Γράφω αυτό το θέμα με αφορμή την μετάφραση του A Game of Thrones. Ο μεταφραστής, η εκδοτική, ο εκδότης ή όποιος είναι υπεύθυνος για την επιλογή τίτλου από μετάφραση, διάλεξε το «Σύγκρουση Βασιλέων». Θεωρώ ότι η επιλογή αυτή ήταν προς την σωστή κατεύθυνση, δεδομένου του πόσο έχει κακοπάθει η αγγλική λέξη game.
Διαπίστωσα, με μια γρήγορη αναζήτηση, ότι δεν έχει ξεκινήσει άλλος κανείς θέμα για την μετάφραση της λέξης.
Για αρχή, η λέξη game έχει μια πολύ εύκολη μετάφραση· σημαίνει παιχνίδι. Όμως είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι στα αγγλικά οι λέξεις toy και game είναι διακριτές. Game δεν είναι πάντα το παιχνίδι κι έτσι Olympic Games δεν είναι τα Ολυμπιακά Παιχνίδια, όπως έχω δει ας πούμε στο gogames.gr, αλλά οι Ολυμπιακοί Αγώνες (εναλλακτικά, τα αγωνίσματα ή τα αθλήματα*). Όμως η λέξη game μπορεί να σημαίνει και παιχνίδι. Όχι όμως το υλικό παιχνίδι (το λούτρινο αρκουδάκι δεν είναι game, είναι toy) αλλά ένα παιχνίδι που έχει: α) κανόνες, β) νικητή.
Έτσι, τα αυτοκινητάκια, οι κούκλες, τα πλαστικά, λούτρινα και ξύλινα ζωάκια είναι toys ενώ η παντομίμα, το κρυφτό, το κυνηγητό είναι games. Προσοχή όμως, γιατί το σκάκι, η ντάμα και τα βιντεοπαιχνίδια είναι games, όχι toys. Παρότι έχουν υλικό μέρος, αυτό που τα κάνει παιχνίδια είναι πάντα οι δυο προϋποθέσεις (έχουν κανόνες και νικητή). Το σκάκι χωρίς τους κανόνες του δεν είναι παιχνίδι εκτός αν χρησιμοποιεί κανείς τα πιόνια για μπαρμπαδέλια. Στα δε βιντεοπαιχνίδια, δεν είναι το cd/dvd το παιχνίδι αλλά οι κανόνες που παίρνουν οπτική και ηχητική μορφή μέσα από τον κώδικα του προγράμματος. Και πάλι, εκτός κι αν κανείς χρησιμοποιεί το cd για τσέρκι. Ειδικά για το σκάκι και τα μαθηματικά παιχνίδια που υπάγονται στην θεωρία παιγνίων (game theory), game μπορεί να είναι και η παρτίδα: “Let’s play another game” = “ας παίξουμε άλλη μια παρτίδα/φορά” και όχι “ας παίξουμε άλλο ένα παιχνίδι” ή “ένα ακόμη παιχνίδι”, που έχω διαβάσει κατά καιρούς.
Προσοχή και πάλι, γιατί gaming δεν είναι το παιχνίδι σαν ενέργεια, αλλά ο τζόγος. Εσχάτως χρησιμοποιείται και ως σύντμηση του videogaming για να περιγράψει την ενέργεια του παιχνιδιού με videogames.
Εκτός όμως από παιχνίδι και αγώνισμα, game μπορεί να σημαίνει και την θήρα (το κυνήγι). Για παράδειγμα: “There is plenty a game in these woods” ή “There is plenty of game in the forest”. Δηλαδή “υπάρχει μπόλικο κυνήγι στο δάσος”. Κατ’ επέκταση, game dog είναι ο κυνηγετικός σκύλος, όχι κάποιο κουρδιστό παιχνίδι (λέγεται και dog of games). Όπως και στα ελληνικά, game είναι και το μαγειρευτό κυνήγι. Υπάρχει και το παλιότερο “game of swans” = “κοπάδι κύκνων” αλλά πλέον χρησιμοποιείται μόνο λογοπαιγνιακά, όπως εδώ.
“The game” επίσης είναι και η ερωτικού πλαισίου αναζήτηση, υπό την έννοια όμως του χώρου, όχι του ερωτικού παιχνιδιού μεταξύ εραστών (αυτό λέγεται foreplay). Συνηθίζεται η έκφραση “get back in the game”, που κατά την γνώμη μου μεταφράζεται ορθότερα ως “το να ξαναμπείς στον χορό/παιχνίδι”.
Η μετάφραση του τίτλου “A Game of Thrones” σε “Σύγκρουση Βασιλέων”, έγραψα ότι είναι στην σωστή κατεύθυνση γιατί σ’ αυτήν την περίπτωση το game είναι η ίντριγκα, τα πολιτικά/κοινωνικά παιχνίδια. Ουσιαστικά είναι η ίδια αρχική έννοια με το game ως αγώνας/αγώνισμα, μόνο που οι κανόνες, η ηθική και ο σκοπός του είναι διαφορετικά από ένα τίμιο και ξεκάθαρο παιχνίδι. Αυτή η έννοια υπάρχει και στα ελληνικά κι έτσι λέμε “πολιτικά παιχνίδια”, “δεν θα παίξω το παιχνίδι σου”, κτλ. Σκοπός δηλαδή δεν είναι η διασκέδαση αλλά κάποιος συνήθως ταπεινός ή σκιώδης στόχος.
Και μιας και ταιριάζει με το παραπάνω κι αφού ήδη αναφέρθηκα στο sport, “I am good sport” δεν σημαίνει “είμαι καλός στα σπορ” όπως διάβασα εδ… (φτου, να πάρει, δεν το βρίσκω), αλλά “διαθέτω άμιλλα”. Σχετίζεται και με το “to die game”, που σημαίνει “να πεθάνω αξιοπρεπώς/ατρόμητος/διατηρώντας τις αρχές μου ως το τέλος”.
Ο όρος game, όταν χρησιμοποιείται σε αγώνισμα, συνήθως σημαίνει “πόντος” ή υποδιαίρεση κάποιας μεγαλύτερης μονάδας (π.χ. Set). “Game and game” είναι η ισοπαλία.
Η έκφραση “I am (not) on my game” σημαίνει “(δεν) είμαι σε φόρμα”. Και “top of one’s game” είναι “στο ζενίθ (της καριέρας) του”.
Τέλος, η έκφραση που είναι ο τίτλος του νήματος, το “I am game”, σημαίνει, ανάλογα και τα συμφραζόμενα, ένα από τα ακόλουθα:
1. Συμφωνώ
2. Είμαι μέσα
3. Πάει/στρέχει
4. Έγινε!
5. Το 'χω!
6. Μπορώ!
Αυτή η έκφραση ήταν αρκετά συνηθισμένη σε παλιότερες δεκαετίες και πλέον τείνει να εκλείψει (συνήθως υπό μορφή ερώτησης: “are you game?”). Ωστόσο μού είναι ιδιαίτερα συμπαθής γιατί έχει κάτι το δυναμικό, πλην του ότι είναι σχεδόν ό,τι και οι δικές μας αντίστοιχα δυναμικές εκφράσεις. Η ρίζα της είναι από το “in the spirit of game-fowl”, όπου game-fowl είναι είδος πετεινού, με δυο κύρια είδη: American Game και Old English Game. Παλιότερα χρησιμοποιούνταν για κοκορομαχίες· σήμερα είναι μόνο για επίδειξη.
* αντίστοιχα πολύπαθο είναι και το sport, αλλά αυτό είναι θέμα για άλλο νήμα.
Διαπίστωσα, με μια γρήγορη αναζήτηση, ότι δεν έχει ξεκινήσει άλλος κανείς θέμα για την μετάφραση της λέξης.
Για αρχή, η λέξη game έχει μια πολύ εύκολη μετάφραση· σημαίνει παιχνίδι. Όμως είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι στα αγγλικά οι λέξεις toy και game είναι διακριτές. Game δεν είναι πάντα το παιχνίδι κι έτσι Olympic Games δεν είναι τα Ολυμπιακά Παιχνίδια, όπως έχω δει ας πούμε στο gogames.gr, αλλά οι Ολυμπιακοί Αγώνες (εναλλακτικά, τα αγωνίσματα ή τα αθλήματα*). Όμως η λέξη game μπορεί να σημαίνει και παιχνίδι. Όχι όμως το υλικό παιχνίδι (το λούτρινο αρκουδάκι δεν είναι game, είναι toy) αλλά ένα παιχνίδι που έχει: α) κανόνες, β) νικητή.
Έτσι, τα αυτοκινητάκια, οι κούκλες, τα πλαστικά, λούτρινα και ξύλινα ζωάκια είναι toys ενώ η παντομίμα, το κρυφτό, το κυνηγητό είναι games. Προσοχή όμως, γιατί το σκάκι, η ντάμα και τα βιντεοπαιχνίδια είναι games, όχι toys. Παρότι έχουν υλικό μέρος, αυτό που τα κάνει παιχνίδια είναι πάντα οι δυο προϋποθέσεις (έχουν κανόνες και νικητή). Το σκάκι χωρίς τους κανόνες του δεν είναι παιχνίδι εκτός αν χρησιμοποιεί κανείς τα πιόνια για μπαρμπαδέλια. Στα δε βιντεοπαιχνίδια, δεν είναι το cd/dvd το παιχνίδι αλλά οι κανόνες που παίρνουν οπτική και ηχητική μορφή μέσα από τον κώδικα του προγράμματος. Και πάλι, εκτός κι αν κανείς χρησιμοποιεί το cd για τσέρκι. Ειδικά για το σκάκι και τα μαθηματικά παιχνίδια που υπάγονται στην θεωρία παιγνίων (game theory), game μπορεί να είναι και η παρτίδα: “Let’s play another game” = “ας παίξουμε άλλη μια παρτίδα/φορά” και όχι “ας παίξουμε άλλο ένα παιχνίδι” ή “ένα ακόμη παιχνίδι”, που έχω διαβάσει κατά καιρούς.
Προσοχή και πάλι, γιατί gaming δεν είναι το παιχνίδι σαν ενέργεια, αλλά ο τζόγος. Εσχάτως χρησιμοποιείται και ως σύντμηση του videogaming για να περιγράψει την ενέργεια του παιχνιδιού με videogames.
Εκτός όμως από παιχνίδι και αγώνισμα, game μπορεί να σημαίνει και την θήρα (το κυνήγι). Για παράδειγμα: “There is plenty a game in these woods” ή “There is plenty of game in the forest”. Δηλαδή “υπάρχει μπόλικο κυνήγι στο δάσος”. Κατ’ επέκταση, game dog είναι ο κυνηγετικός σκύλος, όχι κάποιο κουρδιστό παιχνίδι (λέγεται και dog of games). Όπως και στα ελληνικά, game είναι και το μαγειρευτό κυνήγι. Υπάρχει και το παλιότερο “game of swans” = “κοπάδι κύκνων” αλλά πλέον χρησιμοποιείται μόνο λογοπαιγνιακά, όπως εδώ.
“The game” επίσης είναι και η ερωτικού πλαισίου αναζήτηση, υπό την έννοια όμως του χώρου, όχι του ερωτικού παιχνιδιού μεταξύ εραστών (αυτό λέγεται foreplay). Συνηθίζεται η έκφραση “get back in the game”, που κατά την γνώμη μου μεταφράζεται ορθότερα ως “το να ξαναμπείς στον χορό/παιχνίδι”.
Η μετάφραση του τίτλου “A Game of Thrones” σε “Σύγκρουση Βασιλέων”, έγραψα ότι είναι στην σωστή κατεύθυνση γιατί σ’ αυτήν την περίπτωση το game είναι η ίντριγκα, τα πολιτικά/κοινωνικά παιχνίδια. Ουσιαστικά είναι η ίδια αρχική έννοια με το game ως αγώνας/αγώνισμα, μόνο που οι κανόνες, η ηθική και ο σκοπός του είναι διαφορετικά από ένα τίμιο και ξεκάθαρο παιχνίδι. Αυτή η έννοια υπάρχει και στα ελληνικά κι έτσι λέμε “πολιτικά παιχνίδια”, “δεν θα παίξω το παιχνίδι σου”, κτλ. Σκοπός δηλαδή δεν είναι η διασκέδαση αλλά κάποιος συνήθως ταπεινός ή σκιώδης στόχος.
Και μιας και ταιριάζει με το παραπάνω κι αφού ήδη αναφέρθηκα στο sport, “I am good sport” δεν σημαίνει “είμαι καλός στα σπορ” όπως διάβασα εδ… (φτου, να πάρει, δεν το βρίσκω), αλλά “διαθέτω άμιλλα”. Σχετίζεται και με το “to die game”, που σημαίνει “να πεθάνω αξιοπρεπώς/ατρόμητος/διατηρώντας τις αρχές μου ως το τέλος”.
Ο όρος game, όταν χρησιμοποιείται σε αγώνισμα, συνήθως σημαίνει “πόντος” ή υποδιαίρεση κάποιας μεγαλύτερης μονάδας (π.χ. Set). “Game and game” είναι η ισοπαλία.
Η έκφραση “I am (not) on my game” σημαίνει “(δεν) είμαι σε φόρμα”. Και “top of one’s game” είναι “στο ζενίθ (της καριέρας) του”.
Τέλος, η έκφραση που είναι ο τίτλος του νήματος, το “I am game”, σημαίνει, ανάλογα και τα συμφραζόμενα, ένα από τα ακόλουθα:
1. Συμφωνώ
2. Είμαι μέσα
3. Πάει/στρέχει
4. Έγινε!
5. Το 'χω!
6. Μπορώ!
Αυτή η έκφραση ήταν αρκετά συνηθισμένη σε παλιότερες δεκαετίες και πλέον τείνει να εκλείψει (συνήθως υπό μορφή ερώτησης: “are you game?”). Ωστόσο μού είναι ιδιαίτερα συμπαθής γιατί έχει κάτι το δυναμικό, πλην του ότι είναι σχεδόν ό,τι και οι δικές μας αντίστοιχα δυναμικές εκφράσεις. Η ρίζα της είναι από το “in the spirit of game-fowl”, όπου game-fowl είναι είδος πετεινού, με δυο κύρια είδη: American Game και Old English Game. Παλιότερα χρησιμοποιούνταν για κοκορομαχίες· σήμερα είναι μόνο για επίδειξη.
* αντίστοιχα πολύπαθο είναι και το sport, αλλά αυτό είναι θέμα για άλλο νήμα.
