Εαρίων, λες τόσο πολλά και τόσο ενδιαφέροντα που δεν μπορώ να απαντήσω παρά μόνο σε συγκεκριμένα σημεία, αφού ο διάλογος είναι γραπτός. Αυτό δε σημαίνει ότι παραβλέπω τα υπόλοιπα.
[...] τα «λάθη», τα οποία μάλιστα, αν ξύσουμε λίγο την επιφάνειά τους, θα ανακαλύψουμε από κάτω ότι διέπονται από μια κάποια λογική: είναι το ισχύον σύστημα που προσπαθεί, σαν το χείμαρο μπροστά στο φράγμα, να διαβεί το εμπόδιο, να εξομαλύνει την ανωμαλία.
Ε ναι, προφανώς. Είναι φυσικό να ζητάει ο άνθρωπος λίγους κανόνες που να ρυθμίζουν πολλές περιπτώσεις, και όχι ξεχωριστό κανόνα για κάθε περίπτωση.
Όχι, δεν υπάρχει δικαίωμα στην αγλωσσία.
Μωρέ υπάρχει και παραϋπάρχει. Νταραβερίζεσαι καθόλου με παιδιά Γυμνασίου - Λυκείου; Δεν είναι μόνο τα γραπτά τους που βρίθουν ασυνταξιών, ανορθογραφιών, ακυριολεξιών κλπ.. Είναι και η πραγματική δυσκολία να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Άλλα λένε κι άλλα καταλαβαίνουν! Απλά νοήματα όπως "ραντεβού όλοι τάδε ώρα τάδε μέρος" δε γίνονται κατανοητά.
Γιατί συμβαίνει αυτό; (Και γιατί μιλάω για δικαίωμα; )
Αφενός, οι δάσκαλοι του Λυκείου δεν μπορούν να κάνουν τίποτε όταν ένα άγλωσσο παιδί έχει φτάσει μέχρι το Λύκειο, άρα απεκδύονται την ευθύνη, φταίει το Γυμνάσιο. Οι δάσκαλοι του Γυμνασίου αντίστοιχα έχουν παραλάβει αυτά τα παιδιά από το Δημοτικό και πετάνε το μπαλάκι στους δασκάλους του Δημοτικού, οι δάσκαλοι του Δημοτικού στους νηπιαγωγούς, οι νηπιαγωγοί στο σπίτι, στο σπίτι συμβαίνουν διάφορα για τα οποία δε φταίνε οι γονείς, οπότε δε φταίει τελικά κανείς κι είναι όλοι ευχαριστημένοι.
Αφετέρου όμως το πρότυπο του να μη φροντίζουμε να εκφραζόμαστε σωστά καλλιεργείται συστηματικά εδώ και δεκαετίες από όλους τους φορείς δημόσιου λόγου. Πολιτικές δηλώσεις που παλιότερα δε θα τις έκανε ούτε ποδοσφαιριστής. Δημοσιογραφικά κείμενα γραμμένα στο Google translate χωρίς περαιτέρω επιμέλεια. Τηλεοπτικές συζητήσεις όπου ο καθένας βρίζει και ωρύεται για να "είναι ο εαυτός του" και να τα λέει "έξω απ' τα δόντια". Η καλλιέπεια και η ορθοέπεια δεν απασχολεί παρά μια μικρή μερίδα επαγγελματιών ή ερασιτεχνών μερακλήδων, όχι μεγαλύτερη από τη μερίδα του πληθυσμού που την απασχολεί π.χ. το γκολφ. Βέβαια και παλιότερα δεν απασχολούσε όλο τον πληθυσμό, όλοι όμως ή οι περισσότεροι από εκείνους που διαμορφώνουν και επηρεάζουν, δηλ. οι φορείς δημόσιου λόγου, ανήκαν σ' αυτή τη λέσχη. Ο τρόπος που συνδιελέγοντο δύο αντίπαλοι οδηγοί στο φανάρι προσιδίαζε στις συγκεκριμένες συνθήκες, ενώ σήμερα προβάλλεται ως ένας τρόπος που ταιριάζει παντού, στη Βουλή, σε τηλεοπτικά πάνελ, σε σειρές κατάλληλες χωρίς απαραίτητη γονική συναίνεση.
Πρόσθες τα εμπόδια στη γλωσσική καλλιέργεια που θέτει η τεχνολογία: έχεις παρατηρήσει ότι ακόμη και σ' αυτό εδώ το φόρουμ δεν είναι τεχνικά δυνατό να κλείσεις μια ερώτηση σε παρένθεση; Αν δεν κάτσεις να κάνεις διάφορες ρυθμίσεις, το ερωτηματικό μαζί με παρένθεση γίνεται φατσούλα (η άλλη επιλογή είναι να αφήσεις κενό ανάμεσα στα δύο σημεία, πράγμα κάπως οξύμωρο για ένα φόρουμ όπου συχνάζουν επιμελητές!). Το να κλείνεις μια ερώτηση σε παρένθεση είναι στοιχείο ενός κάπως σύνθετου τρόπου σκέψης και έκφρασης. Όποιος διαθέτει ήδη αυτό τον τρόπο σκέψης, θα βρει μια λύση. Όποιος όμως δεν τον διαθέτει, δεν ενθαρρύνεται καθόλου να τον αποκτήσει!
Οπότε, συνολικά, το να φροντίσει κανείς να εκφράζεται κάπως καλλιεργημένα (ακόμη δηλαδή και το να ξέρει ότι υπάρχει τέτοιο πράγμα, let alone να μάθει πώς γίνεται) απαιτεί αγώνα ενάντια σε μύριες αντιξοότητες. Το μήνυμα που έρχεται από κάθε πλευρά είναι: εκφράσου με κραυγές, αρκεί (άλλωστε έτσι θα 'σαι ο εαυτός σου).
Αναλογίσου και μόνο ότι τα τελευταία σαράντα χρόνια είναι η πρώτη περίοδος στην ιστορία της σύνολης ελληνικής γλώσσας εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια που δεν υπάρχει γλωσσική διτυπία!
Έτσι κι έτσι. Δεν έχουμε δύο ολοκληρωμένα γλωσσικά συστήματα που να συνυπάρχουν παράλληλα, αυτό είναι γεγονός. Όμως, πρώτον, έχουμε ένα επίσημο σύστημα στο οποίο όποιος νογάει λίγο παραπάνω αισθάνεται υποχρέωση να προβάλει τις αντιρρήσεις του: δε θα 'πρεπε να το γράφουμε έτσι αλλά αλλιώς, το σωστό μονοτονικό δε θα 'πρεπε να 'ναι έτσι αλλά αλλιώς. Για να θυμηθώ αν γράφω αυγό ή αβγό πρέπει να θυμηθώ πρώτα με ποιους είμαι.
Ύστερα, η καθαρεύουσα δεν παύει να επιβιώνει σε λανθάνουσα μορφή στη γλώσσα των νόμων, των συμβολαίων, του στρατού κλπ.. Για μπες στη θέση ενός 20χρονου ο οποίος, αφού έμαθε (με τους τρόπους των παραπάνω παραγράφων) να εκφράζεται με κραυγές, ψάχνει να μάθει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από ένα συμβόλαιο!
Κι έπειτα από όλα αυτά, Περικλή, εγώ ακριβώς που λέω τα παραπάνω θα σε καλέσω να κατακεραυνώσουμε δασκαλίστικα μαζί όλα τα λάθη και όσους τα διαπράττουν. Είσαι; :)
Το έκοψα όταν συνειδητοποίησα ότι είναι αντιπαθητικό. Το φυλάω μόνο για χώρους όπως εδωμέσα, όπου τέτοιες παρατηρήσεις δεν είναι απλά σχόλια αλλά αφορμή για συζήτηση μεταξύ ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα.
Ευχ, Μιχάλη!
