Αν κάποιοι έχουν (ή καμώνονται ότι έχουν) πρόβλημα με την
απεύθυνση, εγώ ταλαιπωρούμαι αυτές τις μέρες, σε μια διόρθωση που κάνω, από κάποια «επικαλύπτονται» (σαν απόδοση του
overlap). Αν υπήρχε αυτή η πασαρέλα για τις λέξεις που πάει να επικαλεστεί ο καθηγητής Μπαμπινιώτης για την
απεύθυνση, θα είχα πετάξει κι εγώ το «επικαλύπτονται» που δέχονται τα λεξικά μας και θα έλεγα να χρησιμοποιούμε μόνο το «συμπίπτουν μερικώς».
Τι σημαίνει το αμετάβατο
overlap; Ότι ένα κομμάτι από κάτι συμπίπτει (στο χώρο ή και στο χρόνο) με ένα κομμάτι από κάτι άλλο. Καλύπτουν τον ίδιο χώρο ή το ένα σκεπάζει το άλλο. Το «συμπίπτουν μερικώς» περιγράφει με ακρίβεια αυτό που συμβαίνει. Υπάρχει κάτι ανορθολογικό στο
επικαλύπτονται που χρησιμοποιούν όλοι και έχουν και τα λεξικά.
Χρηστικό:
Παθ.: επικαλύπτεται: (μτφ.) συμπίπτει ή έχει κοινό πεδίο αναφοράς με κάτι άλλο: Μαθήματα που ~ονται μεταξύ τους. ~όμενες: αρμοδιότητες.
ΛΝΕΓ:
(κυρ. μεσοπαθ.) αναφέρομαι σε κάτι το οποίο ήδη αναφέρεται αλλού ή ρυθμίζω κάτι, το οποίο ρυθμίζεται και από άλλον συμπίπτω μερικώς με κάτι άλλο ως προς κάτι: τα δύο πρώτα κεφάλαια τού βιβλίου επικαλύπτονται, αφού πραγματεύονται τα ίδια θέματα | οι διατάξεις αυτές επικαλύπτονται στο θέμα τής αναγνώρισης των συντάξιμων ετών.
Σημείωση στο ουσ.
επικάλυψη (που αναφέρω και στο #2):
επικάλυψη - αλληλοεπικάλυψη. Η λ. επικάλυψη σημαίνει από μόνη της «αλληλοπάθεια», ότι δηλ. δύο καταστάσεις, πράξεις, γεγονότα κ.λπ. καλύπτουν το ένα το άλλο, επικαλύπτονται, ταυτίζονται, συμπίπτουν. Επομένως, η χρήση τού αλληλεπικάλυψη αποτελεί εξ ορισμού πλεονασμό, που καλό είναι να αποφεύγεται.
Όπως αναφέρει και ο Zaz, ΛΝΕΓ και Χρηστικό δεν έχουν το
αλληλ(ο)επικαλύπτονται. Το Χρηστικό έχει το
αλληλοκαλύπτονται:
αλληλοκαλύπτονται ρ. 1. (μτφ.) (για απόψεις, έννοιες, σημασίες που) έχουν κοινά σημεία ή ταυτίζονται: Επιδιώξεις/όροι που ~. Λέξεις που συγχέονται και ~. Πβ. επικαλύπτεται.1 (μτφ.) προφυλάσσει, στηρίζει, προστατεύει ή συγκαλύπτει ο ένας τον άλλο: Τα μέλη της ομάδας ~. | ~ στις κατεργαριές τους. 3. (για πράγματα που) το ένα σκεπάζει το άλλο: Λωρίδες/πέτρινες πλάκες που ~. | Κανάλια/ραδιοσταθμοί που ~ (: εκπέμπουν στην ίδια συχνότητα). Φωνές που ~ (: επικαλύπτει η μία την άλλη).
Ευτυχώς, το ΜΗΛΝΕΓ έχει προσθέσει το
αλληλ(ο)επικαλύπτω με εντυπωσιακή πληρότητα (η άνεση του ψηφιακού έργου!).
αλληλοεπικαλύπτω και αλληλεπικαλύπτω
[ΑΟΡ αλληλοεπικάλυψα, ΜΠΘ ΕΝΣΤ αλληλοεπικαλύπτομαι (μτχ. αλληλοεπικαλυπτόμενος, -η, -ο), ΜΠΘ ΑΟΡ αλληλοεπικαλύφθηκα, ΜΠΘ ΠΡΚ (μτχ. αλληλοεπικαλυμμένος) | αλληλεπικαλύπτω όπως το αλληλοεπικαλύπτω]
Α.
(στη μπθ.φ. ως μέσο αλληλοπαθές)
1) (χωρίς συμπλήρ.)
α. αλληλοεπικαλύπτονται και αλληλεπικαλύπτονται (στο γ΄ πρόσ. ή στη μτχ. μπθ. ενστ.)
α1. (για αντικείμενα, επιφάνειες κτλ.)
Καλύπτονται αμοιβαία ή σκεπάζονται πλήρως ή μερικώς ο ένας με τον άλλο (ΣΥΝ επικαλύπτονται)
αλληλοεπικαλυπτόμενες στρώσεις χρώματος | Τα κεραμίδια τοποθετούνται στη στέγη σε αλληλοεπικαλυπτόμενες σειρές | Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά στα έργα τέχνης των κυβιστών είναι τα αλληλεπικαλυπτόμενα επίπεδα
α2. (μτφ.) (για αρμοδιότητες, ενέργειες, ρυθμίσεις, γνωστικά αντικείμενα κτλ.)
Καλύπτονται αμοιβαία, συμπίπτουν ή ταυτίζονται μεταξύ τους σε κάποιο βαθμό, περιλαμβάνουν ή καλύπτουν ορισμένα κοινά σημεία, θέματα, τομείς κτλ. (ΣΥΝ επικαλύπτονται)
αλληλεπικαλυπτόμενες διατάξεις/ ρυθμίσεις | αλληλοεπικαλυπτόμενα καθήκοντα/ προγράμματα | Σε αρκετές περιπτώσεις οι αρμοδιότητες μεταξύ δημοσίων υπηρεσιών αλληλοεπικαλύπτονται, με αποτέλεσμα να επιτείνεται το πρόβλημα της γραφειοκρατίας | Ορισμένα τμήματα των ΑΕΙ αλληλοεπικαλύπτονται με αυτά των ΤΕΙ, δημιουργώντας έτσι προβλήματα και στα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων | Βασικός στόχος των υπευθύνων του έργου είναι ο σωστός σχεδιασμός και συντονισμός, ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα αλληλοεπικαλυπτόμενων ρόλων και δραστηριοτήτων
β. (για πρόσωπα)
β1. αλληλοεπικαλυπτόμαστε και αλληλεπικαλυπτόμαστε και <λόγ.> αλληλεπικαλυπτόμεθα (πληθ.)
Επικαλυπτόμαστε αμοιβαία, ο ένας επικαλύπτει τον άλλο ως προς τις απόψεις του, τις δράσεις του κτλ., έχουμε κοινά σημεία σε διάφορα θέματα
«Όσες ελλείψεις κι αν έχει, όσο λάθος δείγμα κι αν πήραν (αν δεχτούμε ότι ισχύει κάτι τέτοιο), αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι όντως γενετικά αλληλοεπικαλυπτόμαστε με πολλούς λαούς»
β2. (η ομάδα) αλληλοεπικαλύπτεται [ομάδα] (στο γ΄ πρόσ.) (με περιληπτικό όνομα ως υποκείμενο)
(Σε) μια ομάδα επικαλύπτει ο ένας τον άλλο, ο ένας υπεισέρχεται στη θέση ή στον ρόλο του άλλου
Η ομάδα συχνά αλληλοεπικαλύπτεται και δεν είναι πάντα ξεκάθαροι οι ρόλοι κάθε μέλους
2) (+πρόθ. με {+αιτ.}) (το εμπρόθετο δηλώνει το άλλο μέλος του ζεύγους της αλληλοπάθειας, σε αντιδιαστολή με το πρόσωπο-ομιλητή ή σε αντιδιαστολή με το πρόσωπο ή το πράγμα για το οποίο γίνεται λόγος)
Βρίσκομαι με κπν ή με κτ σε μια σχέση κατά την οποία ο ένας επικαλύπτει τον άλλο, επικαλύπτω κπν, ο οποίος από τη δική του μεριά κι εκείνος με επικαλύπτει, έχω μαζί με κπν την επιφάνειά μου ολόκληρη ή μέρος της καλυμμένη με τη δική του, έχω ένα κομμάτι του εαυτού μου καλυμμένο με ένα κομμάτι κάποιου (ΣΥΝ επικαλύπτομαι)
Οι αποκάτω πλάκες αλληλεπικαλύπτονται με τις αποπάνω, ώστε η στέγη να έχει στεγανότητα | (μτφ.) Το δικό της γνωστικό αντικείμενο αλληλοεπικαλύπτεται με εκείνο συναδέλφου της που έχει μεγαλύτερη πείρα, άρα θα προτιμηθεί αυτός για διδασκαλία | (ιδιαίτερη χρήση του πληθυντικού αριθμού, βλ. παρατήρηση στο ρήμα «αλληλογραφώ») Αλληλοεπικαλυπτόμαστε με τον σύντροφό μου τόσο πολύ, ώστε ο ένας να συμπληρώνει τον άλλο σε όλα σχεδόν τα θέματα
Β. (μόνο στην ενεργ.φ., στο γ' πρόσ. εν. και σε όλα τα πρόσ. πληθ.) ΜΤΒ (+αιτ.)
1) (συνοδεύεται από τη φράση «ο ένας τον άλλο», όπου το «τον άλλο» είναι αντικείμενο του ρήματος)
Επικαλύπτει ο ένας τον άλλο, σκεπάζει πλήρως ή μερικώς ο ένας τον άλλο (επικαλύπτουμε ο ένας τον άλλο, σκεπάζουμε πλήρως ή μερικώς ο ένας τον άλλο) (ΣΥΝ επικαλύπτω)
Οι δυο τομείς αρμοδιοτήτων αλληλοεπικαλύπτουν ο ένας τον άλλο, με αποτέλεσμα συχνά να δημιουργούνται προστριβές μεταξύ των υπαλλήλων | Το στοιχείο του πραγματικού και του φανταστικού αλληλεπικαλύπτει το ένα το άλλο στα μυθιστορήματά του
2) Καλύπτει ο ένας (καλύπτουμε ο ένας) πλήρως ή μερικώς ένα στοιχείο (το κατά αιτιατική αντικείμενο) του άλλου
Οι δύο στρώσεις, εκείνη των λαχανικών και εκείνη της σάλτσας, μπορούν να αλληλοεπικαλύπτουν μέρος η μία της άλλης – αυτή η ανάμειξη γεύσεων θα σας αρέσει πολύ | (μτφ.) Τα δύο υπουργεία αλληλεπικαλύπτουν αρμοδιότητες, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση για το ποιος είναι ο υπεύθυνος κάθε φορά
3) (για πρόσωπο, σχετικά με αντικείμενο) Καλύπτω δύο ή περισσότερα πράγματα ή στοιχεία μεταξύ τους
Αλληλοεπικαλύψτε τις δύο άκρες του υφάσματος, γυρνώντας τες προς τα μέσα
[ΕΤΥΜ^ < αλληλο- + επικαλύπτω· είναι πιθανόν μεταφρ. δάν. από το αγγλ. overlap].
Παρά την εντυπωσιακή πραγματικότητα, εγώ δεν παύω να σκέφτομαι:
(α) ότι το
επικαλύπτονται σημαίνει ότι τα δύο καλύπτονται από κάποιο τρίτο. Κάθε φορά δυσκολεύομαι να δω το παθητικό σαν «αλληλοπαθές». Διαβάζω π.χ. κάποιους κανονισμούς ιστιοδρομιών και μου αρέσει ο τρόπος που το «αλληλοπαθές» μπερδεύεται με το παθητικό:
Καθαρά πίσω και καθαρά μπροστά, Επικάλυψη
Ένα σκάφος είναι καθαρά πίσω από ένα άλλο όταν η γάστρα και ο εξοπλισμός του σε κανονική θέση ευρίσκονται πίσω από μία γραμμή εγκάρσια από το απώτερο πίσω σημείο της γάστρας και του εξοπλισμού του άλλου σκάφους σε κανονική θέση. Το άλλο σκάφος είναι καθαρά μπροστά. Τα σκάφη επικαλύπτονται όταν κανένα δεν είναι καθαρά πίσω. Όμως επικαλύπτονται επίσης όταν ένα σκάφος ανάμεσά τους επικαλύπτει και τα δύο.
Ή διαβάζω το παράδειγμα του ΛΝΕΓ «τα δύο πρώτα κεφάλαια τού βιβλίου επικαλύπτονται, αφού πραγματεύονται τα ίδια θέματα» και αναρωτιέμαι τι είναι αυτό που καλύπτει τα δύο πρώτα κεφάλαια.
(β) Και μια και έβαλα το «αλληλοπαθές» σε εισαγωγικά πιο πάνω, ομολογώ ότι παρόμοιο πρόβλημα έχω και με τα
αλληλοκαλύπτονται ή
αλληλ(ο)επικαλύπτονται. Τι στο καλό μπορεί να σημαίνει εκείνος ο υπέροχος πλεονασμός του παραδείγματος στο ΜΗΛΝΕΓ «Οι δυο τομείς αρμοδιοτήτων αλληλοεπικαλύπτουν ο ένας τον άλλο»; Ούτε στις πιο τρελές καμασουτρικές εκδοχές δεν υπάρχει περίπτωση δύο σώματα να αλληλοεπικαλύπτονται κατά το ίδιο μέρος την ίδια χρονική στιγμή! Όταν το Α καλύπτει μερικώς το Β, αποκλείεται το Β να καλύπτει το Α στο ίδιο κομμάτι. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι συμπίπτουν στο ίδιο κομμάτι, ενώ το
αλληλοεπικαλύπτονται θα σήμαινε ότι σε κάποια μέρη το Α καλύπτει το Β και σε άλλα το Β καλύπτει το Α.
Ουφ, το είπα και εκτονώθηκα…
