O νεολογισμός κυβερνοσφετεριστής έχει έτος γέννησης το 1999 και πλούσια σχετική νομολογία, αλλά τα ελληνικά λεξικά είναι ακόμη ακατάδεκτα μαζί του. Έχουμε και λέμε λοιπόν:
Αντιγράφω από το βιβλίο Ηλεκτρονικές διευθύνσεις στο διαδίκτυο — Το πρόβλημα των Domain Names (Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2001), § 4.1.1.2.2 (σελ. 108 κ.ε.), απ' όπου έχω διατηρήσει μόνο τις υποσημειώσεις που αφορούν τη γλωσσική πλευρά (υπάρχουν πλήθος άλλες που αναφέρονται στη νομική πλευρά):
.
.
Από το 1999, και πάλι από το Δίκαιο Επιχειρήσεων και Εταιριών (ΔΕΕ) όπου και το άρθρο τού Άνθιμου που αναφέρεται πιο πάνω, έχουμε άλλο ένα άρθρο (Η προστασία των διακριτικών γνωρισμάτων στο διαδίκτυο) που επεξηγεί τα περί κυβερνοσφετεριστών:
.
.
Ας πάμε και σε πιο πρόσφατες εμφανίσεις· στις Σημειώσεις για το μάθημα Στοιχεία Δικαίου & Κυβερνοηθική (Ιανουάριος 2010) διαβάζουμε:
.
.
Τέλος, πολύ καλό συναφές ανάγνωσμα είναι και το ιστολόγημα Κυβερνοσφετερισμός (Cybersquatting) – Ένα πρόβλημα που εμφανίζεται ολοένα συχνότερα στην ελληνική νομολογία.
κυβερνοσφετεριστής = cybersquatter, cybergrabber, domain grabber
κυβερνοσφετερισμός = cybersquatting, cybergrabbing, domain grabbing
πολιτικός κυβερνοπαραβάτης = political cyber-infringer
κυβερνοσφετερισμός = cybersquatting, cybergrabbing, domain grabbing
πολιτικός κυβερνοπαραβάτης = political cyber-infringer
Αντιγράφω από το βιβλίο Ηλεκτρονικές διευθύνσεις στο διαδίκτυο — Το πρόβλημα των Domain Names (Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2001), § 4.1.1.2.2 (σελ. 108 κ.ε.), απ' όπου έχω διατηρήσει μόνο τις υποσημειώσεις που αφορούν τη γλωσσική πλευρά (υπάρχουν πλήθος άλλες που αναφέρονται στη νομική πλευρά):
.
4.1.1.2.2. Το ζήτημα των «κυβερνοσφετεριστών» και των «πολιτικών κυβερνοπαραβατών»
Ως κυβερνοσφετεριστές χαρακτηρίζονται τα άτομα τα οποία καταχωρούν ως προσωπικές ονομασίες πεδίου ένα ή περισσότερα —κυρίως περισσότερα— γνωστά σήματα, με σκοπό να τα πουλήσουν στη συνέχεια στον δικαιούχο του αντίστοιχου σήματος έναντι αδράς αμοιβής. Τα άτομα αυτά είναι γνωστά, στη διάλεκτο του διαδικτύου, ως cybersquatters ή cvbergrabbers ή, κατά την ελληνική απόδοση, «κυβερνοσφετεριστές»[SUP]1[/SUP]. Έτσι, πολλές εταιρείες, όπως λ.χ. η McDonalds, η Panavision ή η British Telecommunications χρειάστηκε να «αγοράσουν» ή να διεκδικήσουν δικαστικά το δικαίωμα χρήσης του σήματος τους στον κυβερνοχώρο. Υπενθυμίζεται ότι η κατοχύρωση των ονομάτων επιπέδου πραγματοποιείται χωρίς προηγούμενο έλεγχο, ούτε για την ύπαρξη προηγούμενου σήματος, επωνυμίας ή ονόματος, αλλά ούτε καν για την πραγματική άσκηση κάποιας εμπορικής ή άλλης δραστηριότητας μέσα από τη καταχωρούμενη διεύθυνση.
Ως κυβερνοσφετεριστές χαρακτηρίζονται τα άτομα τα οποία καταχωρούν ως προσωπικές ονομασίες πεδίου ένα ή περισσότερα —κυρίως περισσότερα— γνωστά σήματα, με σκοπό να τα πουλήσουν στη συνέχεια στον δικαιούχο του αντίστοιχου σήματος έναντι αδράς αμοιβής. Τα άτομα αυτά είναι γνωστά, στη διάλεκτο του διαδικτύου, ως cybersquatters ή cvbergrabbers ή, κατά την ελληνική απόδοση, «κυβερνοσφετεριστές»[SUP]1[/SUP]. Έτσι, πολλές εταιρείες, όπως λ.χ. η McDonalds, η Panavision ή η British Telecommunications χρειάστηκε να «αγοράσουν» ή να διεκδικήσουν δικαστικά το δικαίωμα χρήσης του σήματος τους στον κυβερνοχώρο. Υπενθυμίζεται ότι η κατοχύρωση των ονομάτων επιπέδου πραγματοποιείται χωρίς προηγούμενο έλεγχο, ούτε για την ύπαρξη προηγούμενου σήματος, επωνυμίας ή ονόματος, αλλά ούτε καν για την πραγματική άσκηση κάποιας εμπορικής ή άλλης δραστηριότητας μέσα από τη καταχωρούμενη διεύθυνση.
Ως πολιτικοί κυβερνοπαραβάτες[SUP]2[/SUP] χαρακτηρίζονται τα άτομα ή οργανώσεις που, για πολιτικούς, κοινωνικούς, θρησκευτικούς ή άλλους μη εμπορικούς σκοπούς, κατοχυρώνουν ως ονομασίες πεδίου, γνωστές επωνυμίες ή σήματα, προκειμένου να προσελκύσουν περισσότερους επισκέπτες. Σκοπός των εν λόγω προσώπων δεν είναι η άντληση άμεσου οικονομικού οφέλους, αλλά η προώθηση του σκοπού τους χρησιμοποιώντας σήματα φήμης, την επωνυμία ή το όνομα κάποιου τρίτου. Σε άλλες περιπτώσεις τα εν λόγω πρόσωπα κατοχυρώνουν το σήμα, επωνυμία ή το όνομα τρίτου ενώ πρεσβεύουν τις ακριβώς αντίθετες ιδέες ή στόχους, προκειμένου να εγκλωβίσουν τους πελάτες/επισκέπτες του πραγματικού φορέα του σήματος, επωνυμίας ή ονόματος.
Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις δεν υφίσταται κατ' αρχήν «χρησιμοποίηση στις συναλλαγές». Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και ο Μαρίνος, δε θεωρείται ως χρήση στις συναλλαγές κάθε χρήση του σήματος που γίνεται από τρίτο στα πλαίσια μιας δραστηριότητας, η οποία αποσκοπεί στην πληροφόρηση του κοινού ή χαρακτηρίζεται ως πολιτιστική. Ωστόσο, τα αμερικάνικα δικαστήρια, ελλείψει άλλων εφαρμοστέων κανόνων δικαίου, προβαίνουν συστηματικά σε διασταλτική ερμηνεία και εφαρμογή των διατάξεων περί σημάτων, ιδιαίτερα δε του όρου της «χρησιμοποίησης στις συναλλαγές», ώστε να προσφέρουν την απαραίτητη έννομη προστασία στους δικαιούχους του σήματος.
Ειδικότερα, όσον αφορά στους κυβερνοσφετεριστές (cybersquatters), γίνεται πλέον δεκτό ότι και μόνη η καταχώριση ονόματος πεδίου με σκοπό την μεταπώλησή του, αποτελεί χρησιμοποίηση του σήματος στις συναλλαγές. Αυτό συμβαίνει ανεξάρτητα από το αν η συγκεκριμένη σελίδα χρησιμοποιείται για την εμπορική προώθηση προϊόντων ή αν δεν έχει καμία εμπορική λειτουργία, ή, ακόμα, αν το εν λόγω όνομα χρησιμοποιείται ως διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται μάλιστα και από την πάγια πλέον νομολογία, των αγγλικών, γερμανικών, γαλλικών και ιταλικών δικαστηρίων, τα οποία όταν κλήθηκαν να κρίνουν τη νομιμότητα δέσμευσης από ιδιώτη ονομασιών με σκοπό μεταπώλησής τους σε επιχειρήσεις με αντίστοιχο σήμα, διακριτικό γνώρισμα ή επωνυμία θεώρησαν ότι η προϋπόθεση της χρησιμοποίησης στις συναλλαγές συνέτρεχε. Επιτελείται έτσι, από τη νομολογία, μια χρονική και ποιοτική μετατόπιση της έννοιας της «χρησιμοποίησης στις συναλλαγές», καθώς η ονομασία πεδίου δεν ενεργεί πλέον ως στοιχείο υποβοηθητικό και παρεπόμενο της συναλλαγής, αλλά αποτελεί η ίδια αντικείμενο συναλλαγής. Περαιτέρω, η καταχώριση, ως ονομασίας πεδίου, ενός ήδη υπάρχοντος σήματος, πληροί από μόνη της τον όρο της «χρησιμοποίησης στις συναλλαγές», δεδομένου ότι στερεί από τον νόμιμο δικαιούχο του σήματος το δικαίωμα χρήσης αυτού στον κυβερνοχώρο. Αναγνωρίζεται δηλαδή, πέραν της θετικής έννοιας της «χρησιμοποίησης στις συναλλαγές» και μία αποθετική λειτουργία της, η οποία επιτρέπει την εφαρμογή των κανόνων για τα σήματα.
Ειδικότερα, όσον αφορά στους κυβερνοσφετεριστές (cybersquatters), γίνεται πλέον δεκτό ότι και μόνη η καταχώριση ονόματος πεδίου με σκοπό την μεταπώλησή του, αποτελεί χρησιμοποίηση του σήματος στις συναλλαγές. Αυτό συμβαίνει ανεξάρτητα από το αν η συγκεκριμένη σελίδα χρησιμοποιείται για την εμπορική προώθηση προϊόντων ή αν δεν έχει καμία εμπορική λειτουργία, ή, ακόμα, αν το εν λόγω όνομα χρησιμοποιείται ως διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται μάλιστα και από την πάγια πλέον νομολογία, των αγγλικών, γερμανικών, γαλλικών και ιταλικών δικαστηρίων, τα οποία όταν κλήθηκαν να κρίνουν τη νομιμότητα δέσμευσης από ιδιώτη ονομασιών με σκοπό μεταπώλησής τους σε επιχειρήσεις με αντίστοιχο σήμα, διακριτικό γνώρισμα ή επωνυμία θεώρησαν ότι η προϋπόθεση της χρησιμοποίησης στις συναλλαγές συνέτρεχε. Επιτελείται έτσι, από τη νομολογία, μια χρονική και ποιοτική μετατόπιση της έννοιας της «χρησιμοποίησης στις συναλλαγές», καθώς η ονομασία πεδίου δεν ενεργεί πλέον ως στοιχείο υποβοηθητικό και παρεπόμενο της συναλλαγής, αλλά αποτελεί η ίδια αντικείμενο συναλλαγής. Περαιτέρω, η καταχώριση, ως ονομασίας πεδίου, ενός ήδη υπάρχοντος σήματος, πληροί από μόνη της τον όρο της «χρησιμοποίησης στις συναλλαγές», δεδομένου ότι στερεί από τον νόμιμο δικαιούχο του σήματος το δικαίωμα χρήσης αυτού στον κυβερνοχώρο. Αναγνωρίζεται δηλαδή, πέραν της θετικής έννοιας της «χρησιμοποίησης στις συναλλαγές» και μία αποθετική λειτουργία της, η οποία επιτρέπει την εφαρμογή των κανόνων για τα σήματα.
Όσον αφορά στους πολιτικούς κυβερνοπαραβάτες (political cyber-infringers), η νομολογία των αμερικάνικων δικαστηρίων ακολουθεί τις ίδιες γενικά γραμμές και επιβεβαιώνει την αποθετική έννοια της «χρησιμοποίησης στις συναλλαγές». Ωστόσο, οι σχετικές υποθέσεις είναι σαφώς πιο ευαίσθητες, δεδομένου ότι άπτονται άμεσα των συνταγματικά κατοχυρωμένων ελευθεριών γνώμης και λόγου και δεν ενέχουν, καταρχήν, κανένα στοιχείο κερδοσκοπίας. Κατά συνέπεια, τα αμερικανικά δικαστήρια αποφεύγουν να χρησιμοποιούν τους κανόνες περί σημάτων σε αυτήν την κατηγορία των παραβατών του κυβερνοχώρου, χωρίς προηγουμένως να διαπιστώσουν κάποια υφέρπουσα οικονομική δραστηριότητα. Προς τούτο, τα αμερικάνικα δικαστήρια είναι πάρα πολύ ελαστικά, καθώς αρκούνται σε ελάχιστες ενδείξεις, προκειμένου να θεμελιώσουν την «χρησιμοποίηση στις συναλλαγές» της ονομασίας πεδίου. Έτσι, έχει κριθεί ότι μια ιστοσελίδα με θρησκευτικό περιεχόμενο, στην οποία προτείνεται η αγορά κάποιου θρησκευτικού βιβλίου ικανοποιεί την προϋπόθεση της «χρησιμοποίησης στις συναλλαγές». Κατά τρόπο ακόμα πιο αμφιλεγόμενο έχει κριθεί ότι μια ιστοσελίδα αμιγώς θρησκευτικού περιεχομένου, η οποία όμως περιέχει κάποιον υπερσύνδεσμο (hyperlink) με άλλη σελίδα εμπορικού περιεχομένου, πληροί, επίσης, τον παραπάνω όρο. Αντίστοιχη είναι εδώ και η νομολογία των γερμανικών δικαστηρίων, σύμφωνα με την οποία ως χρήση στις συναλλαγές νοείται και η απλή παραπομπή σε σελίδες τρίτων που υπάρχουν διαφημίσεις. Τέλος, η διασταλτική ερμηνεία του όρου χρησιμοποίηση στις συναλλαγές φαίνεται να υιοθετείται και από τα γαλλικά δικαστήρια.
___________
[SUP]1[/SUP] Βλ. Άνθιμος, Εισαγωγή στην προβληματική του Domain Name, ΔΕΕ 1999, σελ. 815, 818, σημ. 22.
[SUP]2[/SUP] Η απόδοση στα ελληνικά σχετικά ευφάνταστη αλλά εκφραστική. Στην πραγματικότητα οι cybersquatters ή cvbergrabbers θα έπρεπε να αποδίδονται ως κυβερνοάρπαγες, ενώ οι political cyber-infringers ως πολιτικοί κυβερνοσφετεριστές.
.[SUP]1[/SUP] Βλ. Άνθιμος, Εισαγωγή στην προβληματική του Domain Name, ΔΕΕ 1999, σελ. 815, 818, σημ. 22.
[SUP]2[/SUP] Η απόδοση στα ελληνικά σχετικά ευφάνταστη αλλά εκφραστική. Στην πραγματικότητα οι cybersquatters ή cvbergrabbers θα έπρεπε να αποδίδονται ως κυβερνοάρπαγες, ενώ οι political cyber-infringers ως πολιτικοί κυβερνοσφετεριστές.
.
Από το 1999, και πάλι από το Δίκαιο Επιχειρήσεων και Εταιριών (ΔΕΕ) όπου και το άρθρο τού Άνθιμου που αναφέρεται πιο πάνω, έχουμε άλλο ένα άρθρο (Η προστασία των διακριτικών γνωρισμάτων στο διαδίκτυο) που επεξηγεί τα περί κυβερνοσφετεριστών:
.
Όπως είναι φυσικό, κάθε επιχείρηση επιθυμεί καταρχήν να αποκτήσει την επωνυμία της ως domain name (ibm.com, apple.com, antenna.gr κ.ο.κ) για πολλούς και ευνόητους λόγους, όπως λόγους στρατηγικής marketing, κύρους, ευκολίας ανεύρεσης αλλά και προστασίας από κακόβουλες ενέργειες. Έχοντας αντιληφθεί εγκαίρως το γεγονός οι λεγόμενοι cybersquatters ή domain grabbers (αποδιδόμενοι στα ελληνικά ως "κυβερνοσφετεριστές" από τον Άνθιμο, Εισαγωγή στην προβληματική του Domain Name, ΔΕΕ 1999, σ. 818, σημ. 22), έσπευσαν και κατοχύρωσαν στο όνομά τους γνωστές ονομασίες, όπως π.χ. η McDonalds, ως domain names με σκοπό να τα προσφέρουν αργότερα προς πώληση στους δικαιούχους έναντι αδρού τιμήματος, όπως και πράγματι συνέβη.
[...]
Στις περιπτώσεις που δεν θα πρόκειται για χρήση στις συναλλαγές ή δεν θα υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης και ούτε θα αποδεικνύεται σκοπός ανταγωνισμού, προστασία μπορεί να επιτευχθεί με βάση τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα για τις αδικοπραξίες και ειδικότερα τις ΑΚ 914 και 919. Η εκ προθέσεως κατοχύρωση ξένου σήματος ή ονόματος ως domain name με σκοπό να εμποδίσει τον δικαιούχο του να το χρησιμοποιήσει ως διεύθυνση στο διαδίκτυο ή να τον εξαναγκάσει να πληρώσει "λύτρα" για να το αποκτήσει, αποτελεί παράνομη επέμβαση στην επαγγελματική δραστηριότητά του με την έννοια της ΑΚ 914 ή άλλως αντίθετη προς τα χρηστά ήθη ενέργεια με την έννοια της ΑΚ 919. Το παράνομο και η αντίθεση στα χρηστά ήθη θα είναι βέβαια δυσκολότερο να καταδειχθούν στις περιπτώσεις συνωνυμίας, κατά τις οποίες ο domain grabber (κυβερνοσφετεριστής) θα μπορεί να επικαλεστεί το δικαίωμά του στο όνομα.
.[...]
Στις περιπτώσεις που δεν θα πρόκειται για χρήση στις συναλλαγές ή δεν θα υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης και ούτε θα αποδεικνύεται σκοπός ανταγωνισμού, προστασία μπορεί να επιτευχθεί με βάση τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα για τις αδικοπραξίες και ειδικότερα τις ΑΚ 914 και 919. Η εκ προθέσεως κατοχύρωση ξένου σήματος ή ονόματος ως domain name με σκοπό να εμποδίσει τον δικαιούχο του να το χρησιμοποιήσει ως διεύθυνση στο διαδίκτυο ή να τον εξαναγκάσει να πληρώσει "λύτρα" για να το αποκτήσει, αποτελεί παράνομη επέμβαση στην επαγγελματική δραστηριότητά του με την έννοια της ΑΚ 914 ή άλλως αντίθετη προς τα χρηστά ήθη ενέργεια με την έννοια της ΑΚ 919. Το παράνομο και η αντίθεση στα χρηστά ήθη θα είναι βέβαια δυσκολότερο να καταδειχθούν στις περιπτώσεις συνωνυμίας, κατά τις οποίες ο domain grabber (κυβερνοσφετεριστής) θα μπορεί να επικαλεστεί το δικαίωμά του στο όνομα.
.
Ας πάμε και σε πιο πρόσφατες εμφανίσεις· στις Σημειώσεις για το μάθημα Στοιχεία Δικαίου & Κυβερνοηθική (Ιανουάριος 2010) διαβάζουμε:
.
Ιδιαίτερη περίπτωση κακόπιστης καταχώρισης διακριτικού γνωρίσματος τρίτου ως Domain name είναι το λεγόμενο cybersquatting ή domain name grabbing ή name napping ή super highway piracy ή κυβερνοσφετερισμός ή καταχρηστική καταχώριση domain name.
Στην περίπτωση αυτή καταχωρείται κακόπιστα ως domain name το εμπορικό σήμα κάποιου άλλου με σκοπό όχι την οικονομική του εκμετάλλευση, αλλά είτε την πώλησή του στον δικαιούχο του, είτε την εκτροπή των χρηστών του διαδικτύου στο διαδικτυακό τόπο του κακόπιστου φορέα τού domain name, με σκοπό την παρεμπόδιση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του ανταγωνιστή-δικαιούχου. Η πρακτική αυτή αποτελεί μορφή αθέμιτου ανταγωνισμού σύμφωνα με το Ν. 146/1914.
.Στην περίπτωση αυτή καταχωρείται κακόπιστα ως domain name το εμπορικό σήμα κάποιου άλλου με σκοπό όχι την οικονομική του εκμετάλλευση, αλλά είτε την πώλησή του στον δικαιούχο του, είτε την εκτροπή των χρηστών του διαδικτύου στο διαδικτυακό τόπο του κακόπιστου φορέα τού domain name, με σκοπό την παρεμπόδιση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του ανταγωνιστή-δικαιούχου. Η πρακτική αυτή αποτελεί μορφή αθέμιτου ανταγωνισμού σύμφωνα με το Ν. 146/1914.
.
Τέλος, πολύ καλό συναφές ανάγνωσμα είναι και το ιστολόγημα Κυβερνοσφετερισμός (Cybersquatting) – Ένα πρόβλημα που εμφανίζεται ολοένα συχνότερα στην ελληνική νομολογία.
