lapidarium

[bernardina]

Σύμφωνα με τη Βίκη, lapidarium είναι a place where stone monuments and fragments of archaeological interest are exhibited - stone epigraphs, statues, architectural details like columns, cornices and acroterions, as well as tombstones and sarcophagi.
Such collections are often placed in the yards of archaeological and historical museums in the open air.

Το πλησιέστερο που βρίσκω στα ελληνικά είναι το επιγραφικό μουσείο . Σύμφωνα μάλιστα με την περιγραφή του, το δικό μας επιγραφικό μουσείο είναι μοναδικό στην Ελλάδα και το μεγαλύτερο στο είδος του στον κόσμο.

Όμως ο όρος lapidarium (μολονότι lapidary = pertaining to or engraved on stone), περιλαμβάνει --όπως λέει και παραπάνω-- όχι μόνο επιγραφές παντός είδους, αλλά και γλυπτά, αρχιτεκτονικά μέλη, επιτύμβιες στήλες και σαρκοφάγους. Ερώτηση: ανεξάρτητα από το αν έχουν πάνω τους επιγραφές; Κι αν ναι, οι όροι lapidarium και επιγραφικό μουσείο είναι ισοδύναμοι; Ή πρόκειται για τελείως διαφορετικά πράγματα --αν, μάλιστα, λάβουμε υπόψη μας και την τελευταία παράγραφο της Βίκης;
Ομολογώ ότι μπερδεύτηκα.
Ευχαριστώ εκ των προτέρων για κάθε απάντηση.

ΥΓ. Έναυσμα για το παρόν νήμα μού έδωσε αυτό το ιστολόγιο. Γεμάτο ενδιαφέροντα θέματα και για μάλλον υπομονετικούς αναγνώστες, καθώς έχει πολύ πράμα για μελέτη. ;) (προσωπικά έχω κολλήσει αγρίως):laugh:

 

[Cadmian]

Εγώ πάλι καταλαβαίνω ότι μιλάει για το αίθριο ενός μουσείου.

Δεν έχω ακούσει να λέγεται αλλιώς ή να έχει ειδική ονομασία. Θα ρωτήσω κάποιους φίλους μου αρχαιολόγους κι αν μου πούνε κάτι άλλο, θα επανέλθω.

 

[Cadmian]

Τέσσερις αρχαιολόγοι λένε αίθριο και τίποτε άλλο. Μία εκ των τεσσάρων είπε ότι μπορεί να το λένε και περιστύλιο, αν περιλαμβάνει αυτό το αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό. Πέραν τούτου, τίποτε άλλο.

 

[drsiebenmal]

Βλέπω να χρησιμοποιούν και το έκθεση λίθινων αρχιτεκτονικών μελών (καμιά φορά χωρίς το «αρχιτεκτονικών»), αλλά και αυτό δεν είναι ακριβώς αυτό που ζητάς.

 

[bernardina]

Σ' ευχαριστώ πολύ για τον τόσο κόπο που έκανες. Και τους ειδικούς που αποφάνθηκαν. :)
Και τώρα, η σειρά των Λεξιλάγνωνλόγων να πλάσουν τη λέξη που λείπει (; )

Εδιτ: Ουπς! Μας χώρισε ο δόκτωρ. Οι παρούσες ευχαριστίες πηγαίνουν στον Κάδμιο, φυσικά. (Οι υπόλοιπες στους άλλους. :laugh: )

 

[daeman]

Εγώ πάλι καταλαβαίνω ότι μιλάει για το αίθριο ενός μουσείου.
Δεν έχω ακούσει να λέγεται αλλιώς ή να έχει ειδική ονομασία. Θα ρωτήσω κάποιους φίλους μου αρχαιολόγους κι αν μου πούνε κάτι άλλο, θα επανέλθω.

Κι εγώ αυτό καταλαβαίνω ή τουλάχιστον σε όσα μουσεία έχω πάει, δεν θυμάμαι να έχει ειδική ονομασία στα ελληνικά το lapidarium. Το πλησιέστερο που βρίσκω είναι η συλλογή επιγραφικής, όπως λέει στο ΥπΠολ για το Μουσείο του Ηρακλείου: Συλλογή Επιγραφικής: Βρίσκεται σε χώρο ημιστεγασμένο και περιφραγμένο απέναντι από το κτήριο του Μουσείου.

Η αρχαιολογική μου πηγή δεν είναι διαθέσιμη προς το παρόν, οπότε μέχρι να τη βρω, μερικές φωτογραφίες από τη συλλογή αρχιτεκτονικών μελών (46 ευρήματα σε σχετικές, έγκυρες ιστοσελίδες) στο αίθριο και την αυλή του μικρού εκθεσιακού χώρου στο (κα-τα-πλη-κτι-κό*!) Ηραίο της Σάμου:

Λεπτομέρεια εκεί.

Ἥρην ἀείδω χρυσόθρονον, ἣν τέκε Ῥείη, | Την Ήρα τραγουδώ τη χρυσόθρονη, της Ρέας τέκνο,
ἀθανάτων βασίλειαν, ὑπείροχον εἶδος ἔχουσαν, | την αθάνατη βασίλισσα που έχει υπέροχη μορφή,
Ζηνὸς ἐριγδούποιο κασιγνήτην ἄλοχόν τε, | την αδερφή και σύζυγο του θορυβώδους Δία
κυδρήν, ἣν πάντες μάκαρες κατὰ μακρὸν Ὄλυμπον | τη φημισμένη, αυτήν που οι μακάριοι όλοι στον μεγάλο Όλυμπο
ἁζόμενοι τίουσιν ὁμῶς Διὶ τερπικεραύνῳ. | με σεβασμό τιμούν όπως και τον Δία τον κεραυνόχαρο

Μετάφραση στα αγγλικά και τα γερμανικά στη φωτογραφία εκεί.
Περισσότερα για το πιο εντυπωσιακό αίθριο μουσείου που έχω δει, σε άλλο νήμα, ακριτιδικό.

*καταπληκτικό και το μοναχικό παραλιάκι από κάτω.

 

[drsiebenmal]

Αν γνωρίζουμε κάποιο δικό μας μουσείο όπου υπάρχει τέτοια έκθεση (αν και μάλλον αμφιβάλλω, όλο και κάποια κόρη και κάποιος κούρος θα υπήρχαν στην περιοχή) ίσως μπορεί να βοηθήσει η αναδίφηση στα εξαιρετικά ηλεβιβλία των μουσείων μας από τις εκδόσεις του Ιδρύματος Λάτση, εδώ.

 

[daeman]

Έπρεπε να το περιμένω. Μέχρι ν' ανεβάσω τις φωτογραφίες στο Flickr, εσείς είχατε ψεκάσει, είχατε σκουπίσει και τελειώνατε. Άξια μέλη της Λεξιλογίας! Τουλάχιστον στόλισα το νήμα με εποπτικό υλικό: μέλη, λίθους, πλίνθους και κεράμους. :)

 

[nickel]

Η ίδια η λέξη σημαίνει «έκθεση λίθινων αρχαιολογικών ευρημάτων» και απλώς τυχαίνει αυτή η έκθεση να φιλοξενείται στο αίθριο των μουσείων. Αν μου ζητούσαν να φτιάξω μονολεκτική απόδοση, θα πρότεινα τη λιθοθήκη.

 

[pidyo]

Θα απέφευγα στην απόδοση οποιονδήποτε όρο δηλώνει αρχιτεκτονική διαμόρφωση. Δεν έχουν αίθριο όλα τα μουσεία, μερικά δεν έχουν καν αυλή. Το lapidarium κατά συνέπεια μπορεί να είναι οτιδήποτε από το αίθριο στο αναγεννησιακό palazzo, όπου θαυμάζει κανείς την αρχιτεκτονική μαζί με ευρήματα που σε άλλα μουσεία θα ήταν κεντρικά εκθέματα αλλά εδώ απλώς περισσεύουν, μέχρι τον κατάφυτο κήπο στον οποία τα λίθινα αρχαιολογικά ευρήματα παλεύουν με τα βρύα και τις λειχήνες ή ακόμη και τον πίσω τοίχο του μικρού επαρχιακού μουσείου όπου είναι προσωρινά (εδώ και δεκαετίες) ακουμπισμένα τα ευρήματα που δεν χώρεσαν στη μικρή αίθουσα.

Ως προς το περιεχόμενο, τα lapidaria στα περισσότερα μουσεία, ελληνικά και ξένα, σπανιότατα είναι εκθέσεις μόνο ενεπίγραφων μνημείων ή μόνο ανεπίγραφων μνημείων και αρχιτεκτονικών μελών. Η αναλογία μεταξύ των δύο εξαρτάται από την αρχαιολογική ιστορία της περιοχής. Η «έκθεση λίθινων αρχαιολογικών ευρημάτων» του nickel θα ήταν ο ακριβέστερος όρος, αν προσθέταμε στην αρχή και το «υπαίθρια ή ημιυπαίθρια». Η λιθοθήκη που προτείνει είναι εξαιρετική ιδέα. Στα ευρετήρια των μουσείων απαντά και η ενδιάμεση λύση «έκθεση λιθίνων».

 

[drsiebenmal]

Απορία: Ορίζονται ως/Θα λέγαμε lapidaria τα εκθετήρια στους σταθμούς του μετρό και κάτω από τη διάφανη είσοδο του νέου μουσείου της Ακρόπολης;

 

[bernardina]

Ιδού, λοιπόν, και ο πρωτολογισμός: Λιθοθήκη. Είθε να προστεθεί το συντομότερο στο οπλοστάσιο της τρισχιλιετούς --και θα γνωρίζουμε τους φυσικούς και ηθικούς αυτουργούς και τις απαρχές της.;)
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ όλους, που ασχοληθήκατε (φατσούλα ευγνωμοσύνης).

 

[pidyo]

Απορία: Ορίζονται ως/Θα λέγαμε lapidaria τα εκθετήρια στους σταθμούς του μετρό και κάτω από τη διάφανη είσοδο του νέου μουσείου της Ακρόπολης;

Είναι δύο διαφορετικές περιπτώσεις. Όταν πρόκειται για έκθεση ευρημάτων in situ δεν θα την έλεγα lapidarium. To lapidarium προϋποθέτει σκόπιμη συγκέντρωση και έκθεση ευρημάτων που βρέθηκαν αλλού. Για τους σταθμούς του μετρό, εξαρτάται από το περιεχόμενο. Δεν θυμάμαι να έχει κάποιος εκθεσιακός χώρος αποκλειστικά λίθινα.