metafrasi banner

quantum leap και quantum jump

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Από τους ορισμούς που βλέπω σε διάφορα διαδικτυακά λεξικά, ένας πρώτος ορισμός για το quantum jump είναι an abrupt transition (as of an electron, an atom, or a molecule) from one discrete energy state to another, χρήση γνωστή από το 1926, και ο δεύτερος ορισμός είναι πως πρόκειται για συνώνυμο του quantum leap. To quantum leap ορίζεται με τη σειρά του ως an abrupt change, sudden increase, or dramatic advance, με πρώτη καταγεγραμμένη χρήση από το 1956 και ενδεικτικά παραδείγματα: Prices have taken a quantum leap upward; τhe new drug is a quantum leap in the fight against cancer.

Στα ελληνικά βρίσκουμε αρκετές φορές το κβαντικό άλμα και κάποιες λιγοστές και το κβαντικό πήδημα :down:. Δεν ξέρω αν γίνεται συνειδητή προσπάθεια στα αγγλικά να διαχωριστεί το άλμα στον μικρόκοσμο των σωματιδίων από τη μεταφορική χρήση στην καθημερινότητα· η αίσθησή μου είναι πως όχι και πως οι δύο αγγλικές συμφράσεις ουσιαστικά είναι συνώνυμες.

Στα ελληνικά, όμως; Πρέπει να πάμε στο κβαντικό άλμα ή θεωρείτε προτιμότερη την απόδοση με π.χ. τα πιο πάνω ερμηνεύματα του όρου; Π.χ. με φράσεις όπως απότομη αλλαγή, αιφνίδια αύξηση, δραματική εξέλιξη;
 

daeman

Administrator
Staff member
...
Κβαντικό άλμα και για τα δύο (leap και jump, συνώνυμα) στην πρώτη τους σημασία, θα έλεγα. Δηλαδή λέω, κι έτσι τα γράφω.

Το πήδημα πήδα το, γκουχ προσπέρασέ το.

Για τη μεταφορική χρήση σ' εμάς, δες και τη συζήτηση περί κβαντικού στα ελληνικά στο νήμα quantum event.

Σχετικά με αυτό είμαι ακόμα σε κατάσταση απροσδιοριστίας, σαν γατί μες στο κουτί. Υπάρχουν περιπτώσεις που θα μου ταίριαζε, ανάλογα με τους αποδέκτες, αλλά όχι παντού και πάντα, γιατί δεν έχουν ασχοληθεί οι πάντες με κβαντομηχανική, έστω και ξώφαλτσα, ώστε να αντιληφθούν αμέσως την ιδιότητα του κβαντικού που χαρακτηρίζει τη μεταφορική του χρήση, την ακαριαία, ασυνεχή μετάβαση από μια κατάσταση σε άλλη.
 
Κβαντικό άλμα για την κυριολεκτική χρήση, επιλογή ανάλογα με την περίπτωση για τη μεταφορική χρήση (στο Lifo θα έλεγα κβαντικό άλμα, στην Εστία θα έλεγα αιφνίδια αλλαγή :) ).
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Σας ευχαριστώ.

Η πραγματικότητα είναι, όμως, ότι το κβαντικό άλμα (μπορεί να) προσφέρει μια εννοιολογική απόχρωση που δεν καλύπτεται από τις συνηθισμένες συμφράσεις. Δεν είναι απλώς (καλύτερα: δεν είναι καν) μια ξαφνική αλλαγή. Στις διαστάσεις του, είναι μια κατακλυσμιαία αλλαγή, είναι σαν να ξυπνάς μια μέρα και ο ουρανός να έχει δύο ήλιους και η Γη τρία φεγγάρια, τα ποτάμια να κουβαλάνε νερό από τις θάλασσες προς τα βουνά και ο Στουρνάρας να ανακοινώνει ότι ο Σόιμπλε πρέπει, προς όφελος του συμπαθούς και εργατικού γερμανικού λαού, να ακούσει προσεκτικά τις συμβουλές της τρόικας επειδή ο ελληνικός λαός δεν μπορεί να καλείται να πληρώνει επάπειρον τις τζαναμπετιές των Γερμανών πολιτικών και ιθυνόντων.

Αν μπορούσε να διασφαλιστεί (που δεν γίνεται, βέβαια) ότι θα είχε τέτοιο εννοιολογικό φορτίο, θα άξιζε ίσως να περάσει και στην σε ευρύτερη χρήση.
 

nickel

Administrator
Staff member
Καλημέρα. Θα συμφωνήσω πολύ με το #3 και λιγότερο με το #4.

Να, ας πούμε, τι λέει το ODE:

quantum leap
a sudden large increase or advance: there has been a quantum leap in the quality of wines marketed in the UK


Επειδή παρακολουθώ την εξέλιξη της έκφρασης στα αγγλικά από τη δεκαετία του 1970, δεν έχει τίποτα το υπερβολικό και υπερβατικό. Δύο παραδείγματα στο OED:

1973 Daily Tel. (Colour Suppl.) 2 Nov. 27/2 Hovercraft, like many inventions of modern technology, are supposed to progress in quantum leaps.    1977 New Yorker 13 June 108/2 The imperial Presidency did not begin with Richard Nixon although under him abuses of the office took a quantum leap.

Με την τριβή του δημοσιογραφικού λόγου που κάνει την τρίχα τριχιά (αλλά έχουμε μάθει κι εμείς να βλέπουμε τριχιά και να καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για τρίχα), το quantum leap έφτασε να περιγράφει απλώς το «τεράστιο άλμα» και όχι οπωσδήποτε «κατακλυσμιαίες αλλαγές». Ίσως λοιπόν να μην έχει τριφτεί αντίστοιχα το «κβαντικό άλμα» στα ελληνικά (δεν έχει περάσει ακόμα στα λεξικά, άλλωστε) και να πρέπει να προσαρμόσουμε την απόδοσή μας ανάλογα με τα όσα υποθέτουμε ότι θα καταλάβει το ακροατήριό μας.
 

SBE

¥
Ήμουνα έτοιμη να πω ότι δεν έχει κάποια χροιά ιδιαίτερη στην αγγλική, αλλά το είπε καλύτερα ο Νίκελ. Νομίζω ότι είναι περισσότερο φράση- κλισέ και κουρασμένο κλισέ κιόλας. Μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς αυτή στα ελληνικά- άμα κολλήσει κόλλησε, αν όχι...
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Μα στα αγγλικά υπάρχει το quantity στην καθημερινότητα. Η ιδιαιτερότητα του όρου είναι σχεδόν αναγκαστικό ότι θα απορροφηθεί στην καθημερινότητα και θα προσγειωθεί σε κάτι σαν «ποσοτικό άλμα». Γιατί πρέπει το κβαντικό άλμα να ακολουθήσει όμως και στα ελληνικά την ίδια πορεία;
 
Προσωπικά είμαι 100% αντίθετος με την χρήση της φράσης αυτής μεταφορικά (στα ελληνικά). Αφού έχουμε τις δικές μας αντίστοιχες εκφράσεις και λειτουργούν μια χαρά, γιατί να ενσωματώσουμε έναν όρο που έτσι κι αλλιώς είναι ακατανόητος για τον μέσο χρήστη της ελληνικής; Αν πρέπει να βάζεις συνέχεια επεξήγηση δίπλα στην έκφραση δεν είναι καλή επιλογή. Εξάλλου στα ελληνικά η λέξη κβαντικός ήρθε στην ζωή μας με την κβαντομηχανική, ενώ στα αγγλικά προϋπήρχε το quantum.

Επίσης συμφωνώ με το #6, σχετικά με το κλισέ. Είναι σαν να θέλεις να μεταφράσεις αυτούσια στα αγγλικά την πύρινη λαίλαπα, την επέλαση του χιονιά, το ξύπνημα του Εγκέλαδου και τον χορό των εξελίξεων.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Τι λες για τα επόμενα φτιαχτά παραδείγματα, Χέλλε;

Πρόκειται για «κβαντικό άλμα», καθώς ο απαραίτητος χρόνος υποεκατονταπλασιάστηκε για τη συγκεκριμένη διαδικασία καταγραφής. Είχε υπολογιστεί ότι θα χρειάζονταν 200 χρόνια με χαρτί και μολύβι αλλά χάρη στην πληροφορική ολοκληρώθηκε μέσα σε μόλις 2 χρόνια.

Η Ελλάδα δεν σώζεται πια ούτε με τις αναγκαίες ριζικές αλλαγές που οι ανταγωνιστές μας έχουν ήδη κάνει εδώ και χρόνια. Χρειάζεται κβαντικό άλμα.
 
Το πρώτο έχει έκφραση στα μαθηματικά. Το λέμε "εκθετική αλλαγή". Και δεν είναι καν εντυπωσιακό. Η στατική ανάλυση που κάνουν τα δικά μας προγράμματα σε 10 δευτερόλεπτα είναι αυτό που θα έκανα εγώ στο χέρι σε 10 χρόνια. Ο νόμος του Μουρ είναι εκθετική ανάπτυξη (ή αύξηση). Να το πούμε κι αυτό κβαντικό άλμα στην εξέλιξη των μικροεπεξεργαστών;

Στο δεύτερο, ποια η διαφορά ριζικής αλλαγής με το κβαντικό άλμα;
 

SBE

¥
Επίσης συμφωνώ με το #6, σχετικά με το κλισέ. Είναι σαν να θέλεις να μεταφράσεις αυτούσια στα αγγλικά την πύρινη λαίλαπα, την επέλαση του χιονιά, το ξύπνημα του Εγκέλαδου και τον χορό των εξελίξεων.
Είπες όλα τα αγαπημένα μου μαζεμένα, άμα έβαζες και την πονεμένη μάνα θα ήμασταν κομπλέ.
 

bernardina

Moderator
Είπες όλα τα αγαπημένα μου μαζεμένα, άμα έβαζες και την πονεμένη μάνα θα ήμασταν κομπλέ.

Kαι την είδηση που κάνει τον γύρο του κόσμου/διαδικτύου κλπ.
 

SBE

¥
Noμίζω πρέπει να φτιάξουμε νήμα με κλισέ- και γιατί όχι και με μεταφράσεις τους με άλλα κλισέ.
 
Η επιθυμία της SBE μετουσιώθηκε σε πραγματικότητα μέσω δαεμανικού άλματος.
 

daeman

Administrator
Staff member
Kαι την είδηση που κάνει τον γύρο του κόσμου/διαδικτύου κλπ.

Δεν ξέρω τι λες εσύ, αλλά εμένα ο γύρος της είδησης μ' αρέσει, κομπλέ:



Όχι ακριβώς ο Πίτα Παν, γιατί είναι πολλοί ντόπιοι πολύ παραπάν'.

Η επιθυμία της SBE μετουσιώθηκε σε πραγματικότητα μέσω δαεμανικού άλματος.

Φέρτε μου κβάντα να τα σκίσω στο άλμα! Εις χρόνον. :whistle:
 
Top