εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο ή εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο; εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο

[nickel]

εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο ή εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο; εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο

Η ξενική διατύπωση που υιοθετήσαμε και στην Ελλάδα για το καλύτερο λάδι ελιάς είναι extra virgin oil.

Ο όρος, αν ισχύουν αυτά που γράφει το OED, προέρχεται από διεθνή συμφωνία του 1956:

Virgin olive oils… Extra: Olive oil of absolutely perfect flavour, having a maximum acidity, i.e., oleic acid content, of 1 gramme per 100 grammes.

Το extra virgin oil θα το βρείτε στο διαδίκτυο με τρεις τουλάχιστον αποδόσεις:
εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο
εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο
έξτρα παρθένο ελαιόλαδο

Καλύτερη είναι η πρώτη απόδοση, επειδή είναι αυτή που υπάρχει και στη σχετική νομοθεσία. Οι άλλες δύο αποδίδουν πιο πιστά το αγγλικό, αλλά γελάω κάθε φορά που διαβάζω το «εξαιρετικά παρθένο» γιατί αναπόφευκτα με κάνει να σκέφτομαι το «ολίγον έγκυος».

 

[Earion]

Δηλαδή εσκεμμένα κόντρα στο νόημα του πρωτοτύπου;

 

[nickel]

Ε, μη μου ζητάς να ερμηνεύσω ποιες σκέψεις πρυτάνευσαν όταν έδωσαν οι δικοί μας την ελληνική απόδοση. Δεν αποκλείεται ωστόσο να σκέφτηκαν και την ολίγον έγκυο.

 

[Earion]

Ενώ έχεις δίκιο από μιαν άποψη, δεν έχεις από άλλη. Σωστά απορρίπτεις τη σύναψη από τη στιγμή που το επίρρημα εξαιρετικά κλήθηκε να πλαισιώσει ένα επίθετο που σημαίνει απόλυτη ποιότητα. Ή είναι κανείς παρθένος ή δεν είναι. Διαβαθμίσεις δεν χωρούν. Κατά τον ίδιο τρόπο ή είναι κανείς ζωντανός (ή νεκρός), ή λευκός (ή μαύρος) ή δεν είναι (κι ας μιλά η διαφήμιση για «λευκότερο λευκό»). Με την τυπική λογική λοιπόν δεν μπορεί το λάδι να είναι εξαιρετικά παρθένο, ενώ μπορεί να είναι λίγο, μέτρια, πολύ ή εξαιρετικά φτηνό, ακριβό, αψύ, θολό, φρουτώδες ή πρώιμο. Από την άλλη η διαβάθμιση είναι αναγκαία και χρήσιμη. Πώς θα εκφραστεί; Ή θα εγκαταλείψουμε ολωσδιόλου το επίθετο παρθένος (και θα το πούμε, λόγου χάρη, καθαρό, κρυστάλλινο, αμιγές κ.τ.τ.) ή θα κλείσουμε τα μάτια της λογικής (suspension of judgement!) και θα καταπιούμε το εξαιρετικά (το επίρρημα). Ή θα αφήσουμε τον εξελληνισμό στη μέση και θα το πούμε έξτρα.

 

[nickel]

Εμένα τα λες; Μα δεν έχω κανένα πρόβλημα να συμφωνήσω μαζί σου. Εδώ είναι προφανές ότι το παρθένο δεν έχει την αρχική σημασία της λέξης, άρα ούτε την απολυτότητά της. Η απολυτότητα της απάντησης στον τίτλο, από την άλλη, έχει να κάνει με το γεγονός ότι ο όρος έτσι ακριβώς είναι πια καθιερωμένος.

 

[Earion]

Ε, λέω να τον αφήσουμε εκεί που βρίσκεται.

 

[Zazula]

Άσχετο: Με τέτοιο όνομα, το «φάε λάδι κι έλα βράδυ» αποκτά άλλο νόημα... http://pidima.eu/web/?lang=el

 

[nickel]

Ο όρος, αν ισχύουν αυτά που γράφει το OED, προέρχεται από διεθνή συμφωνία του 1956:

Virgin olive oils… Extra: Olive oil of absolutely perfect flavour, having a maximum acidity, i.e., oleic acid content, of 1 gramme per 100 grammes.

Ως προς τον ορισμό, μου είπαν ότι έχει αλλάξει από τότε.

Extra virgin is the highest quality and most expensive olive oil classification. It should have no defects and a flavor of fresh olives.
In chemical terms extra virgin olive oil is described as having a free acidity, expressed as oleic acid, of not more than 0.8 grams per 100 grams and a peroxide value of less than 20 milliequivalent O2. It must be produced entirely by mechanical means without the use of any solvents, and under temperatures that will not degrade the oil (less than 86°F, 30°C).
http://www.oliveoiltimes.com/extra-virgin-olive-oil

 

[nickel]

Από τον Κώδικα Τροφίμων και Ποτών, παράρτημα Ι (ΦΕΚ: Β 788 1987123, 1987):

ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΕΛΑΙΟΛΑΔΩΝ
1. Παρθένα ελαιόλαδα
Έλαια που λαμβάνονται από τον ελαιόκαρπο αποκλειστικά με μηχανικές ή άλλες μεθόδους υπό συνθήκες ιδίως θερμικές, οι οποίες δεν συνεπάγονται αλλοίωση του ελαίου και τα οποία δεν έχουν υποστεί άλλη επεξεργασία πλην της πλύσης, της καθίζησης, της φυγοκέντρησης και της διήθησης, εξαιρουμένων των ελαίων που έχουν ληφθεί μετά από επεξεργασία με διαλύτη ή με μεθόδους επανεστεροποίησης και κάθε μίγματος με έλαια άλλης φύσης.
Τα έλαια αυτά κατατάσσονται στις ακόλουθες κατηγορίες και λαμβάνουν τις ακόλουθες ονομασίες:
α) Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο
παρθένο ελαιόλαδο του οποίου ο βαθμός οργανοληπτικής αξιολόγησης είναι ίσος ή ανώτερος του 6,5, του οποίου η ελεύθερη οξύτητα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, είναι κατά μέγιστο 1g ανά 100g και του οποίου τα λοιπά χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα προς τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτή.
β) Παρθένο ελαιόλαδο (μπορεί να χρησιμοποιείται και ο χαρακτηρισμός "εκλεκτό" στο στάδιο της παραγωγής και του χονδρικού εμπορίου). παρθένο ελαιόλαδο του οποίου ο βαθμός οργανοληπτικής αξιολόγησης είναι ίσος ή ανώτερος του 5,5, του οποίου η ελεύθερη οξύτητα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, είναι κατά μέγιστο 2g ανά 100g και του οποίου τα λοιπά χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα προς τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτή.
γ) Κοινό παρθένο ελαιόλαδο
παρθένο ελαιόλαδο του οποίου ο βαθμός οργανοληπτικής αξιολόγησης είναι ίσος ή ανώτερος του 3,5, του οποίου η ελεύθερη οξύτητα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, είναι κατά μέγιστο 3,3g ανά 100g και του οποίου τα λοιπά χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα προς τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτή.
δ) Μειονεκτικό (LAMPANTE) παρθένο ελαιόλαδο
παρθένο ελαιόλαδο του οποίου ο βαθμός οργανοληπτικής αξιολόγησης είναι ίσος ή ανώτερος του 3,5 ή/και του οποίου η ελεύθερη οξύτητα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, είναι κατά μέγιστο 3,3g ανά 100g και του οποίου τα λοιπά χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα προς τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτή.
2. Εξευγενισμένο (ραφινέ) ελαιόλαδο
Ελαιόλαδο λαμβανόμενο από εξευγενισμό παρθένου ελαιολάδου, του οποίου η ελεύθερη οξύτητα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, δεν υπεβαίνει τα 0,5g ανά 100g και του οποίου τα λοιπά χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα προς τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτή.
3. Ελαιόλαδο
Ελαιόλαδο προερχόμενο από ανάμιξη εξευγενισμένου ελαιολάδου και παρθένου ελαιολάδου εξαιρουμένου του μειονεκτικού, του οποίου η ελεύθερη οξύτητα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, δεν υπερβαίνει το 1,5g ανά 100g και του οποίου τα λοιπά χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα προς τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτή.​

 

[SBE]

Εγώ πάντως όταν βλέπω εξαιρετικό και παρθένο δίπλα δίπλα περιμένω να δω και κόμμα ανάμεσα τους. Δηλαδή ότι είναι κι από το ένα κι από το άλλο. Όπως λέμε αγνό παρθένο μαλλί.

 

[SBE]

Απορίες.
Αν η ονομασία εξαιρετικό κλπ. έχει καθοριστεί από τη δεκαετία του '50, τότε γιατί ή Ελαΐς κι όλοι αυτοί που ξέρουν από καλό τηλεοπτικό λάδι μίλαγαν για εξαιρετικά στις διαφημίσεις και τις ετικέτες;

 

[Theseus]

My humble contribution to this discussion is that It seems that 'extra-virgin olive oil' means 'olive oil of exceptional quality, of the highest grade' δηλ. παρθένο ελαιόλαδο εξαιρετικής ποιότητας. In fact it used mainly to categorise olive oils in rank order in the supermmarkets. I prefer the above term since it keeps the branded name but is a better description.
(Greece in fact produces more than 430,000 tons of olive oil annually, and more than 75% of that is extra virgin olive oil. This oil is naturally produced as extra virgin — nothing has to be done to it, as long as it’s kept fresh. Even the Italians know a good thing when they see it — many Italian manufacturers import Greek olive oil and blend it with their own oil!)
I think SBE may be right in asking whether the term probably began with the supermarkets. Incidentally, the brand we have been using with an Italian label is in fact the product of five European countries (not Greece) & Morocco. I have been conned!
I always used to get Kalamata or a good extra-virgin Greek olive oil. And several Italian varieties branded Toscano are very good too. I shall definitely change back to Greek next shopping expedition.... :)

 

[SBE]

I wonder what the five European countries are. In any case, don't ever buy Filipo Berio or Bertoli olive oil again I made that mistake once, when I ran out and a shipment from Greece was far away, and I bought a tiny bottle of one of those. I could not find any use for it. It went in the bin. Within the reasonable price range and good quality, the only Italian olive oil I have found in UK supermarkets is one called "Il Casolare". Most Greeks I know in the UK who buy olive oil get "Kolymvari".

 

[Theseus]

Spain, Tunisia, Italy, Greece, Turkey, and Portugal are the countries in order of olive oil production. On my now recycled and cleared out bottle Italy was put first:curse:, hence the manufacturers could claim it was 'extra-virgin Italian olive oil'.:down:
I now am ordering my Kavos olive oil online since our Tesco's has cheap (extra-virgin!?) olive oil to entice its customers.