Λέξεις που δεν μπερδεύουν μόνο τις μηχανές
Μερικές φορές σκέφτομαι ότι θα φάνε πολύ ψωμί τα μηχανάκια για να μάθουν να μεταφράζουν κάποιες λέξεις της αγγλικής. Όχι πως δεν έχουμε στα ελληνικά λέξεις με πολλές σημασίες (η αγαπημένη μου είναι ο λόγος). Από την άλλη, τα αγγλικά μπορεί να μην έχουν την ιστορία της τρισχιλιετούς, αλλά, εκτός από την πολυσυλλεκτικότητα, έχουν κι αυτό το κακό συνήθειο να βάζουν την ίδια λέξη στο ρόλο και του ρήματος και του ουσιαστικού. Και του επιθέτου. Και βάλε.
Στο νου μου έχω (και θα δείτε για ποιο λόγο παρακάτω) τη λέξη counter. Δεν θα φλυαρήσω, δεν θα επεκταθώ στις λεπτομέρειες ενός OED (8 διαφορετικά ουσιαστικά λόγω διαφορετικών προελεύσεων, 4 ρήματα, 1 επίθετο, 1 επίρρημα, 1 πρόθεση, 1 πρόθημα) και δεν θα προσθέσω σ’ αυτά που έχουν τα λεξικά (μάλλον θα αφαιρέσω). Να σας θυμίσω τις διαφορετικές προελεύσεις της λέξης, τα διαφορετικά μέρη λόγου, τις διαφορετικές σημασίες:
counter
ουσ. [από το λατινικό computare, «υπολογίζω»] μάρκα, φίσα | πεσσός, πούλι | πάγκος, γκισέ | μετρητής, κοντέρ
ρήμα [από το λατινικό contra] αντιμάχομαι, ανταπαντώ | εξουδετερώνω κ.ά.
επίθ. ενάντιος, αντίθετος
επίρ. ενάντια, αντίθετα
πρόθημα αντι-
και τα λοιπά, και τα λοιπά.
Ανάμεσα στις πολλές λέξεις που φτιάχνει το counter- είναι και το γνωστό αντίθετο τού clockwise, το counterclockwise. Κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού και αντίθετα προς τη φορά των δεικτών του ρολογιού. Ή, απλούστερα: δεξιά και αριστερά. Νομίζω ότι και τα παιδιά σήμερα είναι εξοικειωμένα με το τιμόνι και, όταν τους πεις «στρίψε δεξιά», θα κάνουν τη σωστή κίνηση — κι ας μην ξέρουν από ρολόι.
Οι μηχανές μετάφρασης ξέρουν τις δύο λέξεις. Τι γίνεται όμως αν η μεγαλύτερη είναι σπασμένη και χωρίς ενωτικό (λάθος μεν, συχνό δε);
Με έκπληξη είδα ότι το Google Translate έχει και το λάθος στη βάση του. Για την ερώτηση: «Why do athletes run around the track counter clockwise?» έδωσε τη μετάφραση «Γιατί οι αθλητές τρέχουν γύρω από την πίστα αριστερόστροφα;»
Το Βαβελόψαρο την πάτησε. Μετέφρασε: «Γιατί οι αθλητές τρέχουν γύρω από το μετρητή διαδρομής δεξιόστροφα;»
Δεν την πάτησε μόνο το Βαβελόψαρο. Η παρακάτω πρόταση είναι μετάφραση από άνθρωπο (μπορείτε να τη δείτε σε εγχειρίδιο στο διαδίκτυο και σε φωτογραφία από πρόγραμμα):
Η επιλογή “Μετρητής δεξιόστροφα” ορίζει την εσωτερική γωνία, ενώ η επιλογή “φορά ρολογιού” την εξωτερική γωνία.
Όσο για την απάντηση στην ερώτηση:
http://wiki.answers.com/Q/Why_do_athletes_run_around_the_track_counter-clockwise
Μερικές φορές σκέφτομαι ότι θα φάνε πολύ ψωμί τα μηχανάκια για να μάθουν να μεταφράζουν κάποιες λέξεις της αγγλικής. Όχι πως δεν έχουμε στα ελληνικά λέξεις με πολλές σημασίες (η αγαπημένη μου είναι ο λόγος). Από την άλλη, τα αγγλικά μπορεί να μην έχουν την ιστορία της τρισχιλιετούς, αλλά, εκτός από την πολυσυλλεκτικότητα, έχουν κι αυτό το κακό συνήθειο να βάζουν την ίδια λέξη στο ρόλο και του ρήματος και του ουσιαστικού. Και του επιθέτου. Και βάλε.
Στο νου μου έχω (και θα δείτε για ποιο λόγο παρακάτω) τη λέξη counter. Δεν θα φλυαρήσω, δεν θα επεκταθώ στις λεπτομέρειες ενός OED (8 διαφορετικά ουσιαστικά λόγω διαφορετικών προελεύσεων, 4 ρήματα, 1 επίθετο, 1 επίρρημα, 1 πρόθεση, 1 πρόθημα) και δεν θα προσθέσω σ’ αυτά που έχουν τα λεξικά (μάλλον θα αφαιρέσω). Να σας θυμίσω τις διαφορετικές προελεύσεις της λέξης, τα διαφορετικά μέρη λόγου, τις διαφορετικές σημασίες:
counter
ουσ. [από το λατινικό computare, «υπολογίζω»] μάρκα, φίσα | πεσσός, πούλι | πάγκος, γκισέ | μετρητής, κοντέρ
ρήμα [από το λατινικό contra] αντιμάχομαι, ανταπαντώ | εξουδετερώνω κ.ά.
επίθ. ενάντιος, αντίθετος
επίρ. ενάντια, αντίθετα
πρόθημα αντι-
και τα λοιπά, και τα λοιπά.
Ανάμεσα στις πολλές λέξεις που φτιάχνει το counter- είναι και το γνωστό αντίθετο τού clockwise, το counterclockwise. Κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού και αντίθετα προς τη φορά των δεικτών του ρολογιού. Ή, απλούστερα: δεξιά και αριστερά. Νομίζω ότι και τα παιδιά σήμερα είναι εξοικειωμένα με το τιμόνι και, όταν τους πεις «στρίψε δεξιά», θα κάνουν τη σωστή κίνηση — κι ας μην ξέρουν από ρολόι.
Οι μηχανές μετάφρασης ξέρουν τις δύο λέξεις. Τι γίνεται όμως αν η μεγαλύτερη είναι σπασμένη και χωρίς ενωτικό (λάθος μεν, συχνό δε);
Με έκπληξη είδα ότι το Google Translate έχει και το λάθος στη βάση του. Για την ερώτηση: «Why do athletes run around the track counter clockwise?» έδωσε τη μετάφραση «Γιατί οι αθλητές τρέχουν γύρω από την πίστα αριστερόστροφα;»
Το Βαβελόψαρο την πάτησε. Μετέφρασε: «Γιατί οι αθλητές τρέχουν γύρω από το μετρητή διαδρομής δεξιόστροφα;»
Δεν την πάτησε μόνο το Βαβελόψαρο. Η παρακάτω πρόταση είναι μετάφραση από άνθρωπο (μπορείτε να τη δείτε σε εγχειρίδιο στο διαδίκτυο και σε φωτογραφία από πρόγραμμα):
Η επιλογή “Μετρητής δεξιόστροφα” ορίζει την εσωτερική γωνία, ενώ η επιλογή “φορά ρολογιού” την εξωτερική γωνία.
Όσο για την απάντηση στην ερώτηση:
http://wiki.answers.com/Q/Why_do_athletes_run_around_the_track_counter-clockwise
