Η συζήτηση είναι επί της ουσίας, οπότε έχουν και οι δύο δίκιο, ο καθένας το δικό του (το τραγικό δίλημμα, που λένε)· με εξαίρεση βέβαια τις γνωστές μπαρούφες του Τέντυ για την τζαζ! Εμένα με ιντριγκάρισε η εξής φράση του Μαρκούζε:
Occupation of rooms (apart from my own apartment) without such a threat of violence would not be a reason for me to call the police. I would have left them sitting there and left it to somebody else to call the police.
Και αυτός ο somebody else θα ήτανε τότε ένας καθαρός κακός καθεστωτικός ή απλώς ένας που θα έβγαζε το φίδι απ' την τρύπα; Δεν το διευκρινίζει. Θέλω να πω, αυτός ο somebody else δεν ήταν ο Αντόρνο; Αν ναι (που ήταν), τότε τι νόημα έχει αυτή η φράση; Ελπίζω πάντως όχι το νόημα του Πόντιου Πιλάτου.
Δεν λείπουν οι μπηχτές: για το ποιος είναι πιο αντιαμερικανοϊμπεριαλιστής, αυτός που μετανάστευσε στην "αμερικανική βάση του Ρήνου" ή ο καθηγητής ο σιτιζόμενος εν Καλιφορνία, ή η άλλη ότι το Ινστιτούτο έχει στη Γερμανία της εποχής εξίσου λίγη πολιτική στράτευση όσο και το παλιό "μας" Ινστιτούτο στη Νέα Υόρκη, και άλλα τέτοια.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον για μένα έχει επίσης η διαφωνία γύρω από την "απλοποίηση". Θα ήθελα να διαβάσω τι έχει γράψει ο Αντόρνο για τον Μπρεχτ.
Τα πολιτικά φέρνουν διχόνοια και στους καλύτερους φίλους, πόσο μάλλον όταν ο ένας είναι "φύσει αισιόδοξος", όπως λέμε, και ο άλλος φύσει απαισιόδοξος. Συχνά ανακαλύπτουν ότι το δίκιο ήταν στη μέση. Καλύτερα που τελικά δεν συναντήθηκαν για να τα συζητήσουν, γιατί είναι σίγουρο ότι απλώς θα συμφωνούσαν ότι διαφωνούν.
)