Τα ομόηχα και τα ομώνυμα, είναι τελικά συνώνυμα;

Zazula

Administrator
Staff member
ΕΚΦΩΝΗΣΗ
Παίζει Fatus Olus στο Αlpha και ο παίκτης αποκλείεται διότι απάντησε ότι το διάλειμμα και το διάλυμα είναι λέξεις «ομώνυμες» (οι άλλες δύο επιλογές είναι «συνώνυμες» και «ομόηχες»), απάντηση η οποία θεωρήθηκε λανθασμένη. Ζητείται το λεξικό που χρησιμοποιεί η παραγωγή τής εκπομπής.

:D
(Δεν το πιστεύω ότι σας έβαλα τόσο εύκολο θέμα...)
:D
(Ήδη θα 'πρεπε να γνωρίζετε την απάντηση — ενστικτωδώς!)
:D


ΛΚΝ
ομώνυμος -η -ο [omónimos] E5 : 1β. (γραμμ.) Oμώνυμες λέξεις, που έχουν ίδια προφορά αλλά διαφορετική σημασία· ομόηχος· (πρβ. ομόγραφος): Tα επίθετα "ψηλός" και "ψιλός" είναι λέξεις ομώνυμες. || (ως ουσ.) τα ομώνυμα, οι ομώνυμες λέξεις. [λόγ.: 1β: σημδ. γαλλ. (πληθ.) homonymes (στη νέα σημ.) < λατ. homonymus < αρχ. ὁμώνυμος]
ομόηχος -η -ο [omóixos] E5 : (γραμμ.) ιδίως στον όρο ομόηχες λέξεις, που έχουν ίδια προφορά αλλά διαφορετική σημασία· ομώνυμος· (πρβ. ομόγραφος): Oι λέξεις "ψηλός" και "ψιλός" είναι ομόηχες. || (ως ουσ.) τα ομόηχα, οι ομόηχες λέξεις. [λόγ. < ελνστ. ὁμόηχος `που ηχεί από κοινού΄]
ταυτόσημος -η -ο [taftósimos] E5 : που έχει την ίδια σημασία ή το ίδιο νοηματικό περιεχόμενο με κτ. άλλο, που το ονομάζουν ή το διατυπώνουν με τον ίδιο τρόπο: Tαυτόσημη λέξη / ανακοίνωση. || (ως ουσ., γραμμ.) τα ταυτόσημα, λέξεις που η σημασία τους είναι εντελώς η ίδια, π.χ.: αχλάδι, απίδι· (πρβ. συνώνυμα). [λόγ. < μσν. ταυτόσημος < ταυτο- + σήμ(α) -ος]

ΝΓΔ
422. Ομώνυμα ή ομόηχα λέγονται οι λέξεις που προφέρονται το ίδιο, έχουν όμως διαφορετική σημασία.
423. Συχνά έχουν οι ομόηχες λέξεις διαφορετική ορθογραφία.
424. Ακολουθούν ζευγάρια από λέξεις ομόηχες.
425. Διαφέρουν από τα ομόηχα οι λέξεις που έχουν πάρει σημασίες αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους, ώστε να μας φαίνεται πως πρόκειται για δυο διαφορετικές λέξεις.
426-432: Παρώνυμα
433-437: Συνώνυμα
438. Εκτός από τα συνώνυμα που, καθώς είδαμε, σχεδόν ποτέ δεν έχουν την ίδια ακριβώς σημασία, υπάρχουν και άλλου είδους λέξεις, που η σημασία τους είναι εντελώς η ίδια. Οι λέξεις αυτές λέγονται ταυτόσημα ή ταυτόσημες λέξεις.

ΝΕΛ
ομώνυμος -η -ο επίθ. 2. (γραμμ.) λέξεις -ες = λέξεις που ταυτίζονται σε ένα τουλάχιστο από τα στοιχεία του επιπέδου έκφρασης (έχουν δηλ. τη ίδια φωνητική ή ως προς τη γραφή απόδοση) και διαφέρουν αισθητά σε ένα τουλάχιστο από τα στοιχεία του επιπέδου περιεχομένου (σημασιολογία), π.χ. νοίκι - νίκη, κρητικός - κριτικός, τοίχος - τείχος.
ομωνυμία η, ουσ. ταυτότητα ονόματος· το γεγονός όταν δύο ή περισσότερα σημαινόμενα δηλώνονται με την ίδια ηχητική μορφή (συνών. ομοηχία).
ομόηχος -η -ο επίθ. (γραμμ.) λέξεις -ες = λέξεις ομώνυμες (βλ. λ. σημασ. 2)
ομοηχία η, ουσ. (γραμμ.) ομωνυμία (βλ. λ.): ο ρόλος της -ας στην ποίηση των υπερρεαλιστών.
ταυτόσημος -η -ο επίθ. β. (γραμμ.) = λέξεις που η σημασία τους είναι εντελώς η ίδια, π.χ. αραποσίτι και καλαμπόκι.

Δημητράκος Επίτομο (εκδ. Γιοβάνης)
ομώνυμος 3. ομώνυμα τα, λέξεις ομοίως προφερόμεναι, αλλά διάφορον σημασίαν έχουσαι.
ομόηχος ο ομού ηχών
ταυτόσημος έχων την αυτήν σημασίαν

Δημητράκος 15τομο
ομώνυμος 3. εν τη λογικ. του Αριστλ. τα ομώνυμα λέξεις έχουσαι το αυτό όνομα, την αυτήν προφοράν, εκφώνησιν, αλλά διάφορον σημασίαν, ή αμφίβολοι, διφορούμεναι λέξεις
ομόηχος — δεν λημματογραφείται
ταυτόσημος ο ταυτοσήμαντος (ο σημαίνων το αυτό, ο έχων την αυτήν σημασίαν, ταυτόσημος)

Πρωίας
ομώνυμος -ος -ον· «ομώνυμοι λέξεις», αι ομοίως προφερόμεναι, αλλά διαφόρου φύσεως, ως π.χ. φύλλον και φύλον, κύων και κίων, κλίμα και κλήμα.
ομόηχος — δεν λημματογραφείται ούτε στο σώμα ούτε στο συμπλήρωμα
ταυτόσημος -ος -ον· ο έχων την αυτήν με άλλον σημασίαν


Άντε, ας το πάρει το ποτάμι... ;)

ΛΝΕΓ - ΛΣΓ
ομώνυμος, η, o 2. (α) ΓΛΩΣΣ. ομώνυμες λέξεις οι λέξεις που συμπίπτουν στη σημασία, π.χ. πετεινός - κόκορας - αλέκτορας [ΕΤΥΜ. < αρχ. ομώνυμος < ομ(o)- + ώνυμoς (με έκταση τού αρχικού φωνήεντος εν συνθέσει) < όνυμα. αιολ. τ. της λ. όνομα.]
ομόηχος, η, o |μτγν.| ΓΛΩΣΣ. (λέξη) που ταυτίζεται με άλλη ηχητικά, όχι όμως στην ορθογραφία και τη σημασία, π.χ. οι λέξεις τα λίπη, λείπει και λύπη (προφέρονται το ίδιο). ομοηχία (η) |1812|. (Βλ. ΠΙΝΑΚΑ ομόηχων λέξεων στη σελ. 1254).
ταυτόσημος, η, o 1. (για λέξεις ή φράσεις) αυτός που εκφράζει το ίδιο περιεχόμενο με άλλον, που έχει την ίδια σημασία: ~ όροι.


Είναι λοιπόν ή όχι εννοιοστρεβλωτικός εδώ ο ρόλος των λεξικών του Κέντρου; Τι αναφέρει η σχολική γραμματική τού ΟΕΔΒ; Το "Σ" στο ΛΣΓ δεν εννοεί το Σχολείο — αλλά μακριά από τη Σχολική Γραμματική; Μπορεί τελικά ένα λεξικό να αλλάζει μία σημασία (αλλαγή η οποία, αν δεν το υπέγραφε το συγκεκριμένο λεξικό ο κ. Μπαμπινιώτης, μπορεί και να γινόταν αιτία να τον πάρει και να τον σηκώσει τον λεξικογράφο); Το μόνο που να βρίσκεται στην ίδια γραμμή με τη θέση τού ΛΝΕΓ είναι μία από τις σημασίες τού ομωνυμώ (-έω) στον 15τομο Δημητράκο: έχω την αυτήν σημασίαν μετά τινος. Αλλά και πάλι... :rolleyes:
 

nickel

Administrator
Staff member
Είναι παλιό πρόβλημα του ΛΝΕΓ (που επαναλαμβάνεται στο Σχολικό). Γράφει, ωστόσο, ο Dr Moshe στο τ.:
ο όρος ομωνυμία (αγγλ. homonymy) […] δηλώνει λέξεις ομόηχες και ομόγραφες, αλλά διαφορετικής σημασίας και διακριτής ετυμολογικής αρχής. Επί παραδείγματι, οι αρχ. λέξεις καρπός (του δέντρου) και καρπός (του χεριού) είναι ομώνυμες αλλά εντελώς διαφορετικής ετυμολογικής αρχής και, ως εκ τούτου, πρέπει να λημματογραφούνται χωριστά στα λεξικά. Οικείο παράδειγμα είναι ακόμη οι περιπτώσεις των γαλλ. ρημάτων louer «επαινώ» και louer «ενοικιάζω», που μολονότι ομώνυμες, έχουν διαφορετική αφετηρία (λατ. laudare και locare αντίστοιχα).

Στην εισαγωγή του ΛΝΕΓ, εκεί που αναφέρεται στα ομώνυμα και πώς πρέπει να λημματογραφούνται χωριστά, γράφει:
Λήμματα ομόγραφα διαφορετικής ετυμολογίας διακρίνονται με εκθέτες.
(Τα παραδείγματα είναι η πένα και η πλάνη.)

Στη συζήτηση πρέπει να μπουν και τα ομόγραφα, οι ομόγραφες λέξεις. Πολύ καλή παρουσίαση υπάρχει στην Wikipedia, κυρίως στα homonyms.
Homonym
Homograph
Homophone (ομόηχες)

Καλό είναι να ακολουθούμε τις σημασίες της αγγλοσαξονικής ορολογίας αν και υπάρχουν κι εκεί μικρές διαφοροποιήσεις.

Υπήρχε και κάτι ακόμα πιο αστείο στο τηλεπαιχνίδι. Το διάλειμμα είχε γραφτεί *διάλλειμα. Και μάλιστα ο Μητσικώστας την ορθογράφησε κάποια στιγμή: δέλτα-γιώτα-άλφα-δύο λάμδα κ.λπ.!
 

Zazula

Administrator
Staff member
Για την ομωνυμία, όπως την παρουσιάζει ο Dr Moshe: http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/glossology/show.html?id=40 (όπου, πάλι, δεν ισχύει ο ορισμός του ΛΝΕΓ περί πετεινού, κόκορα κι αλέκτορα).

Για τις ομώνυμες λέξεις, όπως τις διδάσκουν τα σχολεία: http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/pi/content.html?c=5&t=3,1418

Για τον ορισμό των ομωνύμων που δίνει το ΛΝΕΓ/ΛΣΓ, υπάρχει καμία τεκμηρίωση;
 

ria

New member
Ομώνυμα

ΕΚΦΩΝΗΣΗ
Παίζει Fatus Olus στο Αlpha και ο παίκτης αποκλείεται διότι απάντησε ότι το διάλειμμα και το διάλυμα είναι λέξεις «ομώνυμες» (οι άλλες δύο επιλογές είναι «συνώνυμες» και «ομόηχες»), απάντηση η οποία θεωρήθηκε λανθασμένη. Ζητείται το λεξικό που χρησιμοποιεί η παραγωγή τής εκπομπής.
Οι λέξεις ακούγονταν το ίδιο όμως η ορθογραφία ήταν εντελώς διαφορετική. Πιστεύω πως το σωστό είναι ομόηχες.


Παράκληση moderator: Δεν υπάρχει λόγος παράθεσης μακροσκελέστατου κειμένου στην απάντηση. Μπορεί να παρατίθεται μόνο τo απόσπασμα που σχολιάζεται ή και τίποτα, εφόσον η απάντηση αναφέρεται στο αμέσως προηγούμενο ποστ.
 
Last edited by a moderator:

Zazula

Administrator
Staff member
Όλα τα σύχρονα λεξικά, πλην αυτών του Κέντρου Λεξικογραφίας, ορίζουν ότι τα ομόηχος και ομώνυμος είναι ταυτόσημα. Άρα είτε ομόηχα πούμε, είτε ομώνυμα, ένα και το αυτό — εκτός κι αν συμβουλευόμαστε ΛΝΕΓ/ΛΣΓ.

Η σφοδρότητα της δικής μου αντίδρασης πηγάζει από το γεγονός ότι ένα "σχολικό" λεξικό (ΛΣΓ) κι ένα που επιθυμεί να αποτελεί την επιτομή τής ελληνικής λεξικογραφίας σήμερα (ΛΝΕΓ), επέλεξαν να αποκλίνουν εντελώς από όσα διδάσκουν τα ελληνικά σχολεία και η επίσημη γραμματική, χωρίς την παραμικρή επισήμανση ή αιτιολόγηση της διαφοροποίησής τους, χωρίς την παραμικρή αναφορά στο "λάθος" (κατ' αυτούς) της σχολικής γραμματικής, χωρίς ένα πλαίσιο με κάποιο σχόλιο για να επιστήσουν την προσοχή στον αναγνώστη και χρήστη τους — ενώ η ίδια ερώτηση βρίσκεται στα τεστ της Νεοελληνικής Γλώσσας και ο κ. Μπαμπινιώτης θα κοβόταν αν απαντούσε με βάση το ΛΣΓ. Ε, αυτό (ειδικά για όσους έχουν παιδί στο σχολείο) είναι, αν μη τι άλλο, εξοργιστικό.
 
Στο λήμμα "ομώνυμος", είναι χαρακτηριστικό ότι το το ΛΝΕΓ δεν σημειώνει το σύνηθες "ΣΥΝ." και να παραθέσει "συνώνυμος" ή έστω "συνώνυμο", εφόσον κατά την άποψή του είναι ή ενσάρκωση της συνωνυμίας λέξεων. :)

Το καλύτερο θα είναι η επισήμανση του Ζαζ. να έχει προβολή και να φτάσει (προφανώς είναι ενήμεροι...) στα αυτιά του Κέντρου ώστε σε νεότερη έκδοση να μας απαλλάξει το γρηγορότερο από αυτή την αναίτια σύγχυση που προκαλεί ο εσφαλμένος ορισμός του "ομώνυμος". Γιατί είναι ζήτημα αν δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε σε βασικές λέξεις όπως συνώνυμα, αντώνυμα, ομώνυμα κλπ.

Να προσθέσουμε και το Λίντελ-Σ. : (όπως ακριβώς ο πολύτομος Δημητράκος) "αι λέξεις αι έχουσαι τον αυτόν ήχον, αλλά διάφορον σημασίαν, αμφίβολοι λέξεις".
Και με το επεξηγηματικότατο παράδειγμα (στο "ομωνυμία" = 2) λέξις ομόηχος με διάφορον σημασίαν, αμφίλογος λέξις): "ονομάτων τω μεν σοφιστή ομωνυμίαι χρήσιμοι ... τω δε ποιητη συνωνυμίαι".
Μήπως λοιπόν απλώς έχουμε να κάνουμε με σοφιστείες;
 

Zazula

Administrator
Staff member
Να προσθέσω και το σχετικό εδάφιο από τη Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας (σελ. 163) του Γυμνασίου:
 

Zazula

Administrator
Staff member
Στη συζήτηση πρέπει να μπουν και τα ομόγραφα, οι ομόγραφες λέξεις. Πολύ καλή παρουσίαση υπάρχει στην Wikipedia, κυρίως στα homonyms.
Homonym
Homograph
Homophone (ομόηχες)
Να μεταφέρω και τις αντιστοιχίες των προαναφερθέντων όρων οι οποίες δίνονται στο έργο Γενικοί και ειδικοί όροι του τομέα της Ορολογίας - 2η έκδ. (ΤΕΕ - ΕΛΟΤ / Τεχνική Επιτροπή 21 "Αρχές Ορολογίας"):

αγγλικός όρος | ελληνικός όρος | αγγλική πηγή | ελληνική πηγή | κωδικός όρου
homonym | ομώνυμο | ISO 1087-1: 2000 "Terminology work – Vocabulary – Part 1: Theory and application" | ΕΛΟΤ 561-1:2006 "Ορολογική εργασία – Λεξιλόγιο – Μέρος 1: Θεωρία και εφαρμογή" |
homonymy | ομωνυμία | ISO 1087-1: 2000 "Terminology work – Vocabulary – Part 1: Theory and application" | ΕΛΟΤ 561-1:2006 "Ορολογική εργασία – Λεξιλόγιο – Μέρος 1: Θεωρία και εφαρμογή" | 3.4.25
homograph | ομόγραφο | ISO 1087-2: 2000 "Terminology work – Vocabulary – Part 2: Computer applications" | ΕΛΟΤ 561-2:2007 "Ορολογική εργασία – Λεξιλόγιο – Μέρος 2: Πληροφορικές εφαρμογές" | 2.23
homophones | ομόφωνα | ISO 704: 2000 "Terminology work – Principles and methods" | ΕΛΟΤ 402:2010 "Ορολογική εργασία – Αρχές και μέθοδοι" |

Να σημειώσω ότι δεν χρησιμοποιείται καθόλου από την ΤΕ21 ο όρος ομόηχες που αναφέρουν όλες οι γραμματικές και όλα τα λεξικά (παρόλο που η Ορολογία πάντα λαμβάνει υπόψη της υφιστάμενους όρους), αλλά μόνον ο όρος ομόφωνες (που υπάρχει όμως στη ΓΝΕΓ), ενώ μου κάνει εντύπωση που, ειδικά ο συγκεκριμένος όρος, λημματογραφείται στον πληθυντικό, μόνος αυτός απ' όλους τους άλλους.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Το τελευταίο λεξικό τού ΛΝΕΓ, το Λεξικό Συνωνύμων Αντωνύμων της Νέας Ελληνικής Γλώσσας με δικαιώνει αρχικά:
ομόηχος (ΓΛΩΣΣ) ομώνυμος
Αλλά στο λήμμα ομώνυμος εκπροσωπούνται και οι δύο σχολές (δηλ. και αυτή τού ΛΝΕΓ, και αυτή τής σχολικής γραμματικής):
ομώνυμος [...] 2 (ΓΛΩΣΣ) ταυτώνυμος, ταυτόσημος 3 (ΓΛΩΣΣ) ομόηχος: οι ομώνυμες λέξεις συμπίπτουν στην προφορά, αλλά διαφέρουν στη σημασία [...]
 

Zazula

Administrator
Staff member
Στο ΛΝΕΓ (2012) επιτέλους δίνεται ο ορισμός της ομωνυμίας όπως τη διδάσκει το σχολείο, ενώ ξεκαθαρίζεται και το ότι η ταύτιση νοήματος σε διαφορετικές λέξεις (που μέχρι και την 3η έκδοση του ΛΝΕΓ εθεωρείτο η μοναδική έννοια της ομωνυμίας) αποτελεί σημασιολογική σχέση (αν και εισάγεται και κάτι που δεν υπήρχε στην 3η έκδοση: μέσω της ετυμολόγησης της ομωνυμίας επιχειρείται να δικαιολογηθεί η εμμονή με τη σημασιακή ταύτιση, αντί της ηχητικής που διδάσκει το σχολείο). Έχουμε λοιπόν αναλυτικά:

ομωνυμία (η) [αρχ.] {ομωνυμιών} ΓΛΩΣΣ. 1. το φαινόμενο κατά το οποίο δύο λέξεις διαφέρουν στη σημασία, αλλά συμπίπτουν φωνητικά (= ομοηχία) ή και στη γραπτή μορφή τους (= ομογραφία), π.χ. οι λέξεις καρπός (του χεριού) - καρπός (του φυτού) ■ 2. η σημασιολογική σχέση κατά την οποία δύο οι περισσότερες λέξεις συμπίπτουν στη σημασία τους (λ.χ. πετεινός - κόκορας, άνθος - λουλούδι).
[ΕΤΥΜ. < αρχ. ὁμωνυμία «αμφισημία» (στον Αριστοτέλη) < ὁμώνυμος. Σε μτγν. κείμενα η λ. δήλωσε επίσης την ταυτωνυμία και με αυτές τις δύο σημ. πέρασε στο υστερολατ. homonymia (> γαλλ. homonymie «ομοηχία»). Ας σημειωθεί ότι τα σύνθετα του ουσ. όνομα σχετίζονταν κατά κανόνα με τη σημασία, π.χ. συνώνυμο / συνωνυμία, αντώνυμο / αντωνυμία, υπερώνυμο / υπερωνυμία, άρα και ομώνυμο / ομωνυμία].

ομώνυμος, -η, -ο [...] 2. (α) ΓΛΩΣΣ. ομώνυμες λέξεις λέξεις που εμφανίζουν ομωνυμία (βλ.λ.) [...]
 

rogne

¥
Μόλις ανακάλυψα (δυστυχώς) την ύπαρξη του νήματος και μου έχει φάει ήδη δύο ώρες ψαξίματος (όθεν και το "δυστυχώς") μήπως και καταφέρω να εξηγήσω κάπως αυτή την "εμμονή [του ΛΝΕΓ] με τη σημασιολογική ταύτιση". Τζίφος η έρευνα, οπότε καταλήγω προσωρινά στο σχετικά προφανές: πρόχειρη αναγωγή του "ομο-" στην έννοια της ταυτότητας, πρόχειρη αναγωγή και του "ονόματος" στην έννοια της σημασίας, και αμέσως η ομωνυμία γίνεται ταυτοσημία. Εξ όσων γνωρίζω, αυτός ο ορισμός δεν έχει καμία γλωσσολογική, ιστορική ή φιλοσοφική βάση και δεν υπάρχει ούτε στα αγγλικά ούτε στα γαλλικά (τουλάχιστον): ανέκαθεν η ομωνυμία είχε να κάνει με τη διαφορά των σημασιών, όχι με την ταύτισή τους. Πολύ θα μ' ενδιέφερε και μένα μια (οποιαδήποτε) τεκμηρίωση αυτής της κοσμοϊστορικής αντιστροφής...
 

toraki

New member
Στο πρότυπο ΕΛΟΤ 402: 2010 Ορολογική εργασία – Αρχές και μέθοδοι, στο κεφάλαιο για την Ομωνυμία περιέχονται τα παρακάτω:
Η ομωνυμία περιλαμβάνει τη σχέση μεταξύ κατασημάνσεων και εννοιών στην οποία κατασημάνσεις δεδομένης γλώσσας έχουν ταυτιζόμενες μορφές, φωνητικές ή γραπτές, αλλά κατασημαίνουν διαφορετικές και άσχετες μεταξύ τους έννοιες.
Όροι που ταυτίζονται φωνητικά, αλλά γράφονται διαφορετικά, λέγονται ομόφωνα, ενώ όροι που έχουν ταυτιζόμενες γραπτές μορφές, αλλά προφέρονται διαφορετικά λέγονται ομόγραφα. Τα πλήρη ομώνυμα ή ταυτώνυμα καί γράφονται καί προφέρονται με τον ίδιο τρόπο. (Ορθότερο είναι να λέγονται ομώνυμα όχι οι κατασημάνσεις αλλά οι αντίστοιχες διαφορετικές έννοιες).
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 41
ομόφωνα τοίχος (ο) – τείχος (το)
ομόγραφα παιδιά (τα) [pe-δγiá] (δισύλλαβο) – παιδιά (η) [pe-δi-á] (τρισύλλαβο)
πλήρη ομώνυμα, ταυτώνυμα κλίμακα (ενός χάρτη) – κλίμακα (της μουσικής)

Εδώ λοιπόν χρησιμοποιείται ο πληθυντικός, ενώ στο 561-1 και 561-2 γίνεται αναφορά στον όρο ως κατασήμανση μιας έννοιας συνοδευόμενο από τον ορισμό του.
 

rogne

¥
πλήρη ομώνυμα, ταυτώνυμα κλίμακα (ενός χάρτη) – κλίμακα (της μουσικής)

Ακόμα τον αντιγράφουν (και φλύαρα, no less) τον Αριστοτέλη: Ομώνυμα δε λέγεται ων όνομα μόνον κοινόν, ο δε κατά τούνομα λόγος της ουσίας έτερος, οίον ζώον ο τε άνθρωπος και το γεγραμμένον.
 

nickel

Administrator
Staff member
Η αυστηρή σημασία του όρου θέλει τα ομώνυμα να είναι ομόγραφα και ομόηχα — και όχι μόνο. Ο ορισμός της νέας Γραμματικής είναι λανθασμένος («Ομώνυμες είναι οι λέξεις που, ενώ έχουν διαφορετική σημασία, ακούγονται το ίδιο (ομόηχες ή ομόφωνες) ή και γράφονται το ίδιο (ομόγραφες), π.χ. έξι (=αριθμός) - έξη (=συνήθεια), καινός (=νέος) - κενός (=άδειος), όρος (=ρήτρα) - όρος (=βουνό), τόνος (=ψάρι) - τόνος (=σημάδι τονισμού)». Με την αυστηρή σημασία του όρου, ομώνυμα είναι τα όρος και τόνος, και δεν είναι τα ομόηχα [éksi] και [kenós].

Με την ακόμα αυστηρότερη σημασία του όρου, όπως την αναφέρει ο Dr Moshe («λέξεις ομόηχες και ομόγραφες, αλλά διαφορετικής σημασίας και διακριτής ετυμολογικής αρχής»), το ODEeach of two or more words having the same spelling or pronunciation but different meanings and origins») ή η WikipediaA distinction is sometimes made between "true" homonyms, which are unrelated in origin»).

Έτσι, οι πολλές και διάφορες σημασίες του trunk (κορμός του σώματος ή του δέντρου, προβοσκίδα του ελέφαντα, κασέλα, πορτ-μπαγκάζ, trunks μαγιό) δεν δίνουν ομώνυμα, απλώς διαφορετικές σημασίες, αφού όλες έχουν κοινή ρίζα (< γαλλικό tronc, λατινικό truncus).

Επειδή στα λεξικά είναι συχνά σημαντικό να διακρίνουμε τα ομώνυμα επειδή τα ξεχωρίζουμε με διαφορετική αρίθμηση (δείτε εδώ τους τέσσερις τόνους), καλό θα ήταν να μετράει πάντα και η διαφορετική ετυμολογική αρχή. Σε αυτή τη θεώρηση, η κλίμακα της μουσικής και του χάρτη (πρότυπο ΕΛΟΤ) δεν είναι ομώνυμες λέξεις ενώ ο ο καρπός του χεριού και ο καρπός του φυτού (παράδειγμα ΛΝΕΓ 2012) είναι ομώνυμες λέξεις (έχουν διαφορετική προέλευση) έστω κι αν η διαφορετική ετυμολογική αρχή δεν αναφέρεται στον ορισμό του ΛΝΕΓ.

Δείτε λοιπόν ότι έχουμε στο ΛΝΕΓ, το πρότυπο ΕΛΟΤ και τη σχολική γραμματική τρεις διαφορετικούς ορισμούς. Να συνεννοηθούμε όμως κάποια στιγμή, έτσι;
 

Zazula

Administrator
Staff member
Δείτε λοιπόν ότι έχουμε στο ΛΝΕΓ, το πρότυπο ΕΛΟΤ και τη σχολική γραμματική τρεις διαφορετικούς ορισμούς. Να συνεννοηθούμε όμως κάποια στιγμή, έτσι;
Μα, ακόμη κι έτσι, Νίκελ, η κατά ΛΝΕΓ "ομωνυμία" τύπου αχλάδι-απίδι δεν στοιχειοθετείται από καμία απολύτως πηγή — όπως ακριβώς προείπε κι ο rogne.
 

nickel

Administrator
Staff member
Μα, ακόμη κι έτσι, Νίκελ, η κατά ΛΝΕΓ "ομωνυμία" τύπου αχλάδι-απίδι δεν στοιχειοθετείται από καμία απολύτως πηγή — όπως ακριβώς προείπε κι ο rogne.

Αυτή η σημασία έχει το ρόλο του κόκκυγα: την ξέχασε η εξέλιξη. Θα μπορούσαν ωστόσο να την προσαρμόσουν στη σημασία του βιολογικού όρου:
homonym 2 Biology a Latin name which is identical to that of a different organism, the newer of the two names being invalid.
 

pontios

Well-known member
Ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Δεν ξέρω άμα το ίδιο ισχύει στα Ελληνικά ..
Πάντως, στα Αγγλικά, τα ομώνυμα (homonyms) είναι μια ειδική περίπτωση (των ομόηχων -homophones), στην οποία οι ομόηχες λέξεις έχουν την ίδια ορθογραφία.
Τα ομώνυμα, με άλλα λόγια λογία, είναι υποσύνολο των ομόηχων.
Δηλαδή - το carrot και caret είναι ομόηχα...
ενώ το bark(of a tree) και το bark(of a dog) είναι ομόηχα, αλλά και ομώνυμα.
 

pontios

Well-known member
... με άλλα λόγια ! :blush:
Με την ευκαιρία - οι λέξεις - λογία και λόγια - δεν είναι ομώνυμα, ούτε ομόφωνα, αφού διαφέρουν στην προφορά τους. ;)
 

Zazula

Administrator
Staff member
Από το ΧΛΝΓ:
ομώνυμος [...] 2. ΓΛΩΣΣ. (για λέξεις) που προφέρονται ή/και γράφονται το ίδιο, αλλά έχουν διαφορετική σημασία: Οι λέξεις “χήρος” και “χοίρος” είναι ομώνυμες. [...]
ομόηχος ΓΡΑΜΜ. (για λέξη) που προφέρεται το ίδιο με άλλη, αλλά έχει διαφορετική ορθογραφία και σημασία: Οι λέξεις “νίκη” και “νοίκι” είναι ομόηχες. [...]
ομόγραφος ΓΡΑΜΜ. (για λέξη) που γράφεται το ίδιο με άλλη, αλλά έχει διαφορετική σημασία: Οι λέξεις “ρόκα” (: υφαντικό εργαλείο) και “ρόκα” (: ποώδες φυτό) είναι ομόγραφες. [...]

Στον Δημ. Τομπαΐδη:
Σε σπάνιες περιπτώσεις υπάρχει σύμπτωση ορθογραφίας και τονισμού (ομώνυμα): ρόκα (το σαλατικό) και ρόκα (για το γνέσιμο), δόξα (η καλή φήμη) και δόξα (το ουράνιο τόξο).
 

nickel

Administrator
Staff member
Από το ΧΛΝΓ:
ομώνυμος [...] 2. ΓΛΩΣΣ. (για λέξεις) που προφέρονται ή/και γράφονται το ίδιο, αλλά έχουν διαφορετική σημασία: Οι λέξεις “χήρος” και “χοίρος” είναι ομώνυμες. [...]
ομόηχος ΓΡΑΜΜ. (για λέξη) που προφέρεται το ίδιο με άλλη, αλλά έχει διαφορετική ορθογραφία και σημασία: Οι λέξεις “νίκη” και “νοίκι” είναι ομόηχες. [...]
ομόγραφος ΓΡΑΜΜ. (για λέξη) που γράφεται το ίδιο με άλλη, αλλά έχει διαφορετική σημασία: Οι λέξεις “ρόκα” (: υφαντικό εργαλείο) και “ρόκα” (: ποώδες φυτό) είναι ομόγραφες. [...]

Σύμφωνα με τα αυστηρά κριτήρια που έχουμε αναφέρει (και που μόνο αν είναι αυστηρά είναι και χρήσιμα για διάκριση):

Οι «χήρος» και «χοίρος», όπως και οι «νίκη» και «νοίκι», είναι ομόηχες λέξεις.
Η ρόκα της υφάντρας και η ρόκα της σαλάτας είναι ομόγραφες λέξεις και ομόηχες. Επειδή έχουν και διαφορετική σημασία και διαφορετική ετυμολογία, είναι και ομώνυμες.

Ο κόλπος της γεωγραφίας και ο κόλπος της γυναίκας είναι ομόγραφες και ομόηχες, και έχουν και διαφορετική σημασία. Δεν έχουν διαφορετική ετυμολογική αρχή, οπότε δεν είναι ομώνυμες. Είναι ωστόσο ομώνυμες με τον κόλπο, την αποπληξία, επειδή αυτός είναι από το ιταλικό colpo.
 
Top