Illeism /ˈɪlɪɪz(ə)m/
Illeism is the habit of referring to oneself in the third person. Strictly speaking it refers to excessive use of the pronoun he, because it derives from ille, its Latin equivalent. That’s why it’s said like illy-ism.
It is most often found in books about Shakespeare’s plays, in particular Julius Caesar, in which characters often refer to themselves in the third person, a trick that Shakespeare took from Caesar’s own writings. Characters in fiction sometimes refer to themselves in the third person, which can be an authorial device for indicating idiocy or overweening self-importance. Neither applies to Salman Rushdie’s new book, a record of the years he spent in hiding from the risk of retaliation by Muslims against The Satanic Verses. His book’s title is Joseph Anton, the pseudonym Rushdie took during this period; he distances himself from his alter ego by using the third person.
Illeism was coined by Samuel Taylor Coleridge in 1809 as the inverse of egotism, a mark of which is overuse of the pronoun I. Coleridge also invented tuism, meaning to refer to oneself as thou (on occasion people then still used thou as a familiar second-person pronoun equivalent to French tu, from which he took the name). Tuism also means giving priority to the interests of other people rather than oneself:
The plural equivalent of illeism is nosism (from Latin nos, we), referring to oneself as we, something not much heard even from royalty these days (“We are not amused”). However it’s often still called the royal we. It can also be the editorial we, since commentators like to use it in the hope that they will sound like spokespeople for the public, or at least the organisation for which they write. Nosisms can be heard from patronising doctors or nurses (“How are we feeling this morning? Any better?”) or in sarcastic comments (“Well, well! Aren’t we looking awfully chic tonight?”).
Από το σαββατιάτικο ηλεδελτίο του Μάικλ Κουίνιον.
Ωραία σελίδα για τον «ιλλεϊσμό» έχει και η Wikipedia:
http://en.wikipedia.org/wiki/Illeism
Στα ελληνικά δεν ξέρω να έχουμε όρο για την αυτοαναφορικότητα στο τρίτο πρόσωπο (ή στο δεύτερο). Για τον πληθυντικό της μεγαλοπρέπειας διαβάζω στη Βικιπαίδεια:
Όπως καταδεικνύουν οι γλωσσολογικές μελέτες, ο πληθυντικός ευγενείας έχει την αφετηρία του στον πληθυντικό της μεγαλοπρεπείας (pluralis majestatis), ο οποίος πρωτοπαρουσιάστηκε στη διάκριση των λατινικών αντωνυμιών tu (εσύ) και vos (εσείς). Ο πληθυντικός της μεγαλοπρεπείας είναι αρχαϊκό συντακτικό σχήμα και απαντά ήδη στη Βιβλική Εβραϊκή. Κατά τον 4ο μ.Χ. αιώνα αναπτύχθηκε η συνήθεια να απευθύνονται στον Ρωμαίο αυτοκράτορα με τον πληθυντικό vos αντί του ενικού tu. Βαθμηδόν η χρήση τού πληθυντικού έγινε χαρακτηριστικό των ανωτέρων τάξεων, τύπος που οι ευγενείς απηύθυναν ο ένας στον άλλον. Συγχρόνως μεταχειρίζονταν ενικό όταν μιλούσαν σε κατωτέρους τους, υποδηλώνοντας έτσι ότι ο πληθυντικός δεν δήλωνε μόνο σεβασμό αλλά και απόσταση σε αντιδιαστολή προς την οικειότητα.
Όπως εξηγούν οι Brown & Gilman, η χρήση τού πληθυντικού προς τον Ρωμαίο αυτοκράτορα τον 4ο αιώνα πιθανώς ευνοήθηκε από περιπτώσεις στις οποίες υπήρχαν δύο ή περισσότεροι συναυτοκράτορες (λατ. augusti ή caesares), σημειώνουν όμως ότι επρόκειτο για γνωστό και ήδη αρχαίο απευθυντικό τρόπο. Υπογραμμίζουν, ωστόσο, ότι η χρήση του δεν σταθεροποιήθηκε πριν από τον 12ο αιώνα, οπότε άρχισαν να διαμορφώνονται και οι γλωσσολογικοί και πραγματολογικοί όροι τής παρουσίας του στις πολυπλοκότερες πλέον κοινωνικές σχέσεις.
Σύμφωνα με δημοφιλή αλλά αστήρικτη άποψη, προέκυψε στην Αγγλία στα μέσα του 11ου αιώνα, τότε που οι Γάλλοι κατακτητές άκουγαν τους Αγγλοσάξονες φεουδάρχες να μιλούν στον πληθυντικό στους κολίγους και αντιστρόφως, απευθυνόμενοι ο ένας στον άλλο ως εκπρόσωποι ομάδων. Οι Γάλλοι το εξέλαβαν ως ένδειξη πολιτισμού, γνωρίζοντας ότι οι Αγγλοσάξονες εκείνη την εποχή ήταν πιο πολιτισμένοι από εκείνους. Με την επιστροφή τους στη Γαλλία, μαζί με τον θαυμασμό για τους φεουδάρχες, μετέφεραν λανθασμένα και τον γραμματικό πληθυντικό εκλαμβάνοντάς τον ως πληθυντικό ευγενείας. Η άποψη αυτή στερείται επιστημονικής βάσεως, επειδή η Αγγλική γλώσσα τής εποχής διατηρούσε ακόμη τη διάκριση thou (β΄ ενικό), you (β΄ πληθυντικό), και επιπλέον η φορά επιρροής μεταξύ Αγγλοσαξονικής και Γαλλικής ήταν ακριβώς αντίστροφη εκείνη την εποχή.
http://el.wikipedia.org/wiki/Πληθυντικός_ευγενείας
Διακρίνω το χέρι του Dr Moshe εδώ. Δόκτορα, με τον «ιλλεϊσμό» τι κάνουμε;
Illeism is the habit of referring to oneself in the third person. Strictly speaking it refers to excessive use of the pronoun he, because it derives from ille, its Latin equivalent. That’s why it’s said like illy-ism.
It is most often found in books about Shakespeare’s plays, in particular Julius Caesar, in which characters often refer to themselves in the third person, a trick that Shakespeare took from Caesar’s own writings. Characters in fiction sometimes refer to themselves in the third person, which can be an authorial device for indicating idiocy or overweening self-importance. Neither applies to Salman Rushdie’s new book, a record of the years he spent in hiding from the risk of retaliation by Muslims against The Satanic Verses. His book’s title is Joseph Anton, the pseudonym Rushdie took during this period; he distances himself from his alter ego by using the third person.
Illeism was coined by Samuel Taylor Coleridge in 1809 as the inverse of egotism, a mark of which is overuse of the pronoun I. Coleridge also invented tuism, meaning to refer to oneself as thou (on occasion people then still used thou as a familiar second-person pronoun equivalent to French tu, from which he took the name). Tuism also means giving priority to the interests of other people rather than oneself:
The professional’s attitude is or ought to be one of “tuism” — in other words, he is concerned, through beneficence coupled with integrity, to promote the interests of his clients.
Ethics in Education, by David Fenner, 1999
Ethics in Education, by David Fenner, 1999
The plural equivalent of illeism is nosism (from Latin nos, we), referring to oneself as we, something not much heard even from royalty these days (“We are not amused”). However it’s often still called the royal we. It can also be the editorial we, since commentators like to use it in the hope that they will sound like spokespeople for the public, or at least the organisation for which they write. Nosisms can be heard from patronising doctors or nurses (“How are we feeling this morning? Any better?”) or in sarcastic comments (“Well, well! Aren’t we looking awfully chic tonight?”).
Από το σαββατιάτικο ηλεδελτίο του Μάικλ Κουίνιον.
Ωραία σελίδα για τον «ιλλεϊσμό» έχει και η Wikipedia:
http://en.wikipedia.org/wiki/Illeism
Στα ελληνικά δεν ξέρω να έχουμε όρο για την αυτοαναφορικότητα στο τρίτο πρόσωπο (ή στο δεύτερο). Για τον πληθυντικό της μεγαλοπρέπειας διαβάζω στη Βικιπαίδεια:
Όπως καταδεικνύουν οι γλωσσολογικές μελέτες, ο πληθυντικός ευγενείας έχει την αφετηρία του στον πληθυντικό της μεγαλοπρεπείας (pluralis majestatis), ο οποίος πρωτοπαρουσιάστηκε στη διάκριση των λατινικών αντωνυμιών tu (εσύ) και vos (εσείς). Ο πληθυντικός της μεγαλοπρεπείας είναι αρχαϊκό συντακτικό σχήμα και απαντά ήδη στη Βιβλική Εβραϊκή. Κατά τον 4ο μ.Χ. αιώνα αναπτύχθηκε η συνήθεια να απευθύνονται στον Ρωμαίο αυτοκράτορα με τον πληθυντικό vos αντί του ενικού tu. Βαθμηδόν η χρήση τού πληθυντικού έγινε χαρακτηριστικό των ανωτέρων τάξεων, τύπος που οι ευγενείς απηύθυναν ο ένας στον άλλον. Συγχρόνως μεταχειρίζονταν ενικό όταν μιλούσαν σε κατωτέρους τους, υποδηλώνοντας έτσι ότι ο πληθυντικός δεν δήλωνε μόνο σεβασμό αλλά και απόσταση σε αντιδιαστολή προς την οικειότητα.
Όπως εξηγούν οι Brown & Gilman, η χρήση τού πληθυντικού προς τον Ρωμαίο αυτοκράτορα τον 4ο αιώνα πιθανώς ευνοήθηκε από περιπτώσεις στις οποίες υπήρχαν δύο ή περισσότεροι συναυτοκράτορες (λατ. augusti ή caesares), σημειώνουν όμως ότι επρόκειτο για γνωστό και ήδη αρχαίο απευθυντικό τρόπο. Υπογραμμίζουν, ωστόσο, ότι η χρήση του δεν σταθεροποιήθηκε πριν από τον 12ο αιώνα, οπότε άρχισαν να διαμορφώνονται και οι γλωσσολογικοί και πραγματολογικοί όροι τής παρουσίας του στις πολυπλοκότερες πλέον κοινωνικές σχέσεις.
Σύμφωνα με δημοφιλή αλλά αστήρικτη άποψη, προέκυψε στην Αγγλία στα μέσα του 11ου αιώνα, τότε που οι Γάλλοι κατακτητές άκουγαν τους Αγγλοσάξονες φεουδάρχες να μιλούν στον πληθυντικό στους κολίγους και αντιστρόφως, απευθυνόμενοι ο ένας στον άλλο ως εκπρόσωποι ομάδων. Οι Γάλλοι το εξέλαβαν ως ένδειξη πολιτισμού, γνωρίζοντας ότι οι Αγγλοσάξονες εκείνη την εποχή ήταν πιο πολιτισμένοι από εκείνους. Με την επιστροφή τους στη Γαλλία, μαζί με τον θαυμασμό για τους φεουδάρχες, μετέφεραν λανθασμένα και τον γραμματικό πληθυντικό εκλαμβάνοντάς τον ως πληθυντικό ευγενείας. Η άποψη αυτή στερείται επιστημονικής βάσεως, επειδή η Αγγλική γλώσσα τής εποχής διατηρούσε ακόμη τη διάκριση thou (β΄ ενικό), you (β΄ πληθυντικό), και επιπλέον η φορά επιρροής μεταξύ Αγγλοσαξονικής και Γαλλικής ήταν ακριβώς αντίστροφη εκείνη την εποχή.
http://el.wikipedia.org/wiki/Πληθυντικός_ευγενείας
Διακρίνω το χέρι του Dr Moshe εδώ. Δόκτορα, με τον «ιλλεϊσμό» τι κάνουμε;
).