ιός = virus

[MAKIS]

Πότε άρχισε να χρησιμοποιείται η λέξη ιός στην ιατρική; ποια ήταν η αρχική της σημασία;
Πότε άρχισε να χρησιμοποιείται η λέξη virus με τη σημερινή της σημασία; (στην ιατρική: ιός της λύσσας)

 

[Marinos]

The word is from the Latin virus referring to poison and other noxious substances, first used in English in 1392.[10] Virulent, from Latin virulentus (poisonous), dates to 1400.[11] A meaning of "agent that causes infectious disease" is first recorded in 1728,[10] before the discovery of viruses by Dmitri Ivanovsky in 1892. The English plural is viruses, whereas the Latin word is a mass noun, which has no classically attested plural. The adjective viral dates to 1948.[12] The term virion (plural virions), which dates from 1959,[13] is also used to refer to a single, stable infective viral particle that is released from the cell and is fully capable of infecting other cells of the same type.[14]

Αν δεν κάνω λάθος κάτι παρόμοιο σήμαινε και ο ιός (ιοβόλο φίδι=δηλητηριώδες).

 

[nickel]

Δεν βρήκα πότε ακριβώς αρχίσαμε να μεταφράζουμε το αγγλικό virus με το ελληνικό ιός, αλλά η σημερινή σημασία του virus χρονολογείται στα 1880-81 (δες παρακάτω) και στα ελληνικά έχουμε :

Γιάνναρης (1895): virus δηλητήριον | μίασμα, μόλυσμα
Δρανδάκης: ιός [...] ο φορεύς ασθενείας: λυσσικός ιός
Πρωίας: ιός [...] ο φορεύς ασθενείας τινός, ης δεν έχει ανακαλυφθή εισέτι το μικρόβιον: λυσσικός ιός

Υποθέτω ότι κάπου στο τέλος του 19ου αιώνα θα είχε αποδοθεί ως ιός σε κάποια συγγράμματα, απλώς δεν το πρόλαβε ο Γιάνναρης.

OED:

2.a Path. A morbid principle or poisonous substance produced in the body as the result of some disease, esp. one capable of being introduced into other persons or animals by inoculations or otherwise and of developing the same disease in them. Now superseded by the next sense.

1728 Chambers Cycl., Virulent, a Term apply'd to any thing that yields a Virus; that is, a corrosive or contagious Pus.    1771 Smollett Humph. Cl., To Sir W. Philip 3 Oct., When he examined the egesta, and felt his pulse, he declared that much of the virus was discharged. [...]

2.b (Pl. viruses) An infectious organism that is usu. submicroscopic, can multiply only inside certain living host cells (in many cases causing disease) and is now understood to be a non-cellular structure lacking any intrinsic metabolism and usually comprising a DNA or RNA core inside a protein coat (see also quot. 1977).
   Formerly referred to as filterable viruses [Σνίκελ: διηθητός ιός], their first distinguishing characteristic being the ability to pass through filters that retained bacteria.

[1880 Pasteur in Compt. Rend. XCI. 673 Le virus est constitué par un parasite microscopique qu'on multiplie aisément par la culture, en dehors du corps des animaux que le mal peut frapper.]    1881 Sci. Amer. Suppl. 4 June 4516/1 M. Pasteur writes: ‘‥ The virus is a microscopical parasite, which may be multiplied by cultivation outside of the body of an animal.’ [...]

 

[drsiebenmal]

[...] Η φύσις του ειδικού της λύσσας ιού είναι εισέτι άγνωστος· είναι κατά πάσαν πιθανότητα νόσος παρασιτική [...] (και άλλες αναφορές) στο λήμμα λύσσα στον Ε' τόμο του Εγκυκλοπαιδικού λεξικού εκδ. Μπαρτ & Χιρστ, Αθήνα 1894-96 (το λεγόμενο «του Ν. Πολίτη»). (Λήμμα «ιός» δεν υπάρχει.)