conceivable, conceivability

[sarant]

Βασικά με απασχολεί το conceivability, αλλά το ένα πρέπει να είναι συνεπές με το άλλο.

Διανοητός, διανοητότητα;

 

[Alexandra]

Το inconceivable είναι σίγουρα αδιανόητο, αλλά το "διανοητό" δεν το έχω ακούσει. Μήπως "εύλογο";

 

[drsiebenmal]

Να συνεισφέρω απλώς στη συζήτηση ότι η Magenta δίνει για το conceivable τα διανοήσιμος, νοητός, επιδεκτικός νοητικής σύλληψης (this is hardly conceivable: αυτό είναι σχεδόν αδιανόητο) και πιθανός, εικάσιμος, πιθανολογικός: (it's conceivable that he may be right about: δεν είναι απίθανο να έχει δίκιο για) και το GWord δίνει τα νοητός, αντιληπτός, κατανοητός, πιθανός, δυνατός. Δυστυχώς, (εκτός από την πιθανότητα και τη δυνατότητα) όλα τα παράγωγα ουσιαστικά μού ακούγονται άβολα: διανοησιμότητα, νοητότητα, εικασιμότητα, αντιληπτότητα, κατανοητότα. Γι' αυτό τα γράφω ώστε να τα δεις και γραμμένα, πέρα από τη διανοητότητα, μήπως και η εικόνα τους σε διευκολύνει να επιλέξεις κάποιο από αυτά, ανάλογα βέβαια και με το κείμενό σου...

 

[Themis†]

Για ένα λόγιο ή ακαδημαϊκού τύπου κείμενο, νοητός / νοητότητα. Αλλιώς θα πρέπει να αναζητήσεις το ουσιαστικό σου σε ουσιαστικοποιημένο επίθετο (το νοητό κτλ.). Για άλλο είδος κειμένου, δεν θα μπορούσα να πω κάτι χωρίς περισσότερες διευκρινίσεις.

 

[Themis†]

Ας προσθέσω ότι το νοητός / νοητότητα έχει τρία πλεονεκτήματα: (1) το "νοητός" είναι η στάνταρ απόδοση του conceivable, (2) το "νοητότητα" ναι μεν μπορεί να ξενίζει, αλλά είναι άψογο από πλευράς σχηματισμού, (3) έχεις τη δυνατότητα, οποτεδήποτε σε βολέψει, να τη στρίψεις διά του ρήματος (δεν νοείται, μετά βίας μπορεί να νοηθεί κτλ.)

 

[somnambulist]

Αν ενδιαφέρει, από αυστηρά φιλοσοφική σκοπιά θα τα αποδίδαμε ως συλληπτό (που περιλαμβάνει το νοητό και το αισθητό) και συλληπτότητα.

 

[nickel]

Στα χύμα (και αυτά παθαίνεις όταν δεν περιορίζεις τα πράγματα με περικείμενο), ρίχνω τα: πιθανοφανής, πιθανοφάνεια.

 

[stazybohorn]

Πήγαινα προς προσλήψιμος, προσληπτικότητα, αλλά με κούφανε ένα competency στο Webster's...

 

[Ambrose]

Κι εγώ με το συλληπτός και τη συλληπτότητα.

 

[sarant]

Το κείμενο είναι, ας πούμε, φιλοσοφικό. Με ξενίζει να βάλω τη συλληπτότητα. Η νοητότητα είναι πολύ καλή και την είχα σκεφτεί, όμως -ξέχασα να το πω- είδα σε ένα πρώην αξιόπιστο φόρουμ πως σε ένα καστοριάδειο γλωσσάρι την έχουν για απόδοση της intelligibilité, αν και δεν μου φαίνεται σωστό αυτό.

 

[Themis†]

Δεν νομίζω να είναι έγκυρη ένδειξη το καστοριάδειο γλωσσάρι, και οπωσδήποτε όχι αν δεν μπορείς να σταθμίσεις τις αποδόσεις που υιοθετεί για όλο το πλέγμα των συναφών όρων. Από την άλλη, οι όροι έχουν χρησιμοποιηθεί από διαφόρους με διαφορετική σημασία. Το καθοριστικό είναι για σένα το πλέγμα όρων που έχεις στο κείμενό σου και η οργάνωση της συνάφειας ή διακριτότητάς τους από τον συγκεκριμένο συγγραφέα. Άλλωστε, μάλλον κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας αν θεωρούμε ότι πρόκειται για όρους με οιονεί μαθηματική ακρίβεια περιεχομένου.

Προηγουμένως εκφράστηκε η αντίρρηση: "Αν ενδιαφέρει, από αυστηρά φιλοσοφική σκοπιά θα τα αποδίδαμε ως συλληπτό (που περιλαμβάνει το νοητό και το αισθητό) και συλληπτότητα". Λογικό φαίνεται, αλλά μόνο με βάση τα ελληνικά, όπου μπορούμε να "συλλαμβάνουμε" τόσο με τη νόηση όσο και με τις αισθήσεις. Δεν νομίζω όμως ότι η αισθητηριακή αντίληψη μπορεί να εκφραστεί στα αγγλικά με το "conceive", αλλά μάλλον με το "perceive". Ομολογουμένως δεν θυμάμαι, μέσα στην αντίθεση νοησιαρχίας και αισθησιαρχίας, να υπήρχε κάποιος κοινά αποδεκτός όρος που να περιλαμβάνει και τις δύο κατηγορίες, θυμάμαι όμως ότι επικρατούσε το "αντιλαμβάνομαι" / "αντίληψη" (που θα μας οδηγούσε σε "αντιληπτός" / "αντιληπτότητα"). Αλλά, όπως είπα, το "conceive" μου φαίνεται ότι δεν καλύπτει την αισθητηριακή αντίληψη.

Μέχρι στιγμής λοιπόν θα επέμενα, by default, στο νοητός / νοητότητα.

 

[somnambulist]

Υπάρχει η καντιανή διάκριση των δύο κόσμων, των φαινομένων ή του αισθητού (mundus sensibilis) και των νοουμένων ή του νοητού (mundus intelligibilis). Σε μια άλλη διάκριση θα μιλούσαμε για τον κόσμο της (ανα)παράστασης (representation) και του πραγματικού (real). Δεν νομίζω ότι στα αγγλικά αυτή η διάκριση εκφράζεται από τα ρήματα perceive, conceive, γιατί στον κόσμο της παράστασης ή του αισθητού εκτός από την αντίληψη ανήκει και η συνείδηση. Νομίζω ότι και οι δύο κόσμοι είναι συλληπτοί (conceivable) τόσο η διαμεσολαβημένη εμπειρία όσο και η απριόρι γνώση. Αυτό που δεν είναι συλληπτό είναι κάτι που δεν ανήκει σε κανέναν από τους δύο κόσμους, όπως ένα τετράγωνο με τρεις γωνίες ή ο Τζορτζ Μπους στον παράδεισο. Γι' αυτό μίλησα για αυστηρά φιλοσοφική σκοπιά. Ειδάλλως, φαντάζομαι, ότι στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων το ζευγάρι νοητός/νοητότητα μας καλύπτει.

ΥΓ.1 Κατανοώ ότι η συλληπτότητα είναι εντελώς αχώνευτη :)
ΥΓ.2 Τα λατινικά στις δύο παρενθέσεις δεν τα έβαλα για να κάνω επίδειξη γνώσεων λατινικών -που ούτως ή άλλως δεν σκαμπάζω γρι- αλλά για να δείξω από πού προέρχεται η μετάφραση της νοητότητας ως intelligibilité στο καστοριαδικό γλωσσάρι.

 

[Themis†]

Somnambulist, χίλια ευχαριστώ για τις διευκρινίσεις σου (οι οποίες, εδώ που τα λέμε, παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από το μεταφραστικό μας πρόβλημα!). Ο sarant έχει νομίζω αρκετά στοιχεία για να πάρει την απόφασή του. Εγώ βρίσκομαι σε μεγάλη χρονική απόσταση από την ενασχόλησή μου με τη φιλοσοφία και μιλάω περισσότερο από μνήμης. Νομίζω λοιπόν ότι στις επεξηγηματικές περιγραφές των γνωσιολογικών σχολών υπήρχε η χρήση του conceive και του perceive όπως την ανέφερα προηγουμένως - δεν μιλάω αναγκαστικά για ορολογία με τη στενή έννοια. Εν πάση περιπτώσει, έχω την εντύπωση ότι οι όροι που μας απασχολούν εξαρτώνται καθοριστικά από το φιλοσοφικό σύστημα στο οποίο εντάσσονται. Δεν μιλάμε αναγκαστικά για την καντιανή διάκριση, ούτε για μια αντίληψη όπου η βαθμίδα της συνείδησης θα έπαιζε κάποιον διακριτό ρόλο, κ.ο.κ. Γι' αυτό μιλούσα για μετάφραση "by default". Συνήθως λειτουργούμε σαν μεταφραστές γενικών καθηκόντων...

 

[jmanveda†]

Αυτές οι λήξεις σε "-ity" έχουν το ίδιο προβλημα όπως αυτές σε "-ness" (π.χ. το απαίσο "συνειδητότητα" που κυκλοφορεί αβέρτα και σε επιστημονικούς κύκλους αντί του "συνείδηση").

Μήπως βοηθάει ο ορισμός στη γαλλική

Définition

concevable, adjectif
Sens Qui peut se concevoir, se comprendre. Synonyme imaginable Anglais conceivable
concevable : 1 définition

Synonymes

concevable : 3 synonymes.
Synonymes compréhensible, envisageable, imaginable