Θα μεταφέρατε ποτέ αρχαιοελληνική ή καθαρευουσιάνικη έκφραση στη δημοτική;

[nickel]

Για τους αλέκτορες υπάρχουν δύο σημειώσεις στο γνωστό νήμα:

http://lexilogia.gr/forum/showthrea...αι-μικρολαθάκια)&p=64298&viewfull=1#post64298
http://lexilogia.gr/forum/showthrea...-μικρολαθάκια)&p=143477&viewfull=1#post143477

 

[Costas]

Αχ Ελλάδα θα στο πω
πριν λαλήσεις πετεινό
δεκατρείς φορές μ’ αρνιέσαι.

Πριν λαλήσεις πετεινό (τι πα' να πει αυτό;)

 

[nickel]

Πριν λαλήσεις πετεινό (τι πα' να πει αυτό;)

Έτσι που το λένε σημαίνει «πριν τρελάνεις πετεινό». Υποθέτω ότι ο Ρασούλης ήθελε να γράψει «πριν λαλήσει πετεινός» — ή αυτός το έγραψε έτσι αλλά του μετακίνησαν το τελικό -ς.

 

[drsiebenmal]

Ή φτιάχνει και χρησιμοποιεί ενικό του «τα πετεινά», αφού και ο πετεινός, πουλί είναι.

 

[Hellegennes]

Έτσι που το λένε σημαίνει «πριν τρελάνεις πετεινό». Υποθέτω ότι ο Ρασούλης ήθελε να γράψει «πριν λαλήσει πετεινός» — ή αυτός το έγραψε έτσι αλλά του μετακίνησαν το τελικό -ς.

Αποκλείεται. Έτσι το τραγουδούσε ο ίδιος.

 

[Costas]

Μα, δεν θα μπορούσε να είναι 'πετεινός', γιατί δεν θα έκανε ρίμα με το 'θα σ' το πω'. Αν πάλι είναι όπως λέει ο Δόκτωρ, τότε το πετεινό είναι σε κλιτική πτώση, και νόημα δεν βγαίνει. (Άσε που θέλει και κόμμα μετά το 'λαλήσεις' )

 

[drsiebenmal]

Εγώ απορώ που δεν το καταλαβαίνεις. ;) Θα το αποριμάρω και θα προσθέσω στίξη, όπως το καταλαβαίνω:

Αχ, Ελλάδα! —θα στο πω πριν λαλήσεις, πετεινό— δεκατρείς φορές μ’ αρνιέσαι.

 

[nickel]

Αχ, Ελλάδα! —θα στο πω πριν λαλήσεις, πετεινό— δεκατρείς φορές μ’ αρνιέσαι.

Γκχ, γκχ... Εννοείς:
Αχ, Ελλάδα! —θα σ’το πω πριν λαλήσεις, πετεινό— δεκατρείς φορές μ’ αρνιέσαι.

 

[drsiebenmal]

Η απόστροφος δεν είναι σημείο στίξης (είναι ορθογραφικό σημείο ;)). Τώρα εκπαιδεύομαι στη στίξη.

 

[Costas]

Α, εντάξει! δηλ. αποσυνδέεις το "θα σ' το πω" απ' το "Ελλάδα" και κάνεις και ουδέτερο τον πετεινό. Τελικά, σε ποιον απευθύνεται, σε ποιον 'θα το πει' ο ποιητής: στην Ελλάδα ή στον πετεινό;

"Αχ, Ελλάδα, δεκατρείς φορές μ' αρνιέσαι --θα σ' το πω πριν λαλήσεις, πετεινό." Είχε μια φαγούρα το πετεινό...

Ή μήπως το "θα σ' το πω" το απευθύνει μεν στην Ελλάδα, αλλά εκεί που της μιλάει της Ελλάδας και της λέει "θα σ' το πω" γυρνάει ξαφνικά το κεφάλι στο(ν) πετεινό και του λέει "πριν λαλήσεις, πετεινό, [θα της το πω]". Και πάλι όμως, η φαγούρα του πετεινού (και η δική μας) συνεχίζεται.

 

[SBE]

Μήπως απλώς μπερδεύτηκε ο ποιητής και δεν θυμόταν αν ο πετεινός στην κλητική είναι σε -ο ή σε -ε;

Μήπως μπερδεύτηκα κι εγώ; Πάντως κι εγώ καταλαβαίνω ό,τι κι ο Δόχτορας.

 

[drsiebenmal]

Ε, ξέρω 'γω, πριν προλάβει να κάνει απαρνητική δήλωση το πετεινό...
Αλλιώς έχεις δίκιο. Κάτι σίγουρα δεν πάει καλά.

Πώς να μπεις στο μυαλό του ποιητή; Μπορεί να ξεκίνησε με την έμπνευση από το «τρεις φορές μ' αρνιέσαι», υπερθεμάτισε με δεκατρείς, κάπου έπρεπε να χωθεί και ο αλέκτορας, κάπου να ταιριάξουν και οι ρίμες. Άλλωστε, αν θέλουμε να μεταφέρουμε σωστά την παρομοίωση, σε αυτή τη σχέση πατρίδας-τραγουδιστή ο ιεραρχικά υποδεέστερος (και αρνούμενος) έπρεπε να είναι ο τραγουδιστής, όχι η πατρίδα, έτσι δεν είναι;

Τρέχα γύρευε...

 

[Costas]

Η άποψη περί κλιτικής σε -ό αντί για -έ, της SBE, εναλλακτικά με τη μετατροπή του πετεινού σε ουδέτερο, συν η ανάγκη της ρίμας, και να 'το το αποτέλεσμα. Πάντως το 'θα σ' το πω' πάει στην Ελλάδα κτγμ. Ο ποιητής μιλάει στην Ελλάδα, της λέει ότι τον αρνιέται δεκατρείς φορές (όπως ο Σεφέρης με την Ελλάδα που τον πληγώνει), και για το χρονικό προσδιορισμό της πρότασης λέει "πριν λαλήσει ο πετεινός". Αυτό, καθώς δε βγαίνει η ρίμα, το στρέφει σε κλιτική επί το θεατρικότερο, και για τις ανάγκες της ρίμας μετατρέπει ποιητική αδεία το 'πριν λαλήσεις, πετεινέ' σέ 'πριν λαλήσεις, πετεινό'. Αλλιώς δε θα 'ταν ο αθάνατος Μανόλης Ρασούλης.

 

[drsiebenmal]

Κώστα, νομίζω ότι η δική σου ερμηνεία είναι πολύ πιο εύλογη. Ανακαλώ την άτεχνη γραμματολογική ερμηνεία μου.

 

[Hellegennes]

Α, εντάξει! δηλ. αποσυνδέεις το "θα σ' το πω" απ' το "Ελλάδα" και κάνεις και ουδέτερο τον πετεινό. Τελικά, σε ποιον απευθύνεται, σε ποιον 'θα το πει' ο ποιητής: στην Ελλάδα ή στον πετεινό;

"Αχ, Ελλάδα, δεκατρείς φορές μ' αρνιέσαι --θα σ' το πω πριν λαλήσεις, πετεινό." Είχε μια φαγούρα το πετεινό...

Ή μήπως το "θα σ' το πω" το απευθύνει μεν στην Ελλάδα, αλλά εκεί που της μιλάει της Ελλάδας και της λέει "θα σ' το πω" γυρνάει ξαφνικά το κεφάλι στο(ν) πετεινό και του λέει "πριν λαλήσεις, πετεινό, [θα της το πω]". Και πάλι όμως, η φαγούρα του πετεινού (και η δική μας) συνεχίζεται.

Ξεκαρδιστικό το ανάγνωσμα, αλλά νομίζω ότι η απάντηση είναι πολύ πιο απλή: το "πριν λαλήσεις πετεινό" αναφέρεται στην ίδια την Ελλάδα. Δηλαδή λέει στην Ελλάδα ότι πριν κάνει τον πετεινό να λαλήσει -την φωνή του-, θα τον αρνηθεί δεκατρείς φορές. Πριν λαλήσεις πετεινό = πριν ξημερώσεις. Βέβαια μπορεί και να είναι λάθος η ερμηνεία μου, αλλά δυστυχώς ο Ρασούλης δεν ζει για να μας απαντήσει.

 

[Costas]

Ναι, και αυτό παίζει, αν δεχτούμε ότι "λαλώ πετεινό" = "λαλεί πετεινός" ή "κάνω έναν πετεινό να λαλήσει", που και αυτό όμως απαιτεί ποιητική άδεια (η Ελλάδα βάζει έναν πετεινό να κάνει κάτι). Όσο για το ότι το νόημα είναι "πριν ξημερώσει", "μέσα σε πολύ λίγο χρόνο", αυτό νομίζω όλοι μας το θεωρούμε δεδομένο. Τώρα, η επιρρηματική αυτή πρόταση χρόνου είτε συμπληρώνει το "θα σ' το πω" = "θα σ' το πω πριν ξημερώσει", είτε, πολύ πιο εύλογα, συμπληρώνει το "δεκατρείς φορές μ' αρνιέσαι" = "ώσπου να ξημερώσει μ' έχεις αρνηθεί δεκατρείς φορές", εκδοχή που ταιριάζει με το επεισόδιο του Ευαγγελίου.

 

[bernardina]

Και τώρα εξηγήστε μου τι εννοεί ο Καββαδίας όταν γράφει του ταύρου ο Πικάσο ρουθούνιζε βαριά...

 

[Hellegennes]

Και τώρα εξηγήστε μου τι εννοεί ο Καββαδίας όταν γράφει του ταύρου ο Πικάσο ρουθούνιζε βαριά...

Περίμενα κάποιος να το γράψει. :)
Υπάρχουν τρεις εκδοχές κατά την γνώμη μου. Είτε ο Καββαδίας μπερδεύτηκε είτε το έγραψε ποιητική αδεία είτε -πιο πιθανό νομίζω- ήθελε να πει κάτι άλλο, γιατί η ρίμα δεν επηρεάζεται από την αντιμετάθεση των άρθρων. Το τι ακριβώς εννοούσε μού διαφεύγει, το μόνο που μού έρχεται είναι ότι όταν λέει "ο Πικάσο" αναφέρεται στον πίνακα, όχι στο άτομο (όπως λέμε "αυτός είναι αυθεντικός Πικάσο"). Μετά είναι απλή αντιστροφή: του ταύρου ο πίνακας = ο πίνακας με τον ταύρο.