Δεν γνωρίζω πόσοι βλέποντας ένα «λείξεως» δεν θα σκεφτείτε μήπως είναι ορθογραφικό λάθος και πρόκειται για τη λέξη «λήξεως» — τη γνωστή μας λήξη, δηλαδή. Όσοι όμως διαβάζετε προσεκτικά τη Λεξιλογία, δεν θα την πατήσετε — διότι γνωρίζετε ήδη και το ρήμα λείχω και τα παράγωγά του: http://lexilogia.gr/forum/showthrea...-και-ο-γλύπτης&p=154277&viewfull=1#post154277. :)
Η λείξη, λοιπόν, είναι το λόγιο ισοδύναμο της λ. γλείψιμο στην κυριολεκτικής της σημασία — και όμοια σχέση συνδέει και τα ρήματα λείχω και γλείφω. Γιατί όμως να μας ενδιαφέρει αυτή η λέξη, που λείπει απ' τα σύγχρονα λεξικά μας; Αν κάνετε αναζήτηση απλώς και μόνον για μία συγκεκριμένη σύναψή της ("πλάκα λείξεως" OR "πλάκες λείξεως" OR "πλακών λείξεως") το Google θα σας εμφανίσει 2650 αποτελέσματα. Ο λόγος γι' αυτό είναι ότι ο σύμπλοκος όρος πλάκα λείξεως χρησιμοποιείται ευρύτατα στην κτηνοτροφία και τα συναφή, και αποδίδει το αγγλ. licking block / licking stone.
Οι πλάκες λείξεως είναι συμπαγή διατροφικά συμπληρώματα για ζώα. Τα ζώα λαμβάνουν την επιθυμητή δόση από κάθε τέτοιο συμπλήρωμα γλείφοντάς το. Το μέγεθός τους είναι σχετικά μικρό σε σχέση με τον όγκο του ζώου για το οποίο προορίζονται. Παράγονται (σκεφτείτε κατ' αναλογία τις μπρικέτες) σε γεωμετρικά σχήματα (παραλληλεπίπεδα, κυβικά, κυλινδρικά) και συχνά διαθέτουν κεντρική οπή για στήριξη σε ειδική βάση ή πρόσδεση με περαστό σχοινί, προκειμένου να παραμένουν σταθερές σε εύκολα ελέγξιμο σημείο (μην ξεχνάτε ότι τα ζώα δεν μπορούν να τις πιάσουν με το χέρι αν τους φύγουν την ώρα που τις γλείφουν). Το γεγονός ότι η παροχή των επιθυμητών θρεπτικών στοιχείων, βιταμινών και ιχνοστοιχείων διενεργείται μέσω γλειψίματος, διασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξει υπερδοσολόγηση (το γλείψιμο όταν έχουμε να κάνουμε με ζώα προορίζεται για αργές διαδικασίες — σε αντίθεση με τη χρήση του για ανέλιξη στις ανθρώπινες κοινωνίες) επειδή το ζώο έχει κάποιο όριο στο πόση ώρα μπορεί να γλείφει και η πλάκα έχει συγκεκριμένη σκληρότητα ώστε να επιτρέπει ορισμένη ποσοτική παροχή των συστατικών της ανά γλωσσιά.
Στην ΙΑΤΕ, τώρα, έχουμε την εξής συναφή λεξικογραφική καρτέλα:
Επ' αυτής έχουμε να παρατηρήσουμε τα ακόλουθα:
Πλάκα-πλάκα, τέλειωσε κι αυτό το γλωσσικό σημείωμα. (Βέβαια για το θέμα του θα λέγαμε «γλώσσα-γλώσσα τέλειωσε κι αυτή η πλάκα.») Όπως πάντα, σχόλια, προσθήκες και διορθώσεις σας θα εκτιμηθούν ιδιαίτερα.
ΥΓ Note to self: Να πάω στο νήμα για τα ληγμένα και να πω πως δεν θα με χάλαγε να 'χα «ημερομηνίες λείξεως» σε διάφορα σημεία μου.
Η λείξη, λοιπόν, είναι το λόγιο ισοδύναμο της λ. γλείψιμο στην κυριολεκτικής της σημασία — και όμοια σχέση συνδέει και τα ρήματα λείχω και γλείφω. Γιατί όμως να μας ενδιαφέρει αυτή η λέξη, που λείπει απ' τα σύγχρονα λεξικά μας; Αν κάνετε αναζήτηση απλώς και μόνον για μία συγκεκριμένη σύναψή της ("πλάκα λείξεως" OR "πλάκες λείξεως" OR "πλακών λείξεως") το Google θα σας εμφανίσει 2650 αποτελέσματα. Ο λόγος γι' αυτό είναι ότι ο σύμπλοκος όρος πλάκα λείξεως χρησιμοποιείται ευρύτατα στην κτηνοτροφία και τα συναφή, και αποδίδει το αγγλ. licking block / licking stone.
Οι πλάκες λείξεως είναι συμπαγή διατροφικά συμπληρώματα για ζώα. Τα ζώα λαμβάνουν την επιθυμητή δόση από κάθε τέτοιο συμπλήρωμα γλείφοντάς το. Το μέγεθός τους είναι σχετικά μικρό σε σχέση με τον όγκο του ζώου για το οποίο προορίζονται. Παράγονται (σκεφτείτε κατ' αναλογία τις μπρικέτες) σε γεωμετρικά σχήματα (παραλληλεπίπεδα, κυβικά, κυλινδρικά) και συχνά διαθέτουν κεντρική οπή για στήριξη σε ειδική βάση ή πρόσδεση με περαστό σχοινί, προκειμένου να παραμένουν σταθερές σε εύκολα ελέγξιμο σημείο (μην ξεχνάτε ότι τα ζώα δεν μπορούν να τις πιάσουν με το χέρι αν τους φύγουν την ώρα που τις γλείφουν). Το γεγονός ότι η παροχή των επιθυμητών θρεπτικών στοιχείων, βιταμινών και ιχνοστοιχείων διενεργείται μέσω γλειψίματος, διασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξει υπερδοσολόγηση (το γλείψιμο όταν έχουμε να κάνουμε με ζώα προορίζεται για αργές διαδικασίες — σε αντίθεση με τη χρήση του για ανέλιξη στις ανθρώπινες κοινωνίες) επειδή το ζώο έχει κάποιο όριο στο πόση ώρα μπορεί να γλείφει και η πλάκα έχει συγκεκριμένη σκληρότητα ώστε να επιτρέπει ορισμένη ποσοτική παροχή των συστατικών της ανά γλωσσιά.
Στην ΙΑΤΕ, τώρα, έχουμε την εξής συναφή λεξικογραφική καρτέλα:
Επ' αυτής έχουμε να παρατηρήσουμε τα ακόλουθα:
- Η γραφή τής λ. *γλύψιμο είναι εσφαλμένη· το ορθό εδώ είναι γλείψιμο. Βλ. σχετ. κ. Ο γλείφτης και ο γλύπτης (ό.π.).
- Ο όρος «πλάκες λείξεως» είναι πλέον απόλυτα εδραιωμένος, οπότε δεν ισχύει το αναφερόμενο «λίθοι προς γλείψιμο».
- Οι όροι salt lick και mineral lick είναι ορολογικώς υπώνυμα του licking stone, διότι μια πλάκα λείξεως μπορεί να κυκλοφορεί σε μεγάλη ποικιλία συνθέσεων (δηλ. όχι μόνον άλατα ή μεταλλικά στοιχεία).
- Για τους όρους salt lick και mineral lick οφείλουμε επίσης ευκαιρίας δοθείσης να επισημάνουμε (γλωσσικώς περισσότερο, καθότι η συγκεκριμένη εγγραφή τής ΙΑΤΕ προέρχεται από το Κοινό Δασμολόγιο, όπου η παρακάτω σημασία δεν έχει λογικά θέση) ότι δηλώνουν και φυσικά σημεία συγκέντρωσης αλάτων κττ όπου τα ζώα πηγαίνουν και γλείφουν τις εναποθέσεις: http://en.wikipedia.org/wiki/Mineral_lick. Η χρήση τού block για β' όρο (δηλ. salt block, mineral block) αποσαφηνίζει και διασφαλίζει ότι μιλούμε οπωσδήποτε για πλάκα λείξεως (επομένως την τεχνητή κατασκευή συμπληρώματος, όχι τη φυσική περιοχή).
ΥΓ Note to self: Να πάω στο νήμα για τα ληγμένα και να πω πως δεν θα με χάλαγε να 'χα «ημερομηνίες λείξεως» σε διάφορα σημεία μου.
Attachments
-
3329640150_9437773edc.jpg
