Όταν άρχισε να διαλύεται η γειτονική Γιουγκοσλαβία, που ήταν μια μεγάλη αθλητική δύναμη και, ειδικά στο σκάκι, υπερδύναμη, ένα από τα μπεντροβάτα που υποτίθεται ότι έλεγαν οι σκακιστές στους λιγότερο σχετικούς ήταν ότι «οι Γιουγκοσλάβοι είναι τόσο παθιασμένοι με το σκάκι, ώστε πολέμησαν ποιος θα κάνει σημαία του τη σκακιέρα και τελικά κέρδισαν οι Κροάτες». Το μοναδικό ίχνος αλήθειας σε αυτό το ολοφάνερο ψέμα είναι ότι ο θυρεός στην κροατική σημαία θυμίζει πραγματικά σκακιέρα —και έτσι αποκαλείται κιόλας, šahovnica. Περισσότερα για την κροατική σημαία και την ιστορία της, όμως, στο σχετικό άρθρο της βίκης.
Τι με έπιασε ξαφνικά με την Κροατία; Μα το γεγονός ότι στη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών την προηγούμενη εβδομάδα, εκεί όπου όλοι αγωνιούσαμε τι θα γίνει με το ευρώ και τι θα σκαρώσει το ζεύγος Μερκοζί, η Κροατία υπέγραψε τη συμφωνία ένταξής της στην ΕΕ και θα γίνει το 28ο μέλος της από την 1η Ιουλίου του2012 2013, ενώ συμμετέχει ήδη σε όλα τα θεσμικά όργανα με ιδιότητα παρατηρητή. Η Κροατία είναι η δεύτερη από τις δημοκρατίες της τέως Γιουγκοσλαβίας που θα ενταχθεί στην ΕΕ.
Οι γνώσεις του μέσου Έλληνα για την Κροατία (που ονομάζεται στη γλώσσα τους Hrvatska, Χρβάτσκα) είναι μάλλον περιορισμένες. Άντε να γνωρίζει για την «αιώνια αντιπαλότητα» των καθολικών Κροατών με τους ορθόδοξους αδελφούς Σέρβους και, οι πιο διαβασμένοι, να έχουν ακούσει κάτι για το ναζιστικό καθεστώς Πάβελιτς στον β'ππ και τους ουστάσι, με τους οποίους πολεμούσε ο Τίτο (που, παρεμπιπτόντως, ήταν επίσης Κροάτης) και οι παρτιζάνοι του. Εδώ είμαστε όμως γλωσσικό φόρουμ, επομένως για περισσότερα ιστορικά στοιχεία σάς παραπέμπω στο σχετικό άρθρο της βίκης.
Αφού λοιπόν είμαστε γλωσσικό φόρουμ, αξίζει νομίζω να αναφέρουμε ότι το εθνικό όνομα των Κροατών έχει δώσει τρεις διαφορετικές παρέες λέξεων στη γλώσσα μας. Η πρώτη είναι από το εθνικό όνομα Κροάτης. Προέρχεται από την Κροατία, που προέρχεται κι αυτό από το μεσαιωνικό λατινικό Croatia, που προέρχεται με τη σειρά του από το εθνώνυμο του λαού στη γλώσσα του. Η βίκη γράφει:
Αυτό το Χόρβατ που σώζεται ακόμη ως εθνώνυμο π.χ. στα ουγγαρέζικα (Horvath) κι εκείνο το Χάρβατ που θα είδατε μέσα στο παράθεμα της βίκης θα σας οδήγησε ήδη στα ελληνικά, Χαρβάτης και Χαρβάτι. Αυτή είναι η δεύτερη παρέα λέξεων που έχουμε στα ελληνικά από το κροατικό εθνώνυμο — κι εδώ πρέπει να παρατηρήσει κανείς ότι η παρουσία τόσων Χαρβατιών στην Ελλάδα, ακόμη και έξω από την Αθήνα, αναμφίβολα πρέπει να λέει κάτι για την εθνότητα των κατοίκων της περιοχής, τουλάχιστον κατά την εποχή της σλαβικής επέκτασης προς το Νότο στο γύρισμα της πρώτης μ.Χ. χιλιετίας. (Ωραίο είναι το απόσπασμα στην ελληνική βίκη, άρθρο Παλλήνη): Θέση της σύγχρονης πόλης αποτελεί το ιστορικό κέντρο του αρβανίτικου οικισμού "Χαρβάτι", λέξη άγνωστης ετυμολογίας. Κατά μία εκδοχή, οφείλει το όνομά του στον Κροάτη Πασά και μεγαλοτσιφλικά της περιοχής Χαρβάτ.)
Η τρίτη παρέα λέξεων μάς ήρθε από τα δυτικά και όχι από τα βόρεια. Πρόκειται βέβαια για τη γραβάτα και τα σύνθετά της, που μας ήρθαν από το γαλλικό cravat(e) ή το αντίστοιχο ιταλικό cravatta και ήταν ένα φουλάρι που φορούσαν οι καβαλάρηδες του περίφημου κροατικού ιππικού. Το Hrvat έγινε, περνώντας στη Δύση, krvat και από εκεί μας ήρθε, πρώτα ως κραβάτα και μετά γραβάτα. Για την ιστορία της γραβάτας συζητήσαμε ήδη στη Λεξιλογία, εδώ, και για την ετυμολογία της, εδώ.
Τελειώνοντας, ένα ακόμη γλωσσικά ενδιαφέρον ψήγμα που βρήκα στο πιο πάνω άρθρο της βίκης για την Κροατία:
Οι πινακίδες του Τανάιδος (ο σημερινός ποταμός Ντον που εκβάλλει στην Αζοφική Θάλασσα) προέρχονται από τον 3ο μ.Χ. αι. και στο πολύ ενδιαφέρον σχετικό άρθρο της βίκης απεικονίζεται και η πινακίδα όπου αναφέρεται το όνομα: ΧΟΡΟΑΘΟC.
Αν ισχύει αυτό, τότε το εθνώνυμο των Κροατών θα έχει δώσει και μια τέταρτη, ξεχασμένη από καιρό παρέα λέξεων στα ελληνικά...
Τι με έπιασε ξαφνικά με την Κροατία; Μα το γεγονός ότι στη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών την προηγούμενη εβδομάδα, εκεί όπου όλοι αγωνιούσαμε τι θα γίνει με το ευρώ και τι θα σκαρώσει το ζεύγος Μερκοζί, η Κροατία υπέγραψε τη συμφωνία ένταξής της στην ΕΕ και θα γίνει το 28ο μέλος της από την 1η Ιουλίου του
Οι γνώσεις του μέσου Έλληνα για την Κροατία (που ονομάζεται στη γλώσσα τους Hrvatska, Χρβάτσκα) είναι μάλλον περιορισμένες. Άντε να γνωρίζει για την «αιώνια αντιπαλότητα» των καθολικών Κροατών με τους ορθόδοξους αδελφούς Σέρβους και, οι πιο διαβασμένοι, να έχουν ακούσει κάτι για το ναζιστικό καθεστώς Πάβελιτς στον β'ππ και τους ουστάσι, με τους οποίους πολεμούσε ο Τίτο (που, παρεμπιπτόντως, ήταν επίσης Κροάτης) και οι παρτιζάνοι του. Εδώ είμαστε όμως γλωσσικό φόρουμ, επομένως για περισσότερα ιστορικά στοιχεία σάς παραπέμπω στο σχετικό άρθρο της βίκης.
Αφού λοιπόν είμαστε γλωσσικό φόρουμ, αξίζει νομίζω να αναφέρουμε ότι το εθνικό όνομα των Κροατών έχει δώσει τρεις διαφορετικές παρέες λέξεων στη γλώσσα μας. Η πρώτη είναι από το εθνικό όνομα Κροάτης. Προέρχεται από την Κροατία, που προέρχεται κι αυτό από το μεσαιωνικό λατινικό Croatia, που προέρχεται με τη σειρά του από το εθνώνυμο του λαού στη γλώσσα του. Η βίκη γράφει:
The name of Croatia derives from Medieval Latin Croātia, from Dux Croatorum ("Duke of Croatians") attested in the Branimir Inscription, itself a derivation of North-West Slavic *Xrovat-, by liquid metathesis from proposed Common Slavic *Xorvat-, from proposed Proto-Slavic *Xarwāt- (*Xъrvatъ) or *Xŭrvatŭ (*xъrvatъ). The origin of the name is uncertain, but is thought to be a Gothic or Indo-Aryan term assigned to a Slavic tribe. The oldest preserved record of the Croatian ethnonym *xъrvatъ is of variable stem, attested in the Baška tablet in style zvъnъmirъ kralъ xrъvatъskъ ("Zvonimir, Croatian king").
Αυτό το Χόρβατ που σώζεται ακόμη ως εθνώνυμο π.χ. στα ουγγαρέζικα (Horvath) κι εκείνο το Χάρβατ που θα είδατε μέσα στο παράθεμα της βίκης θα σας οδήγησε ήδη στα ελληνικά, Χαρβάτης και Χαρβάτι. Αυτή είναι η δεύτερη παρέα λέξεων που έχουμε στα ελληνικά από το κροατικό εθνώνυμο — κι εδώ πρέπει να παρατηρήσει κανείς ότι η παρουσία τόσων Χαρβατιών στην Ελλάδα, ακόμη και έξω από την Αθήνα, αναμφίβολα πρέπει να λέει κάτι για την εθνότητα των κατοίκων της περιοχής, τουλάχιστον κατά την εποχή της σλαβικής επέκτασης προς το Νότο στο γύρισμα της πρώτης μ.Χ. χιλιετίας. (Ωραίο είναι το απόσπασμα στην ελληνική βίκη, άρθρο Παλλήνη): Θέση της σύγχρονης πόλης αποτελεί το ιστορικό κέντρο του αρβανίτικου οικισμού "Χαρβάτι", λέξη άγνωστης ετυμολογίας. Κατά μία εκδοχή, οφείλει το όνομά του στον Κροάτη Πασά και μεγαλοτσιφλικά της περιοχής Χαρβάτ.)
Η τρίτη παρέα λέξεων μάς ήρθε από τα δυτικά και όχι από τα βόρεια. Πρόκειται βέβαια για τη γραβάτα και τα σύνθετά της, που μας ήρθαν από το γαλλικό cravat(e) ή το αντίστοιχο ιταλικό cravatta και ήταν ένα φουλάρι που φορούσαν οι καβαλάρηδες του περίφημου κροατικού ιππικού. Το Hrvat έγινε, περνώντας στη Δύση, krvat και από εκεί μας ήρθε, πρώτα ως κραβάτα και μετά γραβάτα. Για την ιστορία της γραβάτας συζητήσαμε ήδη στη Λεξιλογία, εδώ, και για την ετυμολογία της, εδώ.
Τελειώνοντας, ένα ακόμη γλωσσικά ενδιαφέρον ψήγμα που βρήκα στο πιο πάνω άρθρο της βίκης για την Κροατία:
The ethnogenesis of Croats is uncertain and there are several competing theories, Slavic and Iranian being the most frequently put forward. The most widely accepted of these, the Slavic theory, proposes migration of White Croats from the territory of White Croatia during the Migration Period. Conversely, the Iranian theory proposes Iranian origin, based on Tanais Tablets containing Greek inscription of given names Χορούαθ[ος], Χοροάθος and Χορόαθος(Horoúathos, Horoáthos, and Horóathos) and their interpretation as anthroponyms of Croatian people.
Οι πινακίδες του Τανάιδος (ο σημερινός ποταμός Ντον που εκβάλλει στην Αζοφική Θάλασσα) προέρχονται από τον 3ο μ.Χ. αι. και στο πολύ ενδιαφέρον σχετικό άρθρο της βίκης απεικονίζεται και η πινακίδα όπου αναφέρεται το όνομα: ΧΟΡΟΑΘΟC.
Αν ισχύει αυτό, τότε το εθνώνυμο των Κροατών θα έχει δώσει και μια τέταρτη, ξεχασμένη από καιρό παρέα λέξεων στα ελληνικά...
Last edited:
