8.
Η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Αγνώστου ζωγράφου (του Νικόμαχου;). Από τον «
Τάφο της Περσεφόνης» στις Αιγές (Βεργίνα), μετά τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ.
Γιατί: Επειδή τέτοια ελευθερία στην κίνηση και τέτοια γρηγοράδα στη υποδήλωση του χρώματος δεν θα ξαναδεί η τέχνη (η δυτική, η ευρωπαϊκή) παρά στην Αναγέννηση. Επειδή δαπανήθηκε τέτοιο ταλέντο και τέτοια μαστοριά για ένα έργο που προοριζόταν να μείνει στο αιώνιο σκοτάδι.
9. Ο κρατήρας του Δερβενίου. Μετά τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Γιατί: Επειδή η ελληνική μεταλλοτεχνία μπορούσε να ανεβοκατεβαίνει τις κλίμακες στο μέγεθος, από το μίκρο- στο μάκρο-, αιώνες πριν από τον Μπενβενούτο Τσελλίνι.
10.
Μεθυσμένος Σειληνός.
Ταφική κλίνη από την
Ποτίδαια. 300 π.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Γιατί: Διότι υπήρξε μια ζωγραφική παράδοση στην αρχαία ελληνική τέχνη που την πορεία της την ανασυστήνουμε με δυσκολία μαζεύοντας τα υπολείμματά της.
11. Χρυσή χτένα. Παραγγελία Σκύθη ηγεμόνα σε ελληνικό εργαστήριο. Βρέθηκε το 1912 σε τύμβο (κουργκάν) στην τοποθεσία
Solokha της Ουκρανίας. Ελληνιστική εποχή (ίσως πρώτο τρίτο 4ου αι. π.Χ.). Μουσείο Ερμιτάζ, Πετρούπολη.
Γιατί: Για την ακτινοβολία της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Ώς μέσα στη Βακτριανή ... ώς τους Ινδούς...
12.
Αντίνοος «Φαρνέζε». Ρώμη, 2ος αι. μ.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης
Γιατί: Επειδή μέχρι το τέλος της Αρχαιότητας ένας άνθρωπος μπορούσε ακόμα να γίνει θεός. Επειδή οι φλέβες της παράδοσης, ζωντανές πάντα, διακλαδίζονταν και αιμάτωναν την έμπνευση. Είμαστε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κι είναι σαν ο καλλιτέχνης να προσπαθεί να συνδυάσει όλα τα πρότυπα μαζί. Ξαναδείτε τα υπ’ αρ. 3 και 5.
Γιατί τα σπάσαμε τ’ αγάλματά των,
γιατί τους διώξαμεν απ’ τους ναούς των,
διόλου δεν πέθαναν γι’ αυτό οι θεοί.
.................................................
Σαν ξημερώνει επάνω σου πρωί αυγουστιάτικο
την ατμοσφαίρα σου περνά σφρίγος απ’ την ζωή των·
και κάποτ’ αιθερία εφηβική μορφή,
αόριστη, με διάβα γρήγορο,
επάνω από τους λόφους σου περνά.
13. Τέσσερα δείγματα εγκαυστικής ζωγραφικής της λεγόμενης τεχνοτροπίας «
Φαγιούμ»:
α. Νεκρικό πορτρέτο νεαρού άνδρα, περ.130-160 μ.Χ., Μουσείο Πούσκιν, Μόσχα.
β. Νεκρικό πορτρέτο κοπέλας. Βρέθηκε στη Χαουάρα, περ. 55-70 μ.Χ. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο.
γ. Νεκρικό πορτρέτο νεαρού άνδρα, από το Ερ-Ρουμπαγιάτ, τρίτο τέταρτο 2ου αι. μ.Χ. Βερολίνο, Νέο Μουσείο.
δ.
Τόντο των δύο αδερφών. Από την Αντινοόπολη της Αιγύπτου, δεύτερο τέταρτο 2ου αι. μ.Χ. Αιγυπτιακό Μουσείο, Κάιρο.
Γιατί: Για τα μάτια τους. Γιατί είναι ο ελλείπων κρίκος μεταξύ της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής και της βυζαντινής εικόνας.
14. Μια υπενθύμιση ότι αυτά που βλέπουμε και θαυμάζουμε σήμερα μπορεί να μη φάνταζαν ακριβώς έτσι:
Τρώας τοξότης, πολύχρωμος, από το δυτικό αέτωμα του ναού της Αθηνάς Αφαίας στην Αίγινα (490-475 π.Χ.). Staatliche Antikensammlungen und Glyptothek, Μόναχο.
15. Το δειλινό της αρχαίας τέχνης. Η μελαγχολία ενός κόσμου που χάνεται.
Πορτρέτο νέου άνδρα. Βρέθηκε στην Αθήνα, στο Θέατρο του Διονύσου. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα.
Παριστάνει κάποιον αρχαίο θεό (Διόνυσο;), αλλά προτάθηκε η ευφάνταση ιδέα ότι μπορεί να είναι και ο θνήσκων Ιησούς...
Γιατί: Ρωτάτε γιατί; ...