Όταν με μεγάλη χαρά άφησα πίσω μου το πολυτονικό, στους τότε κανόνες του είχε καταργηθεί η βαρεία, αν και σε τυπωμένα κείμενα εξακολουθούσαν να τη βάζουν κανονικότατα. Επίσης ίσχυε ακόμα το να μπαίνει δασεία εκεί που στην ξένη λέξη υπάρχει αρχικό H, π.χ. το Hamburg γινόταν Ἁμβοῦργο (ναι, στο Α έχω βάλει δασεία) και το hectar ἑκτάριο.
Αντιλαμβάνομαι από το polytoniko.org ότι στο πολυτονικό ισχύει ( ; ) πια ο κανόνας του Τριανταφυλλίδη (μα πόσοι φούρνοι γκρεμίστηκαν; ) που λέει (παρ. 96) ότι παίρνουν ψιλή και δεν χρειάζονται δασεία «λέξεις ξένης καταγωγής που έχουν στη γλώσσα τους δασύ πνεύμα». Στα παραδείγματα που αναφέρει ο Τριανταφυλλίδης γράφει με ψιλή τις λέξεις: Αδριανός, Αμβούργο, Αμλέτος, Αννίβας, Αψβούργος, Έγελος, εκτάρι, Ελβετία, Ελγολάνδη, Ελσίνκι, εραλδική, ερβαρτιανός (Herbartian), Ερζεγοβίνη, Ερρίκος, Ιντουστάν, Ισπανία, Ολλανδία, Οράτιος, ορδή, ορτένσια (πιο γνωστή σήμερα σαν ορτανσία, αφού ονομάστηκε έτσι από γαλλικό Hortense), όστια, Ουγγαρία, Ουγενότος, ουμανισμός, Ουμβόλδος (Humbold), Ούνοι, ουσάρος. Στο polytonic.org επισημαίνουν ότι «σύμφωνα με παλαιότερες γραμματικές οι ελληνικοί μεταγραμματισμοί ξένων λέξεων και ονομάτων παίρνουν δασεία όταν στο λατινικό πρωτότυπο αρχίζουν από h», με παραδείγματα λέξεις όπως: αλτ, ορντέβρ, Ανόβερο, Ουγκό. Προσθέτουν ότι σε όλες τις περιπτώσεις εξακολουθούν να παίρνουν δασεία οι λέξεις από ύψιλον: Νέα Υόρκη.
Το αστείο είναι βέβαια ότι η Υόρκη είναι York, δεν έχει δασύ πνεύμα στα αγγλικά (από το λατινικό Eboracum), αλλά αποκτά στο ελληνικό πολυτονικό. Ο Δρανδάκης βάζει δασεία σε όλα τα παραπάνω, βάζει και στην Υόρκη. Αλλά όχι ο Καβάφης, όπως διάβασα στον πολλαπλά απολαυστικό σημερινό Σαραντάκο:
Στις αρχές του 1924 ο Καβάφης δημοσίευσε το ποίημά του «Πριν τους αλλάξει ο χρόνος», όπου υπάρχουν οι στίχοι:
Βιοτικές ανάγκες εκάμνανε τον ένα
να φύγει μακρυά — Νέα Υόρκη ή Καναδά.
Εσείς δεν το βλέπετε, αλλά στο μονόφυλλο ο Καβάφης είχε τυπώσει τη λέξη «Υόρκη» με ψιλή και όχι με δασεία, όπως σε όλες τις λέξεις που αρχίζουν από ύψιλον. Ο Λαγουδάκης, που αντιπαθούσε βαθύτατα τον Καβάφη και τον κύκλο του, αρπάχτηκε από αυτό το οφθαλμοφανές «λάθος» και ξεσπάθωσε. Οι οπαδοί του Καβάφη απάντησαν ότι ναι μεν όλες οι ελληνικές λέξεις που αρχίζουν από ύψιλον δασύνονται, και όταν μεταφερθούν στα αγγλικά ή τα γαλλικά γράφονται με hy-, αλλά η προκείμενη λέξη είναι ξένη, δεν γράφεται με Hy αλλά με Y, επομένως όταν μεταφερθεί στα ελληνικά δεν πρέπει να γραφτεί με δασεία. (Ανάλογο σκεπτικό μπορεί να εφαρμοστεί και στον υπερίτη, το φονικό αέριο του πρώτου πολέμου, που πήρε το όνομά του από τη βελγική πόλη όπου χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά, την Ypres στα γαλλικά, Ieper στα φλαμανδικά).
Και μόνο αυτός ο καβγάς μάς δείχνει πόσο καλά έκανε ο άγιος Κριαράς και εισηγήθηκε το μονοτονικό…
:up:
Αντιλαμβάνομαι από το polytoniko.org ότι στο πολυτονικό ισχύει ( ; ) πια ο κανόνας του Τριανταφυλλίδη (μα πόσοι φούρνοι γκρεμίστηκαν; ) που λέει (παρ. 96) ότι παίρνουν ψιλή και δεν χρειάζονται δασεία «λέξεις ξένης καταγωγής που έχουν στη γλώσσα τους δασύ πνεύμα». Στα παραδείγματα που αναφέρει ο Τριανταφυλλίδης γράφει με ψιλή τις λέξεις: Αδριανός, Αμβούργο, Αμλέτος, Αννίβας, Αψβούργος, Έγελος, εκτάρι, Ελβετία, Ελγολάνδη, Ελσίνκι, εραλδική, ερβαρτιανός (Herbartian), Ερζεγοβίνη, Ερρίκος, Ιντουστάν, Ισπανία, Ολλανδία, Οράτιος, ορδή, ορτένσια (πιο γνωστή σήμερα σαν ορτανσία, αφού ονομάστηκε έτσι από γαλλικό Hortense), όστια, Ουγγαρία, Ουγενότος, ουμανισμός, Ουμβόλδος (Humbold), Ούνοι, ουσάρος. Στο polytonic.org επισημαίνουν ότι «σύμφωνα με παλαιότερες γραμματικές οι ελληνικοί μεταγραμματισμοί ξένων λέξεων και ονομάτων παίρνουν δασεία όταν στο λατινικό πρωτότυπο αρχίζουν από h», με παραδείγματα λέξεις όπως: αλτ, ορντέβρ, Ανόβερο, Ουγκό. Προσθέτουν ότι σε όλες τις περιπτώσεις εξακολουθούν να παίρνουν δασεία οι λέξεις από ύψιλον: Νέα Υόρκη.
Το αστείο είναι βέβαια ότι η Υόρκη είναι York, δεν έχει δασύ πνεύμα στα αγγλικά (από το λατινικό Eboracum), αλλά αποκτά στο ελληνικό πολυτονικό. Ο Δρανδάκης βάζει δασεία σε όλα τα παραπάνω, βάζει και στην Υόρκη. Αλλά όχι ο Καβάφης, όπως διάβασα στον πολλαπλά απολαυστικό σημερινό Σαραντάκο:
Στις αρχές του 1924 ο Καβάφης δημοσίευσε το ποίημά του «Πριν τους αλλάξει ο χρόνος», όπου υπάρχουν οι στίχοι:
Βιοτικές ανάγκες εκάμνανε τον ένα
να φύγει μακρυά — Νέα Υόρκη ή Καναδά.
Εσείς δεν το βλέπετε, αλλά στο μονόφυλλο ο Καβάφης είχε τυπώσει τη λέξη «Υόρκη» με ψιλή και όχι με δασεία, όπως σε όλες τις λέξεις που αρχίζουν από ύψιλον. Ο Λαγουδάκης, που αντιπαθούσε βαθύτατα τον Καβάφη και τον κύκλο του, αρπάχτηκε από αυτό το οφθαλμοφανές «λάθος» και ξεσπάθωσε. Οι οπαδοί του Καβάφη απάντησαν ότι ναι μεν όλες οι ελληνικές λέξεις που αρχίζουν από ύψιλον δασύνονται, και όταν μεταφερθούν στα αγγλικά ή τα γαλλικά γράφονται με hy-, αλλά η προκείμενη λέξη είναι ξένη, δεν γράφεται με Hy αλλά με Y, επομένως όταν μεταφερθεί στα ελληνικά δεν πρέπει να γραφτεί με δασεία. (Ανάλογο σκεπτικό μπορεί να εφαρμοστεί και στον υπερίτη, το φονικό αέριο του πρώτου πολέμου, που πήρε το όνομά του από τη βελγική πόλη όπου χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά, την Ypres στα γαλλικά, Ieper στα φλαμανδικά).
Και μόνο αυτός ο καβγάς μάς δείχνει πόσο καλά έκανε ο άγιος Κριαράς και εισηγήθηκε το μονοτονικό…
:up:
τα πράγματα μπορεί και να μην είναι έτσι όπως τα υπονοείς. Αν έχεις ζήσει την εποχή, θα γνωρίζεις ότι η εφαρμογή του μονοτονικού ήταν η αποδοχή μιας αναγκαίας μεταρρύθμισης που χρόνιζε από αρκετό καιρό.