ραντεβού στα γουναράδικα

[drsiebenmal]

Πριν από λίγο, ανέβηκε στην Αυγή το εξής σχόλιο:

Τι σημαίνει «Ραντεβού στα γουναράδικα» κύριε Πρετεντέρη;

Ο έγκριτος σχολιαστής του δελτίου ειδήσεων του Mega, έδωσε την δική του εξήγηση στην λαϊκή έκφραση που έμεινε στην ιστορία σαν φράση του Άρη Βελουχιώτη. Ο Γιάννης Πρετεντέρης, λοιπόν μετέφρασε την συγκεκριμένη φράση ως μια απειλή προς τους εχθρούς των «αιμοσταγών απογόνων του καπετάνιου του ΕΛΑΣ». «Θα σας γδάρουμε» ήταν η μετάφραση του κυρίου Πρετεντέρη που προφανώς λόγω έλλειψης επαρχιώτικων γονιδίων στο DNA του αγνοεί ή θέλει να αγνοεί το νόημα της φράσης που κυκλοφορούσε στα στόματα των χωρικών του περασμένου αιώνα.
Πρόκειται για τον υποτιθέμενο χαιρετισμό μεταξύ αλεπούδων, κουναβιών και λοιπών γουνοφόρων ζουδίων πριν ξεμυτίσουν από την φωλιά τους: αν μας τσακώσουν αδέλφια το χάσαμε το τομάρι μας, ραντεβού στα γουναράδικα! Κάπως έτσι αποχαιρετούσε καθημερινά τους συντρόφους του κι ο Άρης Βελουχιώτης.
Το νόημα της φράσης προφανώς και γνώριζε ο παρακαθήμενος σχολιαστής του κ. Πρετεντέρη και παλαιός κομμουνιστής, που εκείνη την ώρα προφανώς ήταν απασχολημένος και δεν βρήκε την ευκαιρία να διορθώσει τον συνάδελφό του.

Ο Γιάννης Πρετεντέρης αναφερόταν στην εξής τοποθέτηση του βουλευτή του Σύριζα Βαγγέλη Διαμαντόπουλου:

από όπου μπορεί καθένας να σχηματίσει προσωπική γνώμη.

Συμπεράσματα ανάλογα με αυτά που ανέφερε για τη χρήση ο Γ. Πρετεντέρης φαίνεται πάντως να προκύπτουν και από τα διαδικτυακά αποσπάσματα που έχουν συγκεντρώσει και οι σχολιαστές του slang.gr, στο σχετικό τους νήμα, σε ανύποπτο χρόνο.

Προσωπικά, δεν θα με παραξένευε να έχουμε άλλη μια φράση που αλλιώς μπορεί να την χρησιμοποιούν οι μεν και αλλιώς να την ερμηνεύουν οι δε. Ούτε η πρώτη γλωσσική ασάφεια θα ήταν στις ημέρες μας, ούτε η τελευταία...

(Η παρουσίαση είναι ομολογουμένως λίγο στο φτερό, να μη χάσουμε το γλωσσικό λαβράκι.)

 

[nickel]

Αυτό που είπε ο βουλευτής (και ακούγεται στο βίντεο) είναι:

«… Είμαστε έξω και ακούμε όλους αυτούς που δεν έχουν καταθέσεις, πολύ περισσότερο δεν είναι στη λίστα Λαγκάρντ, που δεν έχουν να πληρώσουν τον λογαριασμό του ρεύματος, του νερού, του τηλεφώνου, που δεν έχουν να ταΐσουν τα παιδιά τους, που δεν έχουν να στείλουν τα παιδιά τους να σπουδάσουν. […] Όλοι αυτοί μάς λένε το εξής: δεν εκβιάζονται, είναι αποφασισμένοι για ρήξη και ανατροπή. Έχουν αυτή την αποφασιστικότητα που θα πει αυτό που έλεγε και ο Άρης Βελουχιώτης όταν με συντρόφους τους πήγαιναν να δώσουν τις μάχες για να ελευθερώσουν αυτό τον τόπο. “Ραντεβού στα γουναράδικα”.»

Νομίζω ότι είναι σαφές τι εννοούσε ο βουλευτής. Τον Βελουχιώτη ωστόσο δεν το έχω ακούσει με ηχητικό ντοκουμέντο, οπότε εγώ δεν είμαι βέβαιος τι εννοούσε. Ο βουλευτής και ο Πρετεντέρης έδειξαν να ξέρουν πάντως.

 

[Earion]

Η φράση ανήκει στο λεξιλόγιο και την κουλτούρα της παλιάς κλεφτουριάς επί Τουρκοκρατίας. Ή τουλάχιστον έτσι τα παρουσίαζε η πατριωτική πεζογραφία της δεκαετίας του ’50 και του ’60 (Δημ. Φωτιάδης, Τάκης Λάππας, Δημ. Σταμέλος, κ.ά.) που έχω διαβάσει.

 

[nickel]

Ο Χαριτόπουλος ξεκινά το βιβλίο του για τον Βελουχιώτη (Άρης, ο αρχηγός των ατάκτων) ως εξής:

Η Ελλάδα έκανε μαζί του, για πρώτη φορά, ασκήσεις ελεύθερων αναπνοών στα βουνά, μα αυτός συνήθιζε να λέει στους αποχωρισμούς του «Καλή αντάμωση στα γουναράδικα». {1. Εννοούσε εκεί που θα μας σκοτώσουν, εκεί που θα μας πάρουν το τομάρι, όπως των λύκων και των αλεπούδων.} Πίστευε όλο και λιγότερο σε ένα διαφορετικό φινάλε για την Αντίσταση και τον ίδιο.

 

[SBE]

Την έκφραση δεν την έχω ακούσει (δεν έχω άλλωστε πάρε δώσε με Καστοριά, όπου φαντάζομαι λόγω τοπικής βιοτεχνίας θα ακούγεται περισσότερο). Μάλιστα σκέφτηκα από τον τίτλο ότι ίσως πρόκειται για καμιά επόμενη συνάντηση Λεξιλόγων σε καμιά νέα μοδάτη γειτονιά του κέντρου.
Από το βίντεο μου γεννήθηκε η εξής απορία: ο βουλευτής τι προφορά έχει; Έτσι μιλάνε στην Καστοριά;

 

[bernardina]

Κι εγώ την ερμηνεία που δίνει ο Χαριτόπουλος γνωρίζω από τα νιάτα μου. Δεν ξέρω αν ο κύριος Διαμαντόπουλος το εννοούσε έτσι. Διαισθητικά και μόνο, και με βάση τα συμφραζόμενα, κατάλαβα ότι προσπαθούσε να πει κάτι άλλο: ότι δίνει ραντεβού με την "αντίδραση" στο πεδίο της μάχης (ή του εμφύλιου, στην προκειμένη). Αλλά επειδή δεν είμαι και κανένας Τειρεσίας, όποιος θέλει και ενδιαφέρεται φαντάζομαι ότι μπορεί να τον ρωτήσει.

 

[drsiebenmal]

Στο βιβλίο Παροιμιαστήριον ή Συλλογή παροιμιών εν χρήσει ουσών παρά τοις Ηπειρώταις του Σπ. Παν. Αραβαντινού (1863) υπάρχει μια παρεμφερής παροιμία: Τι γυρεύει η αλωπού 'ς τα γουναράδικα;, την οποία συνδέει όμως με τις παροιμίες και φράσεις: πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης και Πού πηγαίνεις, κακή τύχη; / 'ς του πολυτεχνά το σπίτι, με ερμηνεία: Ότι ο το πολύτεχνον εξασκών επί το πλείστον δυστυχεί.

Στο λήμμα αλεπού (44) των Παροιμιών (1ος τ.) του Πολίτη υπάρχει και πιο αναλυτική ερμηνεία:

Τι γυρεύει η αλεπού 'ς τα γουναράδικα;
Η αλώπηξ αποφεύγει να πλησιάση εκείνους, ων κύριον έργον είναι η κατεργασία του δέρματός τηςŠ· ουδείς εκών εμπίπτει εις χείρας των εχθρών του, Καθόλου δε ουδείς πρέπει να μεταβαίνη όπου διατρέχει κίνδυνον ή όπου είναι άσκοπος η παρουσία του.

Στα λήμματα γούννα και γουνναράς δεν υπάρχει αναφορά, λήμμα γουναράδικο δεν υπάρχει.

 

[Marinos]

Το Βήμα, 13/11/2011:

Από την άλλη πλευρά, στη γραµµή του «όχι» [Σημ. δική μου: στην συγκυβέρνηση Παπαδήμου] παραµένουν δίνοντας «σκληρή» εσωτερική µάχη κυρίως οι κκ. Γ. Μουρούτης (διευθυντής Γραφείου Τύπου) και Γ. Χαρβαλιάς (δηµοσιογράφος και σύµβουλος του κ. Σαµαρά), αλλά και ο πρόεδρος του «∆ικτύου 21» κ. Φ. Κρανιδιώτης, ο οποίος, αν τα πράγµατα δεν πάνε καλά για τη Ν∆, «ευχήθηκε» µε τη φράση του Αρη Βελουχιώτη: «Καλή αντάµωση στα... γουναράδικα».

(μέσω Ακίνδυνου)

 

[nickel]

Προσπαθώ να σκεφτώ ποιο θα ήταν ένα αγγλικό αντίστοιχο, αλλά το μυαλό μου έχει σταματήσει στο θεατρικό «Break a leg».

Στο μεταξύ βρήκα έναν Κρητικό με καλά αγγλικά που, δεν πάνε δυο μήνες, περιέγραφε στο μπλογκ του τη φράση του Βελουχιώτη:

On the other hand, there is the story of Aris Velouchiotis, the nom de guerre of Athanasios Klaras, who was the most prominent military leader in the Greek People’s Liberation Army (a major resistance organization in occupied Greece from 1942 to 1945) and a member of the Central Committee of the Communist Party of Greece at the same time, who used to quip quite often: “See you at the fur stores! “, And meant “we will meet you at the spot where we will be skinned alive.” It was a bit prophetic as he did suffer a horrible death… and the expression is still used today under various circumstances.
http://louduro.com/blog/?p=143#comment-119

 

[drsiebenmal]

Η φράση ανήκει στο λεξιλόγιο και την κουλτούρα της παλιάς κλεφτουριάς επί Τουρκοκρατίας. Ή τουλάχιστον έτσι τα παρουσίαζε η πατριωτική πεζογραφία της δεκαετίας του ’50 και του ’60 (Δημ. Φωτιάδης, Τάκης Λάππας, Δημ. Σταμέλος, κ.ά.) που έχω διαβάσει.

Αν η φράση ανήκε όντως στο λεξιλόγιο της κλεφτουριάς επί τουρκοκρατίας, θα πρέπει να υπάρχουν σχετικά ευρήματα πριν από τον Β'ΠΠ. Από τα ως τώρα στοιχεία, μου δημιουργείται η εντύπωση ότι πρόκειται για φράση που πρωτοχρησιμοποίησε (ή, έστω, που πρωτοέκανε γνωστή) ο Βελουχιώτης, πατώντας πάνω στο παλιό παροιμιακό «τι γυρεύει η αλεπού στα γουναράδικα» και ίσως η πατριωτική πεζογραφία της δεκαετίας του ’50 και του ’60 (σκόπιμα ή μη) προσπάθησε να την ετεροχρονολογήσει, στο απώτερο ηρωικό παρελθόν.

Εγώ, πάντως, την καταλαβαίνω κάπως σαν λαϊκή, παροιμιακή παραλλαγή του «καλό βόλι!» και με αυτή την έννοια, μπορεί να ταιριάζει παντού όπου κάποιος δείχνει τη διάθεσή του να αγωνιστεί μέχρι την τελική νίκη, αδιαφορώντας ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες για τον εαυτό του.

 

[bernardina]

Και να κοιτάξουμε λιγάκι εκείνο το προβληματικό "ραντεβού"; Θαρρώ πως ούτε ο Άρης θα έλεγε τέτοια λέξη ούτε, πολύ περισσότερο, η κλεφτουριά. Ένα καλή αντάμωση, ίσως;

 

[nickel]

Μα αυτή ήταν η έκφραση του Βελουχιώτη (#4). Ο Γιάννης Καρυπίδης έβαλε και τελικό -ν: «Καλήν αντάμωση στα γουναράδικα».

Εδώ ξεκινήσαμε τη συζήτηση με την επίκαιρη παραφθορά (γι' αυτό και το «ραντεβού» στον τίτλο). Και μια και έβαλα το απόσπασμα του βουλευτή, ιδού και το απόσπασμα από το σχόλιο του Πρετεντέρη:

Θέλω να υπενθυμίσω στους τηλεθεατές τι σημαίνει η έκφραση «Ραντεβού στα γουναράδικα» που χρησιμοποιούσε ο Άρης Βελουχιώτης και επανέφερε σήμερα ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ κ. Διαμαντόπουλος. Ήταν μια αγαπημένη λαϊκή έκφραση του Άρη Βελουχιώτη, που έλεγε «ραντεβού στα γουναράδικα», δηλαδή εκεί που ή θα με γδάρεις ή θα σε γδάρω, όπου θα ’χουμε εμφύλιο πόλεμο δηλαδή, μεταφορικά. Και είμαι βέβαιος ότι ο Βελουχιώτης απεδείχθη [ότι] ούτε μεταφορικά το έλεγε ούτε ως σχήμα λόγου. Το εννοούσε. Ελπίζω να μην το εννοεί ο κ. Διαμαντόπουλος.
http://www.megatv.com/megagegonota/summary.asp?catid=27377#toppage (Μετά το 15:00)

 

[nickel]

Επιμένοντας γλωσσικά, σε νεότερο σχόλιο στην Αυγή διαβάζω:

Διότι όταν ο Βελουχιώτης πολεμούσε τους Γερμανούς, ευάριθμοι εκ των δεξιών προγόνων τους, ευάριθμοι όχι όλοι, τα είχανε κάνει πλακάκια με τους κατακτητές. Ήταν δοσίλογοι, χίτες, ταγματασφαλίτες, χαφιέδες, μαυραγορίτες, γερμανοτσολιάδες.

Ευάριθμοι όπως ολιγάριθμοι, έτσι;
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=ευάριθμος&sin=all
Ή συνεχίζουμε τις υπερβολές και από τις δύο μεριές;

 

[Earion]

Γέμισε το πόρτο από εξόριστους… όσο πάνε και μαζεύονται περισσότεροι –εξόριστοι και ντόπιοι. Να χαιρετήσουν τους αξιωματικούς του ΕΛΑΣ… Ο κόσμος από την προκυμαία χαιρετά… Προκυμαία και μαούνες ανταλλάσσουν ευχές. «Καλή αντάμωση»... Κι από τη μαούνα απαντούν: «Στα γουναράδικα». Είναι μια ευχή βγαλμένη από λαϊκή παροιμία. Την έλεγαν στον ΕΛΑΣ πριν από τις μάχες. Είναι κάτι σαν το «καλό βόλι» του 1821 και το «ψυχή βαθιά» της Αντίστασης. Συμβολίζει το θάρρος και την αυτοθυσία, την ελληνική παλληκαριά, την περιφρόνηση του θανάτου.

«Από τη ζωή των εξόριστων». Ριζοσπάστης, 16.5.1947


Περιορισμένες νοιώθω τις ικανότητές μου για να δώσω γραφτά, απλά και κατανοητά στον αναγνώστη μου ό,τι είδα και άκουσα και ένοιωσα κι έζησα την περασμένη βδομάδα σαν προσκαλεσμένος για λίγο στο 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Κρουνοί τα συναισθήματα, συγκίνηση, ενθουσιασμός κι αναμνήσεις σαράντα χρόνων ζωής στο τιμημένο μας Κόμμα. Φάτσες γνωστές, ονόματα, φωνή αναιμική. Εσύ δεν είσαι ο Αγγέλου; Ναι μα ’γω δεν θυμούμαι τ’ όνομά σου. Θυμάστε στο Μεταγωγών επί Μεταξά; Ο Μουζενίδης, ο Μονέκας; Κατάξανθο παιδί τότες από το Βόλο, αν θυμούμαι καλά, τώρα φαλακρό και κάτασπρα τα λιγοστά μαλλιά, αγκαλιές, γέλια και δάκρυα. Πόσες φορές έχουμε συναντηθεί από τότε στα «γουναράδικα».

Ριζοσπάστης, 6.6.1978


Ορέ συναγωνιστή, λέει, χρόνια και ζαμάνια που έχουμε να ανταμώσουμε. Πώς μας τρώει και μας καταπίνει αυτή η απέραντη η Αθήνα! Κάποτε, θέλαμε δε θέλαμε, μας ένωνε ο φασισμός στη ρημάδα τη φυλακή, όπως οι αλεπούδες στα γουναράδικα.

Νίκος Φιλικός, «Ο καπετάνιος». Από τη στήλη Ζωή και πάλη. Ριζοσπάστης, 28.9.1982

 

[Rogerios]

Μου προκαλεί, πάντως, εντύπωση το ότι για τον ενδεχόμενο αποτροπαϊκό χαρακτήρα της φράσης δεν έχει γραφτεί ούτε λέξη. Αλλά, βέβαια, άλλα τα διακυβεύματα της τρέχουσας πολιτικής συγκυρίας.

Άραγε, όταν οι Ιταλοί σε στέλνουν στο στόμα του λύκου, δείχνουν τον αιμοβόρικο χαρακτήρα ή την αυτοθυσία τους; ;)

 

[drsiebenmal]

Εννοείς, Ρογήρε, ότι δεν γράφτηκε έξω ή ότι δεν γράφτηκε εδώ; Γιατί είχα την εντύπωση ότι είχα καλύψει αυτή την οπτική γωνία και προφανώς δεν το έκανα σωστά...

[...] Εγώ, πάντως, την καταλαβαίνω κάπως σαν λαϊκή, παροιμιακή παραλλαγή του «καλό βόλι!» και με αυτή την έννοια, μπορεί να ταιριάζει παντού όπου κάποιος δείχνει τη διάθεσή του να αγωνιστεί μέχρι την τελική νίκη, αδιαφορώντας ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες για τον εαυτό του.

Και βλέπω με ενδιαφέρον στο #14 του Εάριον ότι αντίστοιχη ερμηνεία έδινε και ο «Ρ» του '47: Σαν το «καλό βόλι» του 1821. Αλλά και το εκεί απόσπασμα από τον «Ρ» του '82 επαναφέρει την άμεση σύνδεση με τις αλεπούδες...

 

[drsiebenmal]

Αφήστε ήσυχους τους γουναράδες!

!!!!!!!!ΑαααααααααααΑ!!!!!!!!

Ευτυχώς, είναι λαϊκό κορίτσι!

Και για την ιστορία που επαναλαμβάνεται σαν φάρσα, δεν είναι καθόλου βέβαιη η προέλευση της φράσης, αγαπητή κυρία βουλεύτρια.

 

[sarant]

Μου προεξοφλείτε το αυριανό θέμα, οπότε μοιραία θα πάρω κι εγώ κάμποσα απ' όσα γράψατε.

Πάντως, Δόκτορα, δεν έψαξες καλά τον Πολίτη. Έχει μια πολύ κοντινότερη παραλλαγή της παροιμίας, αλλά ο αθεόφοβος την έχει όχι στην αλεπού (όπου έψαξα πρώτα), όχι στη γούνα, αλλά... στο "ανταμώνω".

Τ' αλεπόπουλα ρώτησαν την αλεπού, "Πού θ' ανταμωθούμε;" "Εις του γούναρη την κάδη"

 

[drsiebenmal]

Πάντως, Δόκτορα, δεν έψαξες καλά τον Πολίτη. Έχει μια πολύ κοντινότερη παραλλαγή της παροιμίας, αλλά ο αθεόφοβος την έχει όχι στην αλεπού (όπου έψαξα πρώτα), όχι στη γούνα, αλλά... στο "ανταμώνω".

Ε, το ομολογώ... Πού να το φανταστώ; (Έψαχνα και στο τυπωμένο...)

 

[Rogerios]

Εννοείς, Ρογήρε, ότι δεν γράφτηκε έξω ή ότι δεν γράφτηκε εδώ; Γιατί είχα την εντύπωση ότι είχα καλύψει αυτή την οπτική γωνία και προφανώς δεν το έκανα σωστά...



Και βλέπω με ενδιαφέρον στο #14 του Εάριον ότι αντίστοιχη ερμηνεία έδινε και ο «Ρ» του '47: Σαν το «καλό βόλι» του 1821. Αλλά και το εκεί απόσπασμα από τον «Ρ» του '82 επαναφέρει την άμεση σύνδεση με τις αλεπούδες...

Θα μου επιτρέψετε να πω, με όλο το θάρρος, ότι το "καλό βόλι" δεν παραπέμπει και τόσο στο αποτροπαϊκό στοιχείο. Είναι πάντως αλήθεια ότι δεν αναφερόμουν στην εδώ συζήτηση, αλλά σ' αυτήν του "έξω κόσμου" όπου γινόταν ο κακός χαμός. ;)