Language and National Identity in Greece, 1766-1976 by Peter Mackridge (OUP, 2009)

Δεν είναι τόσο πολύ ζήτημα δύο διαφορετικών πόλων (νεοσυντηρητικού και φιλελεύθερου), όσο χρηστικότητας, περιγραφικότητας και πραγματικότητας. Σου έφερα το παράδειγμα των διπλών ορθογραφήσεων. Το λεγόμενο γλωσσικό αισθητήριο έχει επίγνωση των ορίων. Τόσο δύσκολο είναι γι' αυτή την ανώτερη (συλλογική) αρχή στην οποία κι εσύ κι εγώ και όλοι μας στρεφόμαστε να δεχτεί την πολυτυπία; Από εκεί και πέρα, ειλικρινά δεν καταλαβαίνω πώς θα μπορούσε κάποιος άλλος να διαλέξει για εσένα. Εκτός κι αν δεν έχω καταλάβει τι ακριβώς θες να πεις (στην τελευταία παράγραφο). Το γενικό σου όριο μόνο εσύ το ξέρεις, αναγκαστικά εσύ θα επιλέξεις από τις διαθέσιμες επιλογές.
 

SBE

¥
Το γλωσσικό αισθητήριο με παραξενεύει κι εμένα πολλές φορές, γιατί δε νομίζω να οδηγεί όλους τους ομιλητές μιας γλώσσας στην ίδια κατεύθυνση. Και να παραδείγματα:

Οι παππούδες μου, απόφοιτοι δημοτικού και μετά αυτοδίδακτοι, γεννημένοι τη δεκαετία του 1910, μιλάνε την ελληνική γλώσσα, με ολίγη από καθαρεύουσα εδώ κι εκεί, όταν συμπληρώνουν αιτήσεις π.χ., αλλά χωρίς λάθη σαν τις ακρότητες που ακούμε π.χ. στην τηλεόραση καμιά φορά. Δε νομίζω να τους απασχόλησε ποτέ το πώς μιλάνε, ούτε διαπίστωσα ποτέ κάποιο θέμα να το αποφεύγουν από φόβο μην κάνουν γλωσσικά λάθη.

Από την άλλη, έχω μερικούς συνομήλικούς μου, απόφοιτους ελληνικού λυκείου, που μιλάνε σαν τη Δέσποινα Στυλιανοπούλου στις ελληνικές ταινίες. Σε γενικές γραμμές, προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν εκφράσεις και λέξεις δύσκολες και δεν τα καταφέρνουν. Ακόμα χειρότερα, αν τους διορθώσουν, από το ένα αυτί μπαίνει κι από το άλλο βγαίνει η διόρθωση. :(

Να υποθέσω ότι το γλωσσικό τους αισθητήριο αντί να δουλεύει φυσιολογικά, όπως στους παππούδες μου, έχει παραμορφωθεί;

Και γιατί δεν έχει παραμορφωθεί στον ίδιο βαθμό το γλωσσικό αισθητήριο των φίλτατων συν- Λεξιλόγων;
Να πω και τα κοινωνικοπολιτικά μου εδώ: οι διάδοχοι της Στυλιανοπούλου που αναφέρω ήταν γενικά όπως παραδέχονται κακοί μαθητές στο σχολείο. Να υποθέσω ότι το σχολείο δεν βοήθησε το γλωσσικό αίσθημα; Αλλά γιατί και οι καλοί μαθητές δεν έχουν παρόμοια σύγχυση;

Επίσης, σε μερικούς έχω προσέξει ότι παρόμοια δυσκολία παρουσιάζουν και με τις άλλες γλώσσες. Ένας συγκεκριμένα όπως στα ελληνικά που είναι μητρική του γλώσσα λέει στυλιανοπουλισμούς, το ίδιο και στα αγγλικά, παρόλο που ζει δεκαπέντε χρόνια στην Αγγλία και δουλεύει εδώ. Μήπως η γλωσσική ικανότητα δεν έχει γλώσσα τελικά;
 
Last edited by a moderator:

nickel

Administrator
Staff member
Μπερδέψαμε, anef, (και μάλλον φταίω εγώ) τις απόψεις των άλλων με τις προσωπικές ερμηνείες. Το παράθεμα «The perception of a language crisis is more universal κ.λπ. seem to militate...» ήταν του Μάκριτζ, που περιγράφει τι συμβαίνει και αλλού. Τα υπόλοιπα ήταν μια ολιγόλογη δική μου διατύπωση για το «καλλιεργημένο» αισθητήριο στο οποίο αναφέρεται ο Α. Πολίτης. Το τι ακριβώς είναι σήμερα το «καλλιεργημένο γλωσσικό αισθητήριο» («The ΚΓΑ and how to get it», όπως θα ονομάζεται η νέα ταινία του Ρίτσαρντ Λέστερ) αξίζει από μόνο του ένα νήμα. Αλλά για την άποψη ότι 2.000 χρόνια τώρα με λεξικά και γραμματικές κακοποιήσαμε τις εκφραστικές μας ικανότητες και από το φόβο του λάθους χάσαμε το δρόμο στο καλλιεργημένο γλωσσικό αισθητήριο, τι να πω, δεν ξέρω από πού πρωτομπάζει νερά.

Η προσπάθειά μου για μια πιο εύστοχη διατύπωση («η φυσιολογική έκφραση θα διαστρεβλωθεί αν συνέχεια αλληθωρίζουμε προς τα λεξικά και τις γραμματικές»), παρά τα «συνέχεια» και «αλληθωρίζουμε», δεν έχει την καθολική αποδοχή — όλο και κάποιοι διαμαρτυρόμενοι θα υπάρχουν.

Εγώ, πάντως, συνέχεια κοιτάζω κατάματα τα λεξικά και τις γραμματικές, μερικές φορές που δεν μου αρέσουν αυτά που λένε τα στραβοκοιτάζω, και, για να μην παρερμηνεύεται το τσιτάτο μου (μήπως και καταφέρω να περάσει στην ιστορία), πρέπει να καταλαβαίνουμε ότι η αποκαλούμενη «φυσιολογική έκφραση» είναι αυτή που φιλοξενεί και το μεγαλύτερο ποσοστό «λαθών». Αν «συνέχεια αλληθωρίζουμε προς τα λεξικά και τις γραμματικές» και διορθώνουμε τα πάντα σύμφωνα με τα λεξικά και τις γραμματικές, η γλώσσα θα μείνει εκεί που είναι σήμερα (για την ακρίβεια, θα έχει τη στρατιά των Μπαμπινιωτικών να κονταροχτυπιέται στον αιώνα τον άπαντα με τη στρατιά των Λουκουνικών — είναι κι αυτό μια ενδιαφέρουσα διακοπή της ρουτίνας). Αν πάλι επιμέναμε στη φυσιολογική έκφραση, απορρίπτοντας κάθε δεσμό με γραμματικές και λεξικά, δεν θα υπήρχε ο φόβος να κάψουμε τα χλωρά μαζί με τα ξερά ή να μας φύγει το μωρό μαζί με τα απόνερα της μπανιέρας, αλλά στο τέλος θα μας έπνιγαν τα ξερόχορτα (στην πρώτη περίπτωση) και τα βρομόνερα (στη δεύτερη).

Ξέρετε τι εννοώ, όλα είναι σχετικά, τα βοηθήματα είναι εργαλεία και όχι πεδούκλες, και η γλωσσική πειθαρχία είναι καλό πράγμα όταν δεν πνίγει την πρωτοβουλία και τη δημιουργικότητα αφού ταυτόχρονα καρπαζώνει την τεμπελιά και την αδιαφορία που υποδύονται τη δημιουργική πρωτοβουλία.

Τρίβω τα χέρια μου για τα πανέμορφα πράγματα που έχετε γράψει εδώ· μια βουτιά μπορεί να κάνει κανείς και θα βγάζει και ένα μαργαριτάρι για να το θαυμάσει. Και εδώ το μαργαριτάρι με τη θετική του σημασία, αν σας κοψοχόλιασα. Θα ψάξω να βρω σπάνια μαργαριτάρια, πτυχές που δεν έχουμε ξανασυζητήσει.
 

SBE

¥
Πάντως εγώ έχω να δηλώσω ότι σήμερα μου ήρθε το βιβλίο του Μάκριτζ και άρχισα να το διαβάζω, οπότε άμα χρειαστεί θα σας φλομώσω στα τσιτάτα.:eek:
 
Λουκουνικός: σκέφτηκα λίγο πριν καταλάβω ότι είναι ΛΚΝ -πρόλαβε να πάει το μυαλό μου στον Λακάν! Κατοχυρώνεται!
 
...θα έχει τη στρατιά των Μπαμπινιωτικών να κονταροχτυπιέται στον αιώνα τον άπαντα με τη στρατιά των Λουκουνικών.

Τους 300 του Λουκουνίδα δηλαδή, γιατί στρατιά δεν τη λες...
 

Earion

Moderator
Staff member
Πίτερ Μάκριτζ: «Κοιτάτε προς τα πίσω, χάνετε το μέλλον»

Ο ελληνιστής-ομότιμος καθηγητής της Οξφόρδης μιλάει για την ελληνική γλώσσα, τη βρίσκει πιο πλούσια από παλιά, δυναμική και ευέλικτη, και τη συνδέει με την εθνική ταυτότητα
Το ΒΗΜΑ 23/03/2013


PETER MACKRIDGE
Γλώσσα και εθνική ταυτότητα στην Ελλάδα, 1766-1976
Μετάφραση Γρηγόρης Κονδύλης
Εκδόσεις Πατάκη, 2013,
σελ. 455, τιμή 29 ευρώ

Οι Έλληνες δεν έχουν να φοβούνται τίποτε σχετικά με τη γλώσσα τους, που είναι ευέλικτη, πλούσια και δυναμική, λέει ο Πίτερ Μάκριτζ, ομότιμος καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Στο τελευταίο του βιβλίο με τίτλο Γλώσσα και εθνική ταυτότητα στην Ελλάδα 1766-1976 (εκδ. Πατάκης) εξηγεί γιατί η γλωσσική διαμάχη απέκτησε τέτοια πολιτική βαρύτητα στην Ελλάδα και ποιες αλλαγές επέφεραν οι ιδεολογικές αντιπαραθέσεις στη σημερινή γλώσσα μας. Το θέμα του βιβλίου είναι ιδιαίτερα επίκαιρο σήμερα που η ανάδυση μιας πολυπολιτισμικής Ελλάδας θέτει αναπόφευκτα το ζήτημα της εθνικής ταυτότητας σε μια νέα βάση.

Ακολουθεί σύντομη συνέντευξη, από την οποία αποσπώ μία μόνο απάντηση σε ερώτηση:

Πώς βλέπετε τη σημερινή ελληνική γλώσσα με τα μεικτά στοιχεία της;
«Είναι αξιοθαύμαστο ότι σήμερα, παρ’ όλη αυτή την ιστορική διαμάχη, η ελληνική γλώσσα είναι υγιέστατη. Είναι ευέλικτη, πλούσια σε λέξεις, μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες της χώρας. Πολλοί Έλληνες φοβούνται ότι απειλείται από δύο παράγοντες: την αγγλική γλώσσα, επειδή θεωρούν ότι θέλει να παραγκωνίσει την ελληνική, και τις δάνειες λέξεις από τα αγγλικά, επειδή την υπονομεύουν. Δεν ευσταθεί, κατά τη γνώμη μου, κανένας από τους δύο φόβους. Μου κάνει εντύπωση η καλή χρήση της ελληνικής γλώσσας από τους νέους στο Διαδίκτυο σε σχέση με τη χρήση της αγγλικής από τα αγγλόπαιδα. Υπάρχουν πολλές απειλές στη χρήση της γλώσσας σε όλον τον κόσμο, κυρίως από την επίθεση που δέχεται από τον κόσμο της εικόνας και του Διαδικτύου. Αλλά είναι ένας κοινός κίνδυνος για όλες τις γλώσσες. Όσο για τις προσμείξεις, δεν τις φοβάμαι. Μην ξεχνάτε ότι και η αρχαία ελληνική γλώσσα είχε προσμείξεις με ξένες λέξεις. Δεν υπάρχει μια απόλυτα καθαρή γλώσσα, όπως δεν μπορεί να υπάρξει απόλυτα καθαρή φυλή. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό. Το πρόβλημα με τα ελληνικά είναι ότι τα ουσιαστικά που έχουν εισαχθεί από την αγγλική και παλαιότερα από τη γερμανική γλώσσα είναι άκλιτα. Το θέμα είναι ότι οι δάνειες λέξεις δεν συμπεριφέρονται όπως οι άλλες και οι Έλληνες πρέπει να βρουν έναν τρόπο να επιλύσουν αυτό το ζήτημα. Πιθανόν κάποιες να παραμείνουν άκλιτες.Κάποια πρόοδος έχει σημειωθεί τελευταία, π.χ. τα ονόματα που λήγουν σε «α» κλίνονται στη γενική. Δεν βρίσκω τον λόγο να μην κλίνονται κάποιες ξένες λέξεις αν προσιδιάζουν στις αντίστοιχες ελληνικές
.
 
Top