Ας δούμε πρώτα πώς χρησιμοποιούνται οι λέξεις που με απασχολούν, στο διαδίκτυο και στα λεξικά.
Η αρχική σημασία της κωδικοποίησης είναι η συλλογή και συστηματοποίηση πληροφοριών ή κειμένων κλπ. με την κατάταξή τους σε ομάδες ομοειδών, π.χ. η καταγραφή και κωδικοποίηση των πιο συνηθισμένων λαθών που γίνονται στη μετάφραση / η κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας. Αποδίδει την αγγλική codification (και το ρ. κωδικοποιώ το codify).
Εκτός από αυτή τη σημασία, που υπάρχει σε όλα τα λεξικά, το ΛΝΕΓ (αλλά όχι μόνο αυτό) φιλοξενεί και τη σημασία «(στην επικοινωνία) η διαδικασία μετατροπής της υφής πληροφοριακού μηνύματος με βάση ένα σύνολο κανόνων, προκειμένου το μήνυμα να μεταδοθεί αναλλοίωτο από μέσο επικοινωνίας: κωδικοποίηση τηλεφωνικού μηνύματος». Έχει και το λήμμα κωδικοποιητής: «ΤΕΧΝΟΛ. κάθε μηχάνημα ή συσκευή που μετατρέπει πληροφοριακό υλικό (κείμενο, σήματα κ.λπ.) σε συγκεκριμένο κώδικα και το μεταδίδει ή το διαδίδει με αυτή τη μορφή. ΑΝΤ. αποκωδικοποιητής. [ΕΤΥΜ. Μετάφρ. δάνειο από αγγλ. codifier]».
Εδώ πρέπει να γίνει η παρατήρηση ότι δεν είμαστε πια στα codify /codification / codifier, αλλά έχουμε περάσει στα encode / encoding / encoder:
In communications and information processing, encoding is the process by which information from a source is converted into symbols to be communicated. Decoding is the reverse process, converting these code symbols back into information understandable by a receiver. http://en.wikipedia.org/wiki/Code An encoder is a device, circuit, transducer, software program, algorithm or person that converts information from one format or code to another, for the purposes of standardization, speed, secrecy, security, or saving space by shrinking size. http://en.wikipedia.org/wiki/Encoder
Τις αντιστοιχίες που υποδεικνύουν τα παραπάνω προτείνει η Microsoft και, αν κρίνουμε από το διαδίκτυο, προτιμά η αγορά καθώς και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
code / encode = κωδικοποιώ
coding / encoding = κωδικοποίηση
encoder = κωδικοποιητής
decode = αποκωδικοποιώ
decoding = αποκωδικοποίηση
decoder = αποκωδικοποιητής
Όμως, εκτός από το κωδικοποιώ και τα παράγωγά του, στο χώρο της βιολογίας θα βρούμε να χρησιμοποιείται επίσης το ρήμα κωδικεύω. Θα το βρούμε και στο Μείζον: κωδίκευση (η) ουσ. (βιολ.-πληροφ.) η διαδικασία κατά την οποία μια αλληλουχία σημάτων ή πληροφοριών μεταγράφονται από ένα σύστημα σε άλλο. κωδικεύω ρ. ενεργώ κωδίκευση, μεταγράφω σήματα ή πληροφορίες από ένα σύστημα σε άλλο. Επίσης, στο Βιολογικό Λεξικό του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων χρησιμοποιούν το κωδικεύω, π.χ.:
coding ratio = λόγος κωδίκευσης
coding strand = κωδικεύων κλώνος
coding triplet = κωδικεύουσα τριάδα, συν. codon
Στο διαδίκτυο θα βρούμε επίσης χρήσεις του κωδικογραφώ, π.χ.
Από τις ΔΟΥ θα κωδικογραφείται και θα στέλνεται στο ΚΕΠΥΟ το ένα αντίτυπο της δήλωσης…
Κωδικογράφηση των Εντύπων Ε3 και Ε9 κ.ο.κ.
Βρήκα στη Livepedia:
κωδικογράφηση η (ουσιαστικό) (κοινωνιολ.) το στάδιο της επεξεργασίας των δεδομένων μιας κοινωνικής έρευνας κατά το οποίο οι απαντήσεις μετατρέπονται σε αριθμούς ή σύμβολα, για να διευκολυνθεί η μηχανογραφική τους επεξεργασία και στη συνέχεια γίνεται η ανάλυση και η ερμηνεία τους.
Δόκιμοι είναι οι κωδικογράφοι = copyists. Στο ΛΝΕΓ:
κωδικογράφος (ο/η) (κυρ. στον Μεσαίωνα και στο Βυζάντιο) πρόσωπο που αντέγραφε συστηματικά αρχαία χειρόγραφα (κώδικες), για να τα διασώσει από τη φθορά.
Στο Ορόγραμμα Αρ. 82 (Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2007) η ΕΛΕΤΟ φαίνεται να προτιμά να μείνει η κωδικοποίηση για τη συστηματοποίηση (codification) και η κωδίκευση για coding / encoding. Θα πρέπει ωστόσο να κάνουν αρκετή υπομονή για να καθιερωθεί η διάκριση.
Για τα codecs υπάρχει και η πρόταση για την απόδοση αμφικωδικευτής. Η πιάτσα γράφει για κωδικοποιητές-αποκωδικοποιητές, κωδικοαποκωδικοποιητές και, κυρίως, codecs.
Μπήκα στον πειρασμό να δω τι γίνεται και με την κρυπτογραφία. Τα ελληνοαγγλικά μας λεξικά δεν τα πάνε καλά με το χώρο. Θα επιστρέψω. Προς το παρόν, θα ήθελα να αναδείξω τη διαφορά ανάμεσα στη γενικότερη προσέγγιση (την οποία προτιμά και η Microsoft) και την ορολογία που προτείνει η ΕΛΕΤΟ για να διακρίνουμε μεταξύ των διαφορετικών αγγλικών όρων:
Microsoft:
encrypt = κρυπτογραφώ, πραγματοποιώ κρυπτογράφηση
encryption = κρυπτογράφηση
decryption = αποκρυπτογράφηση
cipher = κρυπτογραφώ
decipher = αποκρυπτογραφώ
ΕΛΕΤΟ:
cipher, encipher, encrypt = κρυπτογραφώ, κρυπτοθετώ, εγκρύπτω
deciphering, decryption = αποκρυπτοθέτηση, απέγκρυψη, αποκρυπτογράφηση
decipher, decrypt = αποκρυπτοθετώ, απεγκρύπτω, αποκρυπτογραφώ
encrypted = έγκρυπτος, κρυπτοθετημένος
unencrypted = ανέγκρυπτος
Η αρχική σημασία της κωδικοποίησης είναι η συλλογή και συστηματοποίηση πληροφοριών ή κειμένων κλπ. με την κατάταξή τους σε ομάδες ομοειδών, π.χ. η καταγραφή και κωδικοποίηση των πιο συνηθισμένων λαθών που γίνονται στη μετάφραση / η κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας. Αποδίδει την αγγλική codification (και το ρ. κωδικοποιώ το codify).
Εκτός από αυτή τη σημασία, που υπάρχει σε όλα τα λεξικά, το ΛΝΕΓ (αλλά όχι μόνο αυτό) φιλοξενεί και τη σημασία «(στην επικοινωνία) η διαδικασία μετατροπής της υφής πληροφοριακού μηνύματος με βάση ένα σύνολο κανόνων, προκειμένου το μήνυμα να μεταδοθεί αναλλοίωτο από μέσο επικοινωνίας: κωδικοποίηση τηλεφωνικού μηνύματος». Έχει και το λήμμα κωδικοποιητής: «ΤΕΧΝΟΛ. κάθε μηχάνημα ή συσκευή που μετατρέπει πληροφοριακό υλικό (κείμενο, σήματα κ.λπ.) σε συγκεκριμένο κώδικα και το μεταδίδει ή το διαδίδει με αυτή τη μορφή. ΑΝΤ. αποκωδικοποιητής. [ΕΤΥΜ. Μετάφρ. δάνειο από αγγλ. codifier]».
Εδώ πρέπει να γίνει η παρατήρηση ότι δεν είμαστε πια στα codify /codification / codifier, αλλά έχουμε περάσει στα encode / encoding / encoder:
In communications and information processing, encoding is the process by which information from a source is converted into symbols to be communicated. Decoding is the reverse process, converting these code symbols back into information understandable by a receiver. http://en.wikipedia.org/wiki/Code An encoder is a device, circuit, transducer, software program, algorithm or person that converts information from one format or code to another, for the purposes of standardization, speed, secrecy, security, or saving space by shrinking size. http://en.wikipedia.org/wiki/Encoder
Τις αντιστοιχίες που υποδεικνύουν τα παραπάνω προτείνει η Microsoft και, αν κρίνουμε από το διαδίκτυο, προτιμά η αγορά καθώς και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
code / encode = κωδικοποιώ
coding / encoding = κωδικοποίηση
encoder = κωδικοποιητής
decode = αποκωδικοποιώ
decoding = αποκωδικοποίηση
decoder = αποκωδικοποιητής
Όμως, εκτός από το κωδικοποιώ και τα παράγωγά του, στο χώρο της βιολογίας θα βρούμε να χρησιμοποιείται επίσης το ρήμα κωδικεύω. Θα το βρούμε και στο Μείζον: κωδίκευση (η) ουσ. (βιολ.-πληροφ.) η διαδικασία κατά την οποία μια αλληλουχία σημάτων ή πληροφοριών μεταγράφονται από ένα σύστημα σε άλλο. κωδικεύω ρ. ενεργώ κωδίκευση, μεταγράφω σήματα ή πληροφορίες από ένα σύστημα σε άλλο. Επίσης, στο Βιολογικό Λεξικό του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων χρησιμοποιούν το κωδικεύω, π.χ.:
coding ratio = λόγος κωδίκευσης
coding strand = κωδικεύων κλώνος
coding triplet = κωδικεύουσα τριάδα, συν. codon
Στο διαδίκτυο θα βρούμε επίσης χρήσεις του κωδικογραφώ, π.χ.
Από τις ΔΟΥ θα κωδικογραφείται και θα στέλνεται στο ΚΕΠΥΟ το ένα αντίτυπο της δήλωσης…
Κωδικογράφηση των Εντύπων Ε3 και Ε9 κ.ο.κ.
Βρήκα στη Livepedia:
κωδικογράφηση η (ουσιαστικό) (κοινωνιολ.) το στάδιο της επεξεργασίας των δεδομένων μιας κοινωνικής έρευνας κατά το οποίο οι απαντήσεις μετατρέπονται σε αριθμούς ή σύμβολα, για να διευκολυνθεί η μηχανογραφική τους επεξεργασία και στη συνέχεια γίνεται η ανάλυση και η ερμηνεία τους.
Δόκιμοι είναι οι κωδικογράφοι = copyists. Στο ΛΝΕΓ:
κωδικογράφος (ο/η) (κυρ. στον Μεσαίωνα και στο Βυζάντιο) πρόσωπο που αντέγραφε συστηματικά αρχαία χειρόγραφα (κώδικες), για να τα διασώσει από τη φθορά.
Στο Ορόγραμμα Αρ. 82 (Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2007) η ΕΛΕΤΟ φαίνεται να προτιμά να μείνει η κωδικοποίηση για τη συστηματοποίηση (codification) και η κωδίκευση για coding / encoding. Θα πρέπει ωστόσο να κάνουν αρκετή υπομονή για να καθιερωθεί η διάκριση.
code – κωδικεύω
Σε «ηλεκτρονικό» ερώτημα του κ. Θωμά Πρωτόπαπα σχετικά με τις αποδόσεις του αγγλικού ρήματος code, και αν αυτό μπορεί να αποδοθεί ως κωδικογραφώ δόθηκε η ακόλουθη απάντηση, που βασίστηκε στο σκεπτικό της ΜΟΤΟ η οποία ύστερα από σοβαρό προβληματισμό αποφάσισε –τουλάχιστον στα τηλεπικοινωνιακά πρότυπα που είναι το αντικείμενό της– να διακρίνει τη χρήση του ρήματος κωδικοποιώ από τη χρήση του ήδη υπάρχοντος ρήματος κωδικεύω που αντιστοιχεί ακριβώς στο αγγλικό ρήμα.
code:
Το κωδικογραφώ (=γράφω κώδικα και όχι μεταγράφω πληροφορίες από ένα σύστημα σε άλλο) (κωδικογράφος = αυτός που γράφει κώδικες, ΜΕΙΖΟΝ) θα μπορούσε –κατά σύμβαση και με μεταφορική απόδοση του συνθετικού «γράφω»– να αποδώσει και το ρήμα code και encode (ως συνώνυμό του), αλλά
— αφενός υπήρχαν ήδη το ρήμα κωδικεύω και το ουσιαστικό κωδίκευση (ΜΕΙΖΟΝ: (η) ουσ. (βιολ.-πληροφ.) η διαδικασία κατά την οποία μια αλληλουχία σημάτων ή πληροφοριών μεταγράφονται από ένα σύστημα σε άλλο) και
— αφετέρου αυτές οι αποδόσεις κατασημαίνουν τις δύο έννοιες απλούστερα, αμεσότερα και διαφανέστερα (με παραγωγή από το θέμα κωδικ- και όχι με σύνθεση, που προϋποθέτει πολυπλοκότερη σύμβαση).
Από την άλλη μεριά τα κωδικοποιώ = (μετατρέπω σε κώδικα / σύστημα) = συγκεντρώνω, οργανώνω, κατατάσσω και συστηματοποιώ ισχύοντες νόμους, κανόνες κτλ. και κωδικοποίηση = η μεθοδική κατάταξη ισχυόντων νόμων, κανόνων κτλ. αντιστοιχούν στα codify - codification.
Συνοψίζοντας:
code / encode = κωδικεύω / εγκωδικεύω
coder / encoder = κωδικευτής / εγκωδικευτής
coding / encoding = κωδίκευση / εγκωδίκευση
decode = αποκωδικεύω
decoder = αποκωδικευτής
decoding = αποκωδίκευση
codify = κωδικοποιώ
codifier = κωδικοποιητής
codification = κωδικοποίηση
codec = κωδικοαποκωδικευτής*
Σε «ηλεκτρονικό» ερώτημα του κ. Θωμά Πρωτόπαπα σχετικά με τις αποδόσεις του αγγλικού ρήματος code, και αν αυτό μπορεί να αποδοθεί ως κωδικογραφώ δόθηκε η ακόλουθη απάντηση, που βασίστηκε στο σκεπτικό της ΜΟΤΟ η οποία ύστερα από σοβαρό προβληματισμό αποφάσισε –τουλάχιστον στα τηλεπικοινωνιακά πρότυπα που είναι το αντικείμενό της– να διακρίνει τη χρήση του ρήματος κωδικοποιώ από τη χρήση του ήδη υπάρχοντος ρήματος κωδικεύω που αντιστοιχεί ακριβώς στο αγγλικό ρήμα.
code:
Το κωδικογραφώ (=γράφω κώδικα και όχι μεταγράφω πληροφορίες από ένα σύστημα σε άλλο) (κωδικογράφος = αυτός που γράφει κώδικες, ΜΕΙΖΟΝ) θα μπορούσε –κατά σύμβαση και με μεταφορική απόδοση του συνθετικού «γράφω»– να αποδώσει και το ρήμα code και encode (ως συνώνυμό του), αλλά
— αφενός υπήρχαν ήδη το ρήμα κωδικεύω και το ουσιαστικό κωδίκευση (ΜΕΙΖΟΝ: (η) ουσ. (βιολ.-πληροφ.) η διαδικασία κατά την οποία μια αλληλουχία σημάτων ή πληροφοριών μεταγράφονται από ένα σύστημα σε άλλο) και
— αφετέρου αυτές οι αποδόσεις κατασημαίνουν τις δύο έννοιες απλούστερα, αμεσότερα και διαφανέστερα (με παραγωγή από το θέμα κωδικ- και όχι με σύνθεση, που προϋποθέτει πολυπλοκότερη σύμβαση).
Από την άλλη μεριά τα κωδικοποιώ = (μετατρέπω σε κώδικα / σύστημα) = συγκεντρώνω, οργανώνω, κατατάσσω και συστηματοποιώ ισχύοντες νόμους, κανόνες κτλ. και κωδικοποίηση = η μεθοδική κατάταξη ισχυόντων νόμων, κανόνων κτλ. αντιστοιχούν στα codify - codification.
Συνοψίζοντας:
code / encode = κωδικεύω / εγκωδικεύω
coder / encoder = κωδικευτής / εγκωδικευτής
coding / encoding = κωδίκευση / εγκωδίκευση
decode = αποκωδικεύω
decoder = αποκωδικευτής
decoding = αποκωδίκευση
codify = κωδικοποιώ
codifier = κωδικοποιητής
codification = κωδικοποίηση
codec = κωδικοαποκωδικευτής*
Για τα codecs υπάρχει και η πρόταση για την απόδοση αμφικωδικευτής. Η πιάτσα γράφει για κωδικοποιητές-αποκωδικοποιητές, κωδικοαποκωδικοποιητές και, κυρίως, codecs.
Μπήκα στον πειρασμό να δω τι γίνεται και με την κρυπτογραφία. Τα ελληνοαγγλικά μας λεξικά δεν τα πάνε καλά με το χώρο. Θα επιστρέψω. Προς το παρόν, θα ήθελα να αναδείξω τη διαφορά ανάμεσα στη γενικότερη προσέγγιση (την οποία προτιμά και η Microsoft) και την ορολογία που προτείνει η ΕΛΕΤΟ για να διακρίνουμε μεταξύ των διαφορετικών αγγλικών όρων:
Microsoft:
encrypt = κρυπτογραφώ, πραγματοποιώ κρυπτογράφηση
encryption = κρυπτογράφηση
decryption = αποκρυπτογράφηση
cipher = κρυπτογραφώ
decipher = αποκρυπτογραφώ
ΕΛΕΤΟ:
cipher, encipher, encrypt = κρυπτογραφώ, κρυπτοθετώ, εγκρύπτω
deciphering, decryption = αποκρυπτοθέτηση, απέγκρυψη, αποκρυπτογράφηση
decipher, decrypt = αποκρυπτοθετώ, απεγκρύπτω, αποκρυπτογραφώ
encrypted = έγκρυπτος, κρυπτοθετημένος
unencrypted = ανέγκρυπτος
