dragline spider silk

[Isiliel]

Η φράση που υπάρχει προς μετάφραση, είναι η ακόλουθη:

Spiders use silk for many purposes, including the trailing safety dragline, wrapping eggs for reproduction, protective retreats and catching prey.​

(Από την ομιλία του TED: Cheryl Hayashi: The magnificence of spider silk)

Η μετάφραση που καλούμαι να διορθώσω λέει:

Οι αράχνες χρησιμοποιούν το μετάξι για πολλούς λόγους, μεταξύ άλλων είναι η παραγωγή ενός "εσκαφόμορφου" μεταξιού για την ασφάλεια τους η προστασία των αυγών για την αναπαραγωγή τους, η προστατευμένη υποχώρηση, και η σύλληψη της λείας τους.​

Εγώ αυτό το εσκαφόμορφο, δεν το βρίσκω πουθενά. Είναι άραγε σωστό; Κανείς με γνώσεις εντομολογίας επί του αντικειμένου; (ή έστω κάποιος που να έχει το τηλέφωνο του Gil Grissom από το CSI...)

 

[SBE]

Για να καταλάβω το εκσκαφόμορφο, από τη Βίκι:
Dragline silk—used for the web’s outer rim and spokes and the lifeline.

Κι από τον Ουέμπστερο:
1 : a line used in or for dragging
2 : an excavating machine in which the bucket is attached by cables and operates by being drawn toward the machine
3 : a strong stiff strand of silk produced by a spider especially to form the framework of its web and as a means of lowering itself from and returning to a height

Προφανώς κάποιος μπέρδεψε το 2 με το 3, και επιπλέον λείπει και ένα κόμμα δίπλα στο "μεταξιού".

 

[nickel]

μίτος
ο (ΑΜ μίτος)· 1. νήμα, κλωστή· 2. (στην υφαντική) η κλωστή τού στημονιού· || (νεοελλ.) (φρ.) α) «ο μίτος τής Αριάδνης»· μέσο για ανακάλυψη διεξόδου από δυσχερή και περίπλοκη κατάσταση· β) «ο μίτος τών ιδεών»· ο ειρμός τών σκέψεων, το ξετύλιγμα, το νήμα, η σειρά τών ιδεών· || (μσν.-αρχ.) ο ιστός τής αράχνης· || (αρχ.) 1. το νήμα τής τύχης («ἀπὸ λεπτοῡ μίτου τὸ ζῆν ἤρτηται», παροιμ.)· 2. η χορδή τής λύρας· 3. (στους ορφικούς ποιητές) σπέρμα, σπόρος.

Το νήμα που αφήνει πίσω της η αράχνη για ασφάλεια. Τι άλλο από μίτος;
... είτε με τη μορφή του μίτου είτε για να τυλίγει τα αβγά της...
Αλλά, επειδή είναι υπότιτλος, θα χρειαστείς κάτι πιο εύκολο και εκφραστικό:
... είτε για τα δικά της ανεβοκατεβάσματα ...

 

[dharvatis]

Η μετάφραση που καλούμαι να διορθώσω λέει:

Οι αράχνες χρησιμοποιούν το μετάξι για πολλούς λόγους, μεταξύ άλλων είναι η παραγωγή ενός "εσκαφόμορφου" μεταξιού για την ασφάλεια τους η προστασία των αυγών για την αναπαραγωγή τους, η προστατευμένη υποχώρηση, και η σύλληψη της λείας τους.​

Προφανώς ο μεταφραστής παραπλανήθηκε από την ερμηνεία [2] που δίνει η SBE παραπάνω, γιατί το εσκαφόμορφο δεν κολλάει πουθενά. Για την απόδοση, ίσως σου κάνει το "σχοινί ασφαλείας". Δες όμως αν συμφωνείς και με τη μετάφραση του retreats - σε συνδυασμό με το protective, εμένα μάλλον σε "καταφύγιο" με οδηγεί.

 

[nickel]

Δες όμως αν συμφωνείς και με τη μετάφραση του retreats - σε συνδυασμό με το protective, εμένα μάλλον σε "καταφύγιο" με οδηγεί.

LOL, δεν έφτασα εκεί. Χωρίς δεύτερη κουβέντα.

 

[Isiliel]

...ναι, έχει κι άλλα λάθη η μετάφραση, σας ευχαριστώ που τα επισημαίνετε.

Όπως θα δείτε στην φωτογραφία που σας παραθέτω, η ομιλήτρια αναφέρθηκε σε επτά διαφορετικά είδη μεταξιού της αράχνης:

Ένα από αυτά είναι το dragline, δεν υπάρχει όμως άραγε κάποια επίσημη ονομασία στα Ελληνικά; Μου αρέσει ο μίτος, αλλά μήπως δεν ταιριάζει στη συγκεκριμένη περίπτωση που η ομιλία έχει επιστημονική χροιά;

 

[Cadmian]

Πάντως dragline σε μηχανολογικό κόντεξτ είναι ο συρόμενος κάδος (δεν ξέρω αν έχει άλλη πιατσαδόρικη ονομασία). Αν αντί για κάδος βάλεις κουκούλι ή κάτι παραπλήσιο;

 

[drsiebenmal]

Ίσως μπορείς να χρησιμοποιήσεις παντού τον μίτο αντί για το μετάξι (που είναι το υλικό κατασκευής του μίτου) και για το συγκεκριμένο: μίτος ανέλκυσης/ανάσυρσης ή, απλά, ελκτικό μίτο (δεν βλέπω να κάνει ελκτική δουλειά κάποιος από τους άλλους μίτους).

Για μεγαλύτερη πεζότητα :), ίσως σκέτο νήμα. Μεταξωτό ελκτικό νήμα.

 

[dharvatis]

Εδώ το line έχει την έννοια του σπάγγου, του σχοινιού. Ίσως ονομάζεται dragline επειδή η αράχνη το αφήνει να σέρνεται πίσω της, ή ίσως επειδή το χρησιμοποιεί για να συρθεί / σκαρφαλώσει η ίδια εκεί που ήταν, αν τυχόν πέσει ή αλλάξει γνώμη Στη wikipedia, ας πούμε, αυτές τις ίνες μεταξιού τις ονομάζουν drop lines και anchor lines. Πολύ αμφιβάλλω αν υπάρχει ειδικός όρος στα Ελληνικά. Αν το μεταφράζαμε επί λέξη θα μπορούσαμε να πούμε "συρόμενες ίνες", ενώ με βάση τη λειτουργία θα λέγαμε ίσως "ίνες ανάρτησης" ή "ίνες ασφάλειας"...

Edit: ή "αιώρησης"...

 

[SBE]

Εδώ πάντως το αφήνουν αμετάφραστο (και διάβαζα όλο αγωνία να δω τη μετάφραση). Νομίζω ότι απόκτησε σημασία η συγκεκριμένη ίνα εδώ και πολύ λίγο καιρό, με την έρευνα στις αράχνες, οπότε δεν ξέρω αν είχε συγκεκριμένο όνομα από πριν.

 

[nickel]

Δυο δεκαετίες ζωή την έχει πάντως. Αλλά το κομμάτι στην Britannica με το dragline δεν υπάρχει στον Πάπυρο.

Ο ορισμός στο ODE:
2 a line of silk produced by a spider and acting as a safety line or (in newly hatched spiders) a parachute.

Ο μίτος είναι λόγια λέξη, τον ανέφερα επειδή συνδυάζεται με τον μύθο της Αριάδνης, αλλά δεν μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε αν δεν τον έχουν ήδη υιοθετήσει οι ζωολόγοι, θα ήταν αυθαίρετο. Άρα πρέπει να περιοριστούμε σε κάτι περιγραφικό. Έδωσα μια ιδέα, ακούστηκαν και άλλες (π.χ. νήμα ασφαλείας, νήμα ανέλκυσης).

 

[Zazula]

Αν μ' έπαιρνε πάντως να πρωτολογίσω θα το αποκαλούσα «νήμα οπισθοσυγκράτησης». Φρονώ πως πρόκειται για επαρκώς εύλογη και σημασιακώς διαυγή κατασκευή, και παραπέμπει και στο καθ' ημάς drag = οπισθέλκουσα.

 

[nickel]

Δεν έχει τη σημασία της συγκράτησης (σαν τα αλεξίπτωτα). Θυμίζει περισσότερο το dragrope (a rope dragging from something, as the guide rope from a balloon).

 

[Isiliel]

Σας ευχαριστώ όλους για το γόνιμο brainstorming (που παρεμπιπτόντως δεν γνωρίζω πώς θα το μεταφράζαμε).

 

[Isiliel]

Επικοινώνησα με την κοπέλα για τις διορθώσεις κι επιμένει πως βρήκε τη λέξη 'εσκαφόμορφο' ένας φίλος της, βιολόγος, σε κάποιο λεξικό βιολογίας.
Πόσο πιθανό είναι κάτι τέτοιο;

 

[drsiebenmal]

Ανώνυμο είναι το λεξικό; ;) :)

 

[Isiliel]

Καλή σκέψη, θα ρωτήσω!

Ευχαριστώ!!

 

[nickel]

Η αναζήτηση της σχέσης της ανύπαρκτης λέξης «εσκαφόμορφου» με το συγκεκριμένο dragline αξίζει μόνο στο πλαίσιο γλωσσικού ντετεκτιβισμού. Ακόμα και αν μας επιδειχθεί το πιο έγκυρο βιολογικό λεξικό να αναφέρει τον όρο, δεν σημαίνει ότι ο όρος είναι σωστός και χρησιμοποιείται.

 

[dharvatis]

Εξάλλου το εσκαφόμορφο δεν ταιριάζει ούτε ως απόδοση του dragline ούτε ως περιγραφή κλωστής μεταξιού! Αλήθεια, μπορεί κανείς να φανταστεί την ετυμολογία; Γιατί δεν βρίσκω πουθενά τη λέξη «εσκάφη» (ως ουσιαστικό εννοώ ).

 

[nickel]

Αλήθεια, μπορεί κανείς να φανταστεί την ετυμολογία;

Διαβάστηκε σαν draglike. Και επειδή drag = εκσκαφέας, φτιάχτηκε το εκσκαφεόμορφο, με απλοποίηση εκσκαφόμορφο, με ανορθογραφία εσκαφόμορφο.