Άρτεμις, από πού έρχεται η λέξη;

[Ihatemithous]

Έψαχνα την ετυμολογία της λέξης Άρτεμη (Άρτεμις) αφού μου κίνησε την περιέργεια ως συνήθως ένας καβγάς.
Στον http://el.scribd.com/doc/6485717/-Hofmann σελ. 28 φαίνεται να διατηρεί τις αμφιβολίες του για την ετυμολογία. Θέτει σαν αρκετά πιθανή για τη λέξη αρτεμής το άρτια τέμνων, αλλά θεωρεί ότι δύσκολα συσχετίζεται με το Άρτεμις.

Έχω δύο ερωτήματα. Μήπως κανείς ξέρει την ετυμολογία της λέξης ή έστω μπορεί να κάνει κάποια καλή υπόθεση;
Επειδή μερικές φορές η ετυμολογία μπορεί να είναι Ελληνική αλλά η λέξη να έχει ξενική καταγωγή (όπως ο Εύξεινος), ξέρουμε την καταγωγή της λέξης;

 

[sarant]

Η λέξη υπάρχει στα μυκηναϊκά. Σύμφωνα με το ετυμολογικό του Chantraine, πιθανότερη είναι η μικρασιατική προέλευση και όλες οι ελληνικές ετυμολογίες στηρίζονται σε λογοπαίγνια, λέει.

 

[nickel]

Η σχέση της Άρτεμης / Αρτέμιδος με τον αρτεμή οφείλεται σε παρετυμολογία. Μια θεωρία (στον Πάπυρο) αναφέρει ότι ίσως προέρχεται από το αρταμώ «κομματιάζω», αλλά δεν ξέρω πού έχει βασιστεί. Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν ξέρουμε με βεβαιότητα και ότι οι καταβολές της είναι προελληνικές.

 

[drsiebenmal]

Ο Εύξεινος έχει ξένη καταγωγή;

 

[nickel]

Να το αντιγράψω από τον Πάπυρο, που είναι εύκολο:

εύξεινος
[ΕΤΥΜΟΛ. Η καταγωγή τής ονομασίας δεν είναι ελληνική. Οφείλεται σε παρετυμολογία ενός ιρανικής προελεύσεως επιθέτου (πρβλ. αβεστ. axšaēna, περσ. axšaina) με σημασία «σκουρόχρωμος», το οποίο ηχητικά πλησίαζε πολύ προς το ελλ. άξεινος (< α- στερητικό + -ξείνος «ξένος, φιλοξενούμενος»). Οι γνωστές τρικυμίες αυτής τής θάλασσας καθιστούσαν την ονομασία Άξεινος Πόντος («Αφιλόξενη Θάλασσα») πολύ κατάλληλη. Αντ' αυτής όμως επικράτησε τελικά λόγω ευφημισμού η αντίθετή της Εύξεινος (< ευ + ξείνος «ξένος, φιλοξενούμενος») δηλ. «Φιλόξενη Θάλασσα»].

 

[drsiebenmal]

Εγώ ήξερα, φυσικά, μόνο το ευ+ξείνος. Εδώ έχω όμως μια, ας την πω μεθοδολογική, απορία. Το ότι επικράτησε τελικά η ονομασία εύξεινος αντί για άξεινος (που θα μπορούσε να έχει προκύψει και από μόνη της --κι ας έχει τέλος πάντων μια ηχητική συνάφεια με το ιρανικό), δεν θα έπρεπε να είναι επιχείρημα κατά της προέλευσης από το ιρανικό; [Ξυράφι του Όκαμ κ.λπ.;]

 

[nickel]

Βάλε το «απώτερη» όπου βολεύει.

 

[MelidonisM]

έχει προταθεί και το Άρκτεμις, ως αρκουδοθεά.

 

[Ihatemithous]

Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν ξέρουμε με βεβαιότητα και ότι οι καταβολές της είναι προελληνικές.

Αν δεν ξέρουμε, πως ξέρουμε ότι οι καταβολές της είναι προελληνικές;
Έχουμε κάποια ένδειξη για την Μικρασιατική προέλευση, πιθανά από θρησκειολογική προσέγγιση;

Η προέλευση από το άρκτος έχω δει ότι θεωρείται πιθανή, αλλά δεν βρήκα κάποια πηγή.

 

[nickel]

Αν δεν ξέρουμε, πως ξέρουμε ότι οι καταβολές της είναι προελληνικές;

Φαντάζομαι ότι αυτοί που μπορούν να ανιχνεύσουν τη λατρεία της σε άλλους λαούς και δεν βρίσκουν σαφείς ενδείξεις ότι πήρε το όνομά της στην Ελλάδα από κάτι ελληνικό κάνουν την υπόθεση ότι το όνομα δεν είναι ελληνικό.

 

[Gilgamesh]

εδώ υπάρχει ένα άρθρο σχετικό με την ετυμολόγηση του ονόματος, η πρόσβαση σε αυτό είναι όμως επί πληρωμή.
Είναι του 1970, απ' όσο κατάλαβα (από την γερμανική επιθεώρηση «Κάδμος» που ασχολείται με αρχαιοελληνικές επιγραφές) οπότε δεν πιστεύω να υπάρχει κάποια εξήγηση που δεν ξέρουμε.

 

[nickel]

Πληροφορίες από άλλο βιβλίο:
http://books.google.gr/books?id=nw1xdz7fO18C&pg=PA44#v=onepage&q&f=false

 

[Zazula]

Για το θέμα η πιο πρόσφατη και έγκυρη ετυμολογική πηγή είναι νομίζω ο Beekes (http://www.brill.com/etymological-dictionary-greek-2-vols), o οποίος σχολιάζει (και σημαίνει τη λέξη ως αναμφίβολα προελληνική):

The forms show an interchange e/i, which may point to Pre-Greek origin. We further find e/a (see Fur.: 185), which is rather an old phenomenon than a recent assimilation. The variation t/d is due to a recent replacement of the suffix: Myc. has -t-, and the forms in -σιον- presuppose a -t- too.
The name is found in Lydian inscriptions (Artimuś, Artimu-), and Lycian has ertemi, but this does not prove that the name comes from Lydia or Asia Minor. Improbable is Illyrian origin (Ruipérez Emerita 15 (1947): 1ff. and Ruipérez Zephyrus 2 (1951): 89ff., who assumed Illyr. *artos ‘bear’). Against the interpretation as ‘bear-godess’ (sic) and connection with ἄρκτος see Kretschmer Glotta 27 (1939): 34, who connects ἄρταμος ‘butcher’, which seems very improbable. The Indo-European interpretation by Peters 1989: 214ff. involves many difficulties and should be rejected.​

 

[Hellegennes]

Βάλε το «απώτερη» όπου βολεύει.

Νομίζω ότι αυτό που λέει ο Δόκτωρ είναι ότι η ηχητική συνάφεια δεν θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει αν δεν υπάρχει τεκμήριο ότι ο πόντος ονομάστηκε άξεινος λόγω προηγούμενης ονομασίας από τα περσικά. Δηλαδή έχεις μια ονομασία στα ελληνικά και μια στα περσικά που μοιάζουν ηχητικά. Ακόμη κι αν η περσική είναι προγενέστερη, πώς διαπιστώνεις ότι η ελληνική σχετίζεται με την περσική; Υπάρχει κάποιο αρχαίο τεκμήριο ή αρχαία πηγή που να μας οδηγεί σ' αυτό το συμπέρασμα;

 

[nickel]

Names on the globe (George Rippey Stewart):
When the Greeks first began to navigate Pontus, its shores were largely inhabited by Iranian-speaking peoples. They sensed the difference in appearance between the water of inland streams and that of the open sea. calling the latter "dark," in their language, axsaena. The Greeks adopted this as Axeinos.
Η συνέχεια στο #5. Πριν την εμφάνιση του ελληνικού Άξεινος υπάρχουν πηγές με το όνομα της θάλασσας στα ιρανικά.


Επίσης: Black Sea, σελ. 61
Placenames of the World, Adrian Room
http://books.google.gr/books?id=M1JIPAN-eJ4C&lpg=PP1&pg=PA61#v=onepage&q&f=false