Μεταφορά ξένων όρων

[unique]

Πώς μεταφέρουμε ξένους όρους που έχουν καθιερωθεί στην Ελληνική με λανθασμένη ονομασία;
Για παράδειγμα:
Η Χάτχα Γιόγκα είναι καθιερωμένη ως Χάθα γιόγκα
Η Σάμκχγια είναι καθιερωμένη ως Σαμκύα
Η Νγιάγια είναι καθιερωμένη ως Νυάγια
Μήπως πρέπει να αναφέρεται σε υποσημείωση η σωστή προφορά ή το αντίθετο;

 

[sunshine]

Κατά τη γνώμη μου εξαρτάται από το κείμενο και από το κοινό στο οποίο απευθύνεσαι.
Σε εξειδικευμένο κείμενο π.χ. για μαθητές ή δασκάλους της γιόγκα μπορεί να έγραφα το σωστό όρο ή το λάθος όρο με υποσημείωση.
Σε διάφορα έντυπα ευρείας κυκλοφορίας, σε βιβλία άσχετα με το θέμα ή υπότιτλους θα έγραφα σίγουρα τον καθιερωμένο όρο χωρίς καμία υποσημείωση.

 

[drsiebenmal]

Υπάρχουν επίσης άλλα δύο δυνατά εργαλεία στη διάθεσή σου: Ένα γλωσσάρι αντιστοιχίσεων στο τέλος του βιβλίου σου, καθώς και μια γενική σημείωση στην αρχή αρχή όπου θα εξηγείς γιατί επέλεξες το άλφα ή το βήτα.

 

[jmanveda†]

Και πώς θα μεταγράφατε τη λέξη hridaya (καρδιά);

Ως χρίνταυα , χριντάυα ; αντί του χρίνταγια -- που δεν έχει πρόβλημα με τονισμό και προφορά του "αυ"....

Καλά, κάποια απλοποίηση είναι αποδεκτή, όμως υπάρχουν προβλήματα όπως το ανωτέρω. Και τα δασέα σύμφωνα kh gh th dh jh ch κλπ.

Προσωπικά, έχω τηρήσει την κατ' εμέ ορθολογικότερη μεταγραφή και ορθό τονισμό στα εκδοθέντα σε μετάφρασή μου δώδεκα σχετικά βιβλία -- δηλ. Σάμκχγια = Sāḿkhya, Νγιάγια = Nyāya, μπχάκτι=bhakti κ.ά -- δείτε απάντησή μου στον Unique στο άλλο νήμα (Hatha Yoga).

 

[SBE]

Αποψη ομιλητή της ελληνικής: το Νγια στην αρχή της λέξης δεν προφέρεται όσο και να στραμπουλήξεις τη γλώσσα σου οπότε γιατί να μην το απλοποιήσεις σε Νιά που προφέρεται;
Και τα τέσσερα σύμφωνα μαζί μκχγ περισσότερο σα να καθαρίζει κάποιος το λαιμό του ακούγονται και δε νομίζω ότι μπορεί κανείς να τα πει. Το ιντερνέτιο μου λέει ότι η λέξη Sāḿkhya προφέρεται /ˈsɑŋkyə/ σάνκια που εννοείται ότι λέγεται πιο εύκολα.
Ομοίως, επειδή το ελληνικό χ δεν είναι μικρή δασεία, σαν τα δασέα σύμφωνα που αναφέρεις, κανονικά αν βασιζόταν μόνο στην ακοή, ένας Έλληνας θα τα έκανε απλά σύμφωνα, δεν θα κόλλαγε ένα χ στο καθένα.
Βεβαίως για να ακολουθείς αυτή τη μεταγραφική σύμβαση κάποιο λόγο θα έχεις, αλλά νομίζω ότι η διεθνής σύμβαση γραφής της σανσκριτικής δεν μεταφέρεται αυτούσια στα ελληνικά αφού και το ελληνικό αλφάβητο δεν έχει πλήρη αντιστοιχία με το λατινικό.

 

[jmanveda†]

ΟΚ. Αποδεκτές οι γνωστές επισημάνσεις.

Αλλά στο χώρο της σοβαρής Ινδικής Σκέψης οι τεχνικοί όροι έχουν ιδιαίτερη σημασία να προφέρονται και να κατανοούνται ετυμολογικά. Δεν τίθεται θέμα "ελληνοποιήσεώς" τους αλλά προσπάθεια μεταγραφής με σταθερή ορθογραφία που αποδίδει την κατά προσέγγιση προφορά, την οποία ο αναγνώστης θα συνηθίσει. Υπάρχουν βέβαια οι άλλες απόψεις...

Εντάξει, ας κυκλοφορούν τα χάθα-γιόγκα και σανκύα στα γιογκάδικα ή σε κανέναν υπότιτλο κλπ,, όπως λέχθηκε, αλλά όταν έχεις να κάνεις με πολλούς τεχνικούς φιλοσοφικούς όρους σε συγγράμματα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Π.χ. οι λέξεις ‘ο Μπραχμά’ και ‘το Μπράχμα’ (ή Μπράχμαν)-- το πρώτο ο τετρακέφαλος "δημιουργός Θεός", το δεύτερο το άμορφο ένα Απόλυτο Όντως Ον--και άπειρα άλλα. Εδώ μπλέκονται και τα γένη!

Σίγουρα, καλό είναι οι μεταφράσεις που το έχουν ανάγκη να συνοδεύονται από κάποιο γλωσσάριο με το λατινικό όρο και τη μεταγραφή σε ελληνικούς χαρακτήρες (δηλ κατά προσέγγιση οδηγό προφοράς που θυμίζει την αρχική ορθογραφία, με σωστό τονισμό). Σ' αυτά τα έργα, ο αναγνώστης πρέπει να μάθει τη λατινική μεταγραφή του σανσκριτικού, την οποία θα συναντάει σε ξενόγλωσσα κείμενα..

 

[AoratiMelani]

Εγώ όταν χρειάστηκε να αποδώσω όρους από τα σανσκριτικά στα ελληνικά (σε αγγλόφωνα βιβλία, το ένα ήταν ακριβώς για τη γιόγκα και τα άλλα για ας το πούμε φιλοσοφικο-θρησκευτικά θέματα) επέλεξα να τους αποδώσω "σωστά" και να μην ακολουθήσω τα καθιερωμένα. Μια καλή λύση είναι να βάζεις τον καθιερωμένο όρο μέσα σε παρένθεση ή σε υποσημείωση, ας πούμε "η Χάτχα Γιόγκα (γνωστή ως Χάθα Γιόγκα)" ή "η Χάτχα Γιόγκα (έχει αποδοθεί εσφαλμένα ως Χάθα Γιόγκα λόγω επιρροής της αγγλικής)" ή κάτι τέτοιο που θα επιλέξεις εσύ. Παίζει φυσικά και το γλωσσάρι στο τέλος, όπως ήδη προτάθηκε. Μπορείς επίσης να βάζεις και την καθιερωμένη αγγλική μεταγραφή του όρου. Εξαρτάται πόσο θες να εμβαθύνεις και πόσο θες να βοηθήσεις τον αναγνώστη.

Πάντως είμαι της γνώμης ότι δε χρειάζεται να διαιωνίζουμε λάθη επειδή είναι "καθιερωμένα", σιγά την καθιέρωση πια άλλωστε, για γιόγκα μιλάμε. Όσοι ασχολούνται θα συνηθίσουν γρήγορα τη νέα, σωστή μεταγραφή, και θα χαρούν κιόλας.

 

[SBE]

Το πρόβλημα νομίζω είναι ότι υπάρχει καθιερωμένη τυποποίηση της σανσκριτικής στο λατινικό αλφάβητο (προσεγγιστική φυσικά), υπάρχει καθιερωμένη τυποποίηση του λατινικού αλφαβήτου στα ελληνικά (επίσης προσεγγιστική) και προσπαθείτε να κάνετε τη μεταφορά σανσκριτικά- ελληνικά μέσω δευτερογενών πηγών και προκύπτει προσέγγιση+ προσέγγιση= κχγκχμπχνγχ

Δεν υπάρχει απευθείας μεταγραφή σανσκριτικά- ελληνικά; Ειδικά τη στιγμή που είχαμε και στο παρελθόν Έλληνες μελετητές που ασχολήθηκαν με τον ινδουισμό και το βουδισμό;
Και, παρεμπιπτόντως, το παράδειγμα με το -χμ- δεν είναι το ίδιο, γιατί -χμ- υπάρχει στα ελληνικά, -μκχγχ- δεν υπάρχει.

Επιπλέον, ο Έλληνας με σχετικό ενδιαφέρον δεν θα διαβάσει απλώς αλλά θα θελήσει να μιλήσει κι όλας γι' αυτά που διάβασε, οπότε πιστεύω ότι έχει σημασία να μπορεί να προφέρει κάπως λογικά τις λέξεις. Υποθέτω ότι αν φέρουμε έναν Ινδό εδώ να μας μιλήσει δεν θα πει χάτχα αλλά ɦəʈʰə (στο ιντερνέτιο το βρήκα αυτό, στα σανσκριτικά στο διεθνές φωνητικό αλφάβητο), που θα το ακούσουμε χάτα (ή τέλος πάντων κάτι παρόμοιο). Εξισώνοντας το ɦ με το ʰ στα ελληνικά έχουμε γλωσσοδέτη.

Ξέρω ότι τώρα προσβάλλω τους επαΐοντες, αλλά είπαμε, είμαι ο γενικός αναγνώστης που βλέπει τους γλωσσοδέτες και τον πιάνει κρύος ιδρώτας. Και από τη στιγμή που δεν λέμε νήσοι Φάλκλαντ, Αλβέρτος Εϊνστέιν, αυτοκίνητα Ρενάουλτ, κινητήρες Φιννμεκχάνικα (έβαλα όσο πιο πολλές γλώσσες μπορώ να σκεφτώ αυτή τη στιγμή), γιατί στα σανσκριτικά τόση πίστη στη μεταγραφή;

 

[nickel]

Και από τη στιγμή που δεν λέμε νήσοι Φάλκλαντ, Αλβέρτος Εινστέιν, αυτοκίνητα Ρενάουλτ, κινητήρες Φιννμεκχάνικα (έβαλα όσο πιο πολλές γλώσσες μπορώ να σκεφτώ αυτή τη στιγμή), γιατί στα σανσκριτικά τόση πίστη στη μεταγραφή;

Δεν είναι αντιφατικό αυτό; Προφέρουμε τα νησιά όπως οι Εγγλέζοι, τον επιστήμονα όπως οι Γερμανοί, το αυτοκίνητο όπως οι Γάλλοι· γιατί να προφέρουμε τα σανσκριτικά όπως οι Εγγλέζοι; Αν έκανε η Ρένα Χατχούτ τη μετάφραση, τι πρόβλημα θα είχε να μεταγράψει σε Χάτχα;

 

[Earion]

Ξέρω ότι τώρα προσβάλλω τους επαΐοντες, αλλά είπαμε, είμαι ο γενικός αναγνώστης που βλέπει τους γλωσσοδέτες και τον πιάνει κρύος ιδρώτας.
Και από τη στιγμή που δεν λέμε . . . Αλβέρτος Εϊνστέιν . . . .