Κάποιες παρατηρήσεις που δεν αλλάζουν τίποτα σημαντικό στα όσα έχουμε ήδη πει. Αλλά τι κάνει κάθε αξιοπρεπής μεταφραστής όταν πίνει τον τρίτο κυριακάτικο καφέ του; Φλυαρεί στη Λεξιλογία.
-- Το τεστ της γενικής πληθυντικού: Όπως πολύ σοφά το έθεσε ο Ζαζ, θα υπάρχει αναπόφευκτα η τάση να περνάμε από τη λίστα στον κατάλογο. Αυτό βέβαια μπορεί να συμπαρασύρει και τον ενικό, ιδίως σε επίσημα κείμενα. Καλό είναι λοιπόν να προβλέπεται εν γένει και ο κατάλογος δίπλα στη λίστα. Όταν όμως ξεκινάμε με λίστα, το αποτέλεσμα του τεστ είναι νομίζω σαφές: ο μόνος υποψήφιος που δεν το περνάει είναι η μικρή λίστα. Μικρών καταλόγων; Με τίποτα. Η μικρή λίστα δεν μπορεί να γίνει μικρός κατάλογος. Ο λόγος είναι, νομίζω, ότι, ενώ το shortlist είναι σαφέστατα σημασιοδοτημένο στα αγγλικά, δεν ισχύει το ίδιο για καμία λίστα ή κατάλογο που δεν προσδιορίζει ρητά περί τίνος πρόκειται.
Εδώ οφείλω πάντως να προσθέσω ότι είμαι φανατικός υπέρμαχος του να σπρώχνουμε προς τη χρήση και όχι τον παροπλισμό της γενικής πληθυντικού. Προσωπικά, δηλαδή, θα έγραφα "των λιστών", όπως θα έγραφα και κάθε γενική πληθυντικού που ξενίζει αλλά δεν σκοτώνει. Δεν θα επεκταθώ, αλλά προς αποφυγή παρερμηνείας θα το συνόψιζα έτσι: αν η γλώσσα μας φτάσει να λέει *των άνθρωποι, δεν θα έχω το παραμικρό πρόβλημα να το πω κι εγώ. Αλλά το να μη μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε γενική πληθυντικού μου δημιουργεί τεράστιο πρόβλημα και δεν θα το σιγοντάρω. Για να μην πούμε κιόλας τι τραβάμε στην επιμέλεια, όταν έχουμε κείμενα μεταφραστών που δεν διαπρέπουν στις πιρουέτες αλλαγής της πτώσης...
-- Το τεστ του long list: Υπάρχει κι αυτό το ρημάδι, πώς να το κάνουμε. Στις περισσότερες περιπτώσεις μπορούμε άνετα να προσδιορίσουμε τη λίστα σαν αρχική/τελική. Νομίζω όμως ότι εδώ υπερέχουν οι αποδόσεις που δείχνουν ότι έχει ήδη υπάρξει κάποια επιλογή: η προεπιλογή και οι επικρατέστεροι. Η αρχική λίστα επιλογής βρίσκεται στο Καθαρτήριο, αφού εύκολα μπορεί να συγχέεται με τη λίστα όλων των υποψηφίων που ανταποκρίνονται στα απόλυτα/ τυπικά κριτήρια, χωρίς καμία διαδικασία ουσιαστικής επιλογής. Η μεγάλη λίστα μου φαίνεται πως αγκομαχεί.
-- Το τεστ της αυτάρκειας του μεταφράσματος: Εδώ νομίζω ότι έχουμε σοβαρά προβλήματα. Το σημαντικότερο ερώτημα είναι: Στον πραγματικό κόσμο των κειμένων που μεταφράζουμε, σε πόσες περιπτώσεις νομίζετε ότι η λίστα επικρατεστέρων ή η μικρή λίστα δεν θα συνοδεύονταν από το "υποψηφίων"; (Και πόσο μικρή θα ήταν η μικρή λίστα αν έσερνε και το "υποψηφίων" στην ουρά της; ) Η απάντηση δεν μπορεί να είναι αδιάβλητη, αλλά νομίζω ότι στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό θα συνέβαινε, έστω και μόνο στις πρώτες εμφανίσεις. Θεωρώ ότι οι αποδόσεις "λίστα επικρατέστερων" και "μικρή λίστα", για να είναι απολύτως τίμιες, πρέπει να συνοδεύονται από το "(υποψηφίων)", εντός παρενθέσεων βέβαια. Πέραν αυτού, υπάρχει και μια σημασιολογικά ιδιαίτερη περίπτωση. Η μόνη απ' όλες τις μεταφράσεις που δεν θα χρησιμοποιούσα ποτέ είναι η λίστα επιλέκτων. Νομίζω ότι, όποια κι αν είναι η ετυμολογία της λέξης, η πρώτη σημασία του επίλεκτου στη σημερινή ζωντανή γλώσσα είναι διαλεχτός, ξεχωριστός, εξαιρετικός, υψηλής στάθμης - όχι επιλεγμένος.
-- Συμπέρασμα: η long list των αποδόσεων περιλαμβάνει κατ' εμέ: λίστα/ κατάλογος προεπιλογής, τελική λίστα/ τελικός κατάλογος επιλογής, μικρή λίστα (υποψηφίων), λίστα/ κατάλογος επικρατέστερων (υποψηφίων).
Ήρθε με το καλό η ώρα για τον τέταρτο καφέ...
