποτε πολιτείας, να την στηρίξουν οικονομικά, να κόψουν χρήμα αν χρειαστεί [...]»
Υποθέτω ότι στην ανάλυση του Χ. «κοινή οικονομική βάση» σημαίνει ότι η διαφορά Γερμανίας-Ελλάδας είναι μεγαλύτερη από τη διαφορά, ξέρω γω, Τέξας-Αλαμπάμας. Ότι «κοινός οικονομικός σχεδιασμός» είναι κάτι διαφορετικό από τα κριτήρια που δεν τα θεωρούμε πολιτική επειδή «δεν διασφαλίζουν τίποτα άλλο από το ότι την δεδομένη στιγμή το κράτος
λογιστικά πληρεί τις προϋποθέσεις».
Ε, λοιπόν, υπάρχει είδηση εδώ:
καμία οικονομική πολιτική δεν μπορεί να εφαρμοστεί όταν οι στόχοι που θέτει (δηλαδή, τα «κριτήρια») δεν υλοποιούνται στην πράξη πρώτα και όχι στα χαρτιά. Επειδή εμείς, συλλογικά, ως ελληνική πολιτεία, με τις πράξεις και παραλείψεις όλου του πολιτικού, διοικητικού και κοινωνικού συστήματός μας παραβιάσαμε κατ' εντολή της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού επί σειρά δεκαετιών όλους τους κανόνες σε βαθμό ξεφτίλας, δεν φταίει ο σχεδιασμός του ευρώ. Ίσα ίσα, ο σχεδιασμός άντεξε και αντέχει σε μεγάλα επίπεδα κομπίνας και παραβιάσεων σε όλο το ευρωκοινοτικό επίπεδο.
Προφανώς αληθεύει ότι οι πολιτείες της Αμερικής έχουν την αίσθηση του ενιαίου, πολύ περισσότερο από τις ευρωπαϊκές χώρες. Η ιστορική εξέλιξη των δύο χώρων είναι εντελώς διαφορετική και είναι αλήθεια ότι σύμφωνα με την οικονομική θεωρία, οι ενιαίοι νομισματικοί χώροι απαιτούν κάποια ομογενοποίηση του πληθυσμού· κυρίως ως προς την κινητικότητα, όμως, όχι τα ήθη και τα έθιμα. Έχουν υπάρξει στην ιστορία τεράστιοι νομισματικοί χώροι (όπως οι αυτοκρατορίες του παρελθόντος) όπου όλα αυτά τα στοιχεία ήταν ακόμη πιο χαλαρά, αλλά το νόμισμα περπατούσε μια χαρά.
Τέλος, για να σταθώ στα πρόσφατα και να μην πιάσω από την αρχή τη δημιουργία της FED, την εξέλιξη του δολαρίου, την οικονομική πολιτική που άσκησε ως υπερδύναμη μεταπολεμικά φορτώνοντας στον υπόλοιπο κόσμο τα ελλείμματα της πολεμικής βιομηχανίας κλπ κλπ, στην Αμερική του δολαρίου δεν ήταν που χρεοκόπησε τις προάλλες μια ολόκληρη πόλη, σύμβολο της αμερικανικής βιομηχανίας; Στην Αμερική του δολαρίου δεν ήταν που σταμάτησε το κράτος να δουλεύει μέχρι να αποφασίσουν
οι πολιτικοί πόσο θα κόψει η πρέσα;
Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσει όποιος συζητάει για το θέμα του νομίσματος είναι ότι το νόμισμα απλώς αντανακλά, πάνω κάτω, την αξία μιας οικονομίας. Η οικονομία του κράτους των Αθηνών δεν είναι επιπέδου σκληρού νομίσματος· ποτέ δεν ήταν πέρα από την εποχή που έβαλε χέρι στην κάσα από τη Δήλο. Αυτό σημαίνει ότι θα αγκομαχάει να προλάβει τις ισχυρότερες οικονομίες της περιοχής του νομίσματος· θα έχει, όμως, πολύ περισσότερες πιθανότητες να το καταφέρει από μέσα παρά απέξω. Αυτό σημαίνει, όμως, ότι πρέπει να προσαρμοστεί σε συνθήκες ισχυρού νομίσματος: κινητικότητα κεφαλαίων (άρα, να γίνει συγκρίσιμα ανταγωνιστική με τις «Ελβετίες»), κινητικότητα εργασίας (άρα, να μην ολοφύρεται «χάνονται τα καλύτερα παιδιά μας» αλλά να εξασφαλίσει συνθήκες να μένουν εδώ τα παιδιά και να εισάγει απέξω τους καλύτερους και όχι να παίζει στο συγκεκριμένο παιχνίδι εξάγοντας ειδικούς και εισάγοντας ανειδίκευτα χέρια
και μόνο), δημοσιονομική πειθαρχία (άρα, να περπατάει μέσα στα πλαίσια που ορίζουν οι δείκτες) κλπ. Αυτό σημαίνει εκπαίδευση του πληθυσμού στη ζωή σε πλαίσιο σκληρού νομίσματος· ζωή με εξοικονόμηση πόρων και αξιοποίησή τους με άμεσο ή βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό: τραπεζικό σύστημα που θα συγκεντρώνει καταθέσεις και θα τις επενδύει σε κερδοφόρες εξωστρεφείς επιχειρηματικές ιδέες αντί να τις κατευθύνει σε αμυντικές και απρόσοδες επενδύσεις σε ακίνητα, κοινωνικά συστήματα που θα εκπαιδεύουν για το μέλλον και θα υποστηρίζουν τον πληθυσμό προσφέροντάς του ασφάλεια για μια ώρα ανάγκης ή αδυναμίας και διοικητικό σύστημα που θα τα υποστηρίζει όλα αυτά. Πρέπει να ξεφύγουμε λοιπόν από τη νοοτροπία του αδύναμου, πληθωριστικού νομίσματος. Αυτό
δεν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη.
Εδώ, στην Ελλάδα, επί δραχμής ακόμη, εισπράξαμε απίστευτα διαρθρωτικά ποσά από τα ευρωπαϊκά ταμεία για να τα φτιάξουμε όλα αυτά. Δεν φτιάξαμε τίποτε, απλώς τα φάγαμε: λίγοι από πολλά, λίγοι από καθόλου και πολλοί από κάτι αξιόλογο για τα μέτρα του καθενός·αυτό πληρώνουμε σήμερα.
Ένα τελευταίο, σχετικά με αυτό:
Α, εμείς συμμετέχουμε στην διοίκηση του ευρώ. Και ποια διοικητική απόφαση πήραμε ή σε τι ακριβώς επηρεάσαμε τις αποφάσεις; Νομίζω, πάντως, ότι έγραψα "μονομερώς", οπότε δεν θα έπρεπε καν να αναρωτιέσαι για το αν μου είναι σαφής η Χ ή η Ψ διαφορά.
Δηλαδή, τι σημαίνει ακριβώς συμμετοχή στη διοίκηση; Αλά ελληνικά, πάλι, όπου ο μάγκας CEO λέει: «Κόψτε 40 δις και στείλτε τα στην Ελλάδα για φέτος και ετοιμάστε να κόψουμε να τους στείλουμε του χρόνου 50 δις, να τα κάνουν επιδοτήσεις, όπλα, εισαγωγές αυτοκινήτων και οδοντογλυφίδων και να τα πουλάει ο ένας στον άλλο σε φουσκωμένες τιμές.» Συμμετοχή στη διοίκηση σημαίνει συναπόφαση μέσα στα πλαίσια κανονισμών. Σημαίνει ότι δεν κόβουμε από τον Χολαργό εικοσάρικα ή κέρματα πέρα από αυτά που έχουμε συμφωνήσει. Συμμετοχή σημαίνει το δικαίωμα να ακουγόμαστε και το δικαίωμα να τηρούμε τις υποχρεώσεις μας. Αν σου είναι σαφής η διαφορά, τότε θα πρέπει να καταλαβαίνεις την ακυρότητα του παραδείγματος.
