Κοραής: Έντυπο & Ηλεκτρονικό Ελληνο-Αγγλικό Λεξικό

[nickel]

Κοραής
Έντυπο & Ηλεκτρονικό Ελληνο-Αγγλικό Λεξικό
Εκδόσεις Πανεπιστημίου Πατρών (Σεπτ. 2008)
ISBN 978-960-6843-18-1
Τιμή: 79,42 €
Σελίδες: 1782 (21x28cm)
http://www.wcl.ece.upatras.gr/el/e-korais


Στο μέγεθος του ΛΝΕΓ και του ΛΚΝ (κάτι σαν τον μέσο όρο τους σε αριθμό σελίδων και διαστάσεις), το λεξικό Κοραής ανήκει στα... ανοικονόμητα λεξικά. Αν πρόκειται να το χρησιμοποιείς συχνά, θέλει τον δικό του «θρόνο» (παρότι συνοδεύεται από ψηφιακή εφαρμογή, για την οποία θα πω στο τέλος). Ευτυχώς, μια πρόσφατη αναδιαρρύθμιση του γραφείου μου δημιούργησε την ελεύθερη επιφάνεια που το φιλοξενεί σήμερα, ανοιχτό. Το χρησιμοποιώ τους τελευταίους δυο-τρεις μήνες. Όχι πολύ συχνά (έχω πρόχειρες ηλεκτρονικές λύσεις μπροστά μου), αλλά περισσότερο από περιέργεια και για να σηκώνομαι από την καρέκλα μου. Μολονότι δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι είμαι έτοιμος να κάνω μια παρουσίαση σε βάθος, θα ήθελα να μεταφέρω εδώ κάποιες πρώτες εντυπώσεις.

Πίσω από τη δημιουργία του λεξικού υπάρχουν: ένα πρόγραμμα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, το Πανεπιστήμιο Πατρών (το Εργαστήριο Ενσύρματης Τηλεπικοινωνίας του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών), το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και πολλοί αξιόλογοι συνεργάτες. Αντιγράφω από την πίσω σελίδα του:

[…] απευθύνεται σε Έλληνες σπουδαστές και χρήστες της Αγγλικής γλώσσας και στους αγγλόφωνους που σπουδάζουν ή χρησιμοποιούν την Ελληνική γλώσσα. Περιέχει ένα [sic] πλούτο γλωσσικού υλικού της καθομιλουμένης αλλά και καλλιεργημένης Ελληνικής:
81.515 λήμματα με διεξοδική ερμηνεία των σημασιών τους,
192.592 αποδόσεις στην Αγγλική όλων των σημασιών,
50.106 παραδείγματα χρήσεως με μετάφραση.​

Προτού συνεχίσω, θα ήθελα να πω ότι έχω αποφύγει ως τώρα να σχολιάσω δίγλωσσα λεξικά, ακόμα κι όταν ήταν καλές δουλειές. Επειδή συνήθως γνωρίζω τους συντάκτες τους και κυρίως, ακόμα κι όταν δεν τους γνωρίζω προσωπικά, επειδή ξέρω πόσο ιδρώτα έχυσαν, λήμμα προς λήμμα, σημασία προς σημασία, μου είναι πολύ δύσκολο να γκρινιάξω για τις αναπόφευκτες παραλείψεις ή λάθη (δεν υπάρχουν λεξικά χωρίς παραλείψεις ή λάθη). Με άλλο θάρρος το κάνω στην περίπτωση του λεξικού Κοραής, επειδή μπορώ ευθύς εξ αρχής να πω ότι είναι ένα τεράστιο, προσεγμένο έργο, απαραίτητο για όσους μεταφράζουν προς τα αγγλικά — και καλά θα κάνουν να το αποκτήσουν. Και τώρα που το είπα, κέρδισα και το δικαίωμα να γκρινιάξω.

Αφού το λεξικό απευθύνεται σε σπουδαστές της Αγγλικής και της Ελληνικής, οφείλω εδώ θα αναφερθώ σε κάτι που δεν είναι πάντα προφανές. Σε ένα δίγλωσσο λεξικό, από τη γλώσσα Α προς τη γλώσσα Β, άλλα πράγματα αναζητούν οι φυσικοί ομιλητές της Α και άλλα οι φυσικοί ομιλητές της Β. Στην περίπτωση ενός ελληνοαγγλικού λεξικού σαν αυτό, ο ξένος σπουδαστής της ελληνικής θέλει αρκετές πληροφορίες για το ελληνικό κομμάτι, π.χ. την προφορά κάποιων λέξεων (και το Κοραής δίνει προφορές με τη σέσουλα) ή τον τρόπο κλίσης των λέξεων (εδώ, όμως, το Κοραής κάνει τσιγκουνιές). Συχνά θα τον ενδιαφέρει απλώς να καταλάβει τη σημασία ενός ελληνικού κειμένου, ενώ ο ελληνόφωνος χρήστης δεν χρειάζεται να καταλάβει το ελληνικό κείμενο αλλά θέλει να παραγάγει κείμενο σε μια γλώσσα που δεν είναι η μητρική του. Αυτός θέλει περισσότερα μεταφράσματα, οδηγίες για το επίπεδο του λόγου, παραδείγματα, βοήθεια για τη σωστή σύνταξη, τις σωστές προθέσεις — έχει την ανάγκη να τον πάρει το λεξικό από το χέρι και, αν είναι δυνατό, να του πει ακριβώς πώς θα μεταφράσει αυτό που έχει να μεταφράσει. Το γεγονός ότι το λεξικό Κοραής απευθύνεται και στις δύο ομάδες χρηστών σημαίνει ότι είναι υπηρέτης δύο αφεντάδων — με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που συνεπάγεται αυτός ο συνδυασμός.

Προφορά
Ένα από τα καλούδια που διαθέτει το λεξικό Κοραής για τους αγγλόφωνους σπουδαστές της ελληνικής και που υποψιάζομαι ότι δεν θα ενδιαφέρει πολύ τον ελληνόφωνο χρήστη είναι η προφορά των λέξεων. Σε κάθε λήμμα (λέξη ή φράση) υπάρχει και η προφορά του (φωνητική μεταγραφή με το σύστημα CPA, Computer Phonetic Alphabet, που βασίζεται στους χαρακτήρες του πληκτρολογίου και άρα δεν χρειάζεται τα σύμβολα του IPA). Αναρωτιέσαι: μα είναι ανάγκη να χαραμιστεί μια ολόκληρη σειρά για την προφορά της παροιμίας «από ρόδο βγαίνει αγκάθι κι από αγκάθι βγαίνει ρόδο»; Θεωρώ ότι η ελληνική γλώσσα δεν χρειάζεται φωνητικές μεταγραφές. Ο ξένος μπορεί να μάθει εύκολα πώς προφέρονται οι λέξεις και δεν τον βοηθάει να μάθει κι ένα δεύτερο σύστημα (εν προκειμένω, το CPA) που για τον Εγγλέζο δεν είναι προφανές. Π.χ. όταν ο Εγγλέζος βλέπει τη φωνητική μεταγραφή [ap'o], η τάση που έχει από τη γλώσσα του είναι να διαβάσει ['eipəu] ή [ə'pəu]. Ούτε μεταγραφές όπως [sihgrat'o] ή ['ahxos] δείχνουν το «ν» που υπάρχει στην προφορά των «συγκρατώ» και «άγχος» (στο ΛΚΝ: [áŋxos]). Ούτε εξυπηρετεί στις φράσεις η μηχανική συρραφή λέξεων, π.χ. το «από ρόδο» δεν τονίζεται [ap'o r'oδο] ούτε το «κατά λάθος» [kat'a λ'aθos] (σωστό: [kataláθos]). Στην ψηφιακή εφαρμογή, η προφορά και ο τονισμός είναι, κατά κανόνα, ακριβέστατα (με σαφή προτίμηση για τις άρινες προφορές) και ακούς φυσικές και όχι μηχανικές ανθρώπινες φωνές*. Εκεί βοηθούν τον ξένο. Στο έντυπο λεξικό θα κρατούσα μόνο εκείνες τις περιπτώσεις που η γραφή της λέξης κρύβει παγίδες, π.χ. στα δύο «βιάζω», τα κρυφά «ν» όπως στον «άγγελο», τη διαφορά του «ιός» από το «γιος», το αν το «υ» είναι «φ» ή «β» κ.λπ. Θα είχε και καλύτερο εκπαιδευτικό αποτέλεσμα, γιατί σ’ αυτή την περίπτωση ο χρήστης θα προσέξει περισσότερο την εξαίρεση.

* Ή, τουλάχιστον, έτσι νομίζεις. Αρχίζεις να έχεις αμφιβολίες όταν ακούς την ανορθόγραφη *γονατοπροκύνηση να διαβάζεται έτσι ακριβώς. Αν όχι «μηχανική προφορά», σίγουρα μηχανική ανάγνωση.

Παραδείγματα
Ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα του λεξικού είναι τα πολλά παραδείγματα με τη μετάφρασή τους, όλα πλήρεις προτάσεις. Προσφέρουν χορταστική γνώση και για τους ελληνόφωνους και για τους αγγλόφωνους χρήστες. Σε αυτά, άλλωστε, οφείλεται και ο όγκος του λεξικού. (Ένα ζουμερό παράδειγμα, από εκείνα που μου αρέσουν: Ως αντιρρησίας συνειδήσεως αποδέχτηκε να κάνει εναλλακτική θητεία. = As a conscientious objector he agreed to do alternative service.) Κάποιες φορές θα διαφωνήσετε με τις μεταφράσεις, σπάνια όμως θα βρείτε λάθη ή γκάφες. (Ένα που μόλις είδα, στο λήμμα αντένδειξη, στη μη ιατρική σημασία: Μην είσαι σίγουρος, υπάρχουν πολλές αντενδείξεις για το αντίθετο. Πλεονασμός. Ή σκέτο «αντενδείξεις» ή «ενδείξεις για το αντίθετο». Υποθέτω ότι το λάθος ανήκει στο σώμα, αλλά μεταφέρεται και στη μετάφραση: Don’t be so sure, there are many counter-indications to the opposite — αντί για much evidence / many indications to the contrary). Σε κάποιες περιπτώσεις θα πεις «Μα τι χρειάζεται εδώ ολόκληρο παράδειγμα;» (π.χ. στο λήμμα μαγνητάκι: Η μοδίστρα μάζευε τις καρφίτσες μ' ένα μαγνητάκι. = The seamstress gathered up the pins with a small magnet). Στις περισσότερες περιπτώσεις θα γλυκαθείς και θα εύχεσαι να υπήρχαν περισσότερα.

 

[nickel]

Τρέχα γύρευε (στο «τρέχα»)
Στα παραδοσιακά λεξικά οι φραστικές λέξεις (φραστικά λεξήματα, σύμπλοκα, π.χ. φύλλο πορείας, ωραίο φύλο) και οι διάφορες εκφράσεις (ιδιωματισμοί, παροιμίες) συνήθως εντάσσονται στο λήμμα της πιο χαρακτηριστικής λέξης της φράσης (π.χ. το «τρέχα γύρευε» στο τρέχω). Σε άλλη ή άλλες χαρακτηριστικές λέξεις της φράσης στις οποίες είναι πιθανό να την αναζητήσει ο χρήστης, φροντίζεις να έχεις παραπομπή προς το λήμμα όπου την εξηγείς ή τη μεταφράζεις (π.χ. στο γυρεύω να παραπέμπεις στο τρέχω για το «τρέχα γύρευε»). (Και οπωσδήποτε δεν κάνεις αυτό που εντόπισα πρόσφατα στο λεξικό του Σταυρόπουλου, που είχε για το «Άνθρακες ο θησαυρός» δύο μεταφράσματα στο άνθρακας και ένα τρίτο, διαφορετικό, στο θησαυρός.) Πολλά ξένα λεξικά (δίγλωσσα ή μονόγλωσσα) συνηθίζουν τώρα να έχουν χωριστά λήμματα για τις φραστικές λέξεις (π.χ. το electric chair χωριστά από το electric, το heart attack χωριστά από το heart) αλλά οι διάφορες ιδιωματικές εκφράσεις (π.χ. by heart) παραμένουν μέρος του λήμματος heart. Σε ένα ελληνικό λεξικό σαν το ΛΝΕΓ, η φραστική λέξη ηλεκτρική καρέκλα θα είναι μέρος του λήμματος ηλεκτρικός ή του λήμματος καρέκλα. (Στο λεξικό Κοραής η ηλεκτρική καρέκλα θα ήταν χωριστό λήμμα αν δεν την είχαν ξεχάσει. Δεν το κάνω επίτηδες. Αποφασίζω να δώσω για παράδειγμα την ηλεκτρική καρέκλα, και λείπει. Όχι επειδή είναι πολλές οι ελλείψεις του λεξικού, δεν τις μέτρησα κιόλας, αλλά επειδή είμαι καταραμένος να σκοντάφτω πάνω στα λάθη.)

Το τι κάνει το λεξικό Κοραής με τις φράσεις που καταχωρεί σαν αυτοτελή λήμματα είναι το πιο σοβαρό πρόβλημα του λεξικού (και λεξικογραφικό ατόπημα). Υποτίθεται ότι όσες έχουν αυτονομηθεί έχουν μπει εκεί που επιβάλλει η αλφαβητική σειρά. Αν προηγείται άρθρο, μπαίνει στη σειρά σύμφωνα με το άρθρο, π.χ. το λήμμα «η Παλαιά Διαθήκη» είναι ανάμεσα στα λήμματα «Η.Π.Α.» και «ή παπάς παπάς ή ζευγάς ζευγάς». Εμφανίζεται ωστόσο και σαν «Παλαιά Διαθήκη» πριν από το «παλαιϊκός» (sic, με διαλυτικά), ενώ το λήμμα «Καινή Διαθήκη», χωρίς άρθρο, πριν από το «καινοζωϊκός» (sic, κι αυτό με διαλυτικά). Στο λήμμα «διαθήκη» δεν υπάρχει το testament (ούτε καν σε last will and testament) και καμία αναφορά ή παραπομπή στην Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Η φράση «η κορυφή του παγόβουνου» υπάρχει και στο «η κορυφή» (με άρθρο) και κάτω από το σκέτο «κορυφή», ενώ η «κόπρος του Αυγείου» βρίσκεται λίγο πιο κάτω από το λήμμα «κόπρος».

Πρέπει λοιπόν να μαντέψεις πού μπορεί να βρίσκεται κάποια φράση που ξέρεις και ζητάς. Ταυτόχρονα, πέρα από τη σύγχυση που δημιουργεί ακόμα και στον ελληνόφωνο χρήστη, χάνεται το παιδαγωγικό αποτέλεσμα της συγκέντρωσης των φράσεων σε ένα λήμμα, αφού στο κύριο λήμμα δεν υπάρχει καν παραπομπή. Δηλαδή, ο αγγλόφωνος σπουδαστής της ελληνικής που θα συμβουλευτεί το λήμμα θησαυρός δεν θα αντιληφθεί εκεί ότι υπάρχει η έκφραση Άνθρακες ο θησαυρός. Για να βρεις τον ιδιωματισμό παίρνω των ομματιών μου (στο ΛΝΕΓ βρίσκεται στο ομμάτιον και στο ΛΚΝ στο όμμα), θα πρέπει να ψάξεις στο πήρε. Δεν τον βρίσκεις στο όμμα, δεν υπάρχει λήμμα ομμάτιον.

Το σοβαρό αυτό πρόβλημα δεν υφίσταται στην ψηφιακή εφαρμογή αν κάνεις αναζητήσεις με την επιλογή contains αντί για equals. Αλλά και πάλι δεν αρκεί. Ας δει κανείς το λήμμα θεός του ΛΝΕΓ ή εδώ του ΛΚΝ. Στο λεξικό Κοραής, θα πρέπει να ψάξεις με «contains θεο» για να πάρεις όλες σχεδόν τις πτώσεις (θεός, θεού, θεοί, θεούς, πλην θεών). Με αυτή τη μέθοδο, θα πάρεις πολλά άσχετα ευρήματα (π.χ. θεοκόμματος) και δεν θα πάρεις τις φράσεις που είναι κρυμμένες στο σώμα του λήμματος. Γράφει στα εισαγωγικά σχόλια του λεξικού:

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, έχουν καταχωρισθεί στο λεξικό και φράσεις ως χωριστά λήμματα, με την ένδειξη φρ. Αυτό έχει συμβεί όπου η καταχώρισή τους κατ’ αλφαβητική σειρά διευκολύνει το χρήστη, π.χ. το λήμμα φρ λέω τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη[…], μετά το λήμμα λέω. Σε αντίθετη περίπτωση οι φράσεις υπάγονται σε λήμμα και φέρουν την ένδειξη ως φρ. Στο λήμμα θαύμα π.χ., ως φρ Σώθηκα ως εκ θαύματος. Όλες οι φράσεις αντιστοιχούν είτε σε παγιωμένες ενότητες λέξεων με σημασία διαφορετική από αυτή του συνδυασμού των λέξεων που τις αποτελούν, είτε σε συνήθεις λεξιλογικές συνάψεις, με προφανή σημασία.​

Αμ δεν γίνεται έτσι. Στην πραγματικότητα η ένδειξη (ως φρ) ακολουθείται από το μετάφρασμα μόνο και η ελληνική φράση εμφανίζεται στο παράδειγμα που ακολουθεί. Άλλη μια λεξικογραφική πρωτοτυπία (ή λάθος του προγράμματος). Για παράδειγμα, θα δυσκολευτείς πολύ να βρεις το «πρώτα ο Θεός». Αυτό που θα δεις είναι το εξής, στο λήμμα θεός:
(ως φρ) = God willing - Θα τα πούμε το βράδυ σπίτι, πρώτα ο Θεός. = We will talk later at home, God willing.

Η διόρθωση που πρέπει να γίνει:
Ας μείνουν τα αυτόνομα λήμματα ως έχουν, αλλά δεν χρειάζεται το άρθρο αν δεν είναι πάγιο στοιχείο μιας έκφρασης. Χρειάζεται, για παράδειγμα, στην παροιμία «Τα καλά κόποις κτώνται» αλλά δεν χρειάζεται στην κλινόμενη «Παλαιά Διαθήκη». Πρέπει να προστεθούν παραπομπές (δηλ. στα λήμματα καλό, κόπος, κτώμαι στην περίπτωση της παροιμίας). Και οι εκφράσεις στα ενδολήμματα να δίνονται στα ελληνικά προτού δοθεί το μετάφρασμά τους.

Ανώμαλοι τύποι – Κλιτικά πρότυπα
Σημαντική βοήθεια για τον αγγλόφωνο χρήστη είναι η λημματογράφηση ανώμαλων τύπων ρημάτων, με παραπομπή στο κύριο λήμμα, π.χ. είδ|α ['iδa] ρ αορ > βλέπω. Είμαι βέβαιος ότι θα χαίρονταν πολύ αυτοί οι χρήστες αν έβρισκαν στην ηλεκτρονική εφαρμογή τη δυνατότητα που παρέχει π.χ. το Λεξισκόπιο, να πληκτρολογείς πήρε και να σε πηγαίνει στο λήμμα παίρνω.

Αναφερόμαστε συχνά στους πολυάριθμους κλιτικούς τύπους της γλώσσας μας — ε, λοιπόν, ο σπουδαστής της θα έπρεπε να έχει αυτή τη βοήθεια από μια ηλεκτρονική εφαρμογή. Το έντυπο λεξικό θα έπρεπε επίσης να περιλαμβάνει κλιτικούς πίνακες (όπως το ΛΚΝ, το ΛΣΓ, ή το Ελληνοαγγλικό του Σταυρόπουλου).

Τυπογραφία
Τα μεγέθη των χαρακτήρων, τα κλασικά Arial για τις κεφαλές των λημμάτων και τα Times Roman για το υπόλοιπο κείμενο, δίνουν καθαρές σελίδες που αναπνέουν καλά.
Ένα από τα προβλήματα (αλλά δεν είναι το μοναδικό λεξικό που το έχει) είναι το ότι δεν χρησιμοποιούνται επαρκώς οι δυνατότητες της τυπογραφίας (διαφορετικά στοιχεία, έντονα, σύμβολα) για να βρίσκει κανείς πιο γρήγορα αυτό που θέλει σ’ ένα μεγάλο λήμμα. Για παράδειγμα, στο χάνω θα πρέπει να διαβάσεις ή να σαρώσεις με το μάτι ολόκληρο το λήμμα για να φτάσεις στο μεσοπαθητικό χάνομαι, ενώ θα μπορούσε να αρχίζει σε διαφορετική παράγραφο ή να αναγράφεται το χάνομαι με έντονα στοιχεία και όχι μόνο ένα σκέτο «(ως μεσοπαθ)» ή να υπάρχει ένα εμφανές μαύρο τετραγωνάκι. Ακόμα καλύτερα: όλα αυτά μαζί.

Πολύ πιο φιλική είναι η ανάπτυξη ενός λήμματος στον ηλεκτρονικό Κοραή, όχι μόνο επειδή υπάρχει περισσότερος χώρος, αλλά και επειδή αξιοποιούνται τα χρώματα.

Λημματολόγιο
Σύμφωνα με την Εισαγωγή του λεξικού Κοραής, «Το βασικό λημματολόγιο (40.000 περίπου λήμματα με συχνότερη χρήση) προήλθε από ανάλυση μεγάλου σώματος κειμένων του ΕΕΤ, ενώ τόσο στην κατασκευή του ελληνικού μέρους (πλαισίου), όσο και στη μετάφραση χρησιμοποιήθηκαν, επιβοηθητικά, λεξικογραφικές πηγές του διαδικτύου». Σύμφωνα με την περιγραφή υπάρχουν 81.515 λήμματα (λέξεις και φράσεις, αλλά ο αριθμός δεν περιλαμβάνει τις φράσεις που εμφανίζονται ως υπολήμματα, μόνο τις αυτονομημένες). Παρότι το ΛΝΕΓ (περίπου 150.000 λήμματα, ενδολήμματα και υπολήμματα, αν δεν κάνω λάθος) και το ΛΚΝ βρίσκονται στη βιβλιογραφία του λεξικού Κοραής, λείπουν σημαντικά λήμματα ή φράσεις και δεν δίνονται απαντήσεις σε ζητήματα εξειδικευμένης ορολογίας. Όπως είπα, το μέγεθος οφείλεται κυρίως στα μεταφρασμένα παραδείγματα και δεν έχει να κάνει με εξαίρετο πλούτο λημμάτων. Για εξειδικευμένη ορολογία θα πρέπει να έχετε το εξειδικευμένο λεξικό σας (αν και τα εξειδικευμένα ελληνοαγγλικά είναι δυσεύρετα ή, μάλλον, φτωχά). Θα ήθελες πάντως, όταν στο βιδάκι υπάρχει little screw, little bolt, να δεις το bolt και στο λήμμα βίδα, έστω κι αν δεν εξηγείται η διαφορά.

Αν η απουσία εξειδικευμένης ορολογίας είναι αναμενόμενη, το μη αναμενόμενο είναι η απουσία περιφραστικών λέξεων όπως η ηλεκτρική καρέκλα που ανέφερα, αλλά και ολόκληρων καθημερινών λέξεων, όπου προφανώς ο υπολογιστής… αφαιρέθηκε (λείπει π.χ. ολόκληρο το λήμμα λόγος). Δημιουργείται η γενικότερη εντύπωση ότι δόθηκε το δικαίωμα στον υπολογιστή να κάνει λάθη που δεν ελέγχθηκαν από ανθρώπινο μάτι. Π.χ. τα λήμματα με «ό,τι» έχουν κενό διάστημα μετά το κόμμα, δηλαδή «ό, τι», ίσως από εντολή που έβαλε διάστημα μετά από κάθε κόμμα. Από την άλλη, υπάρχουν ανορθογραφίες που ένα πέρασμα με ορθογραφικό διορθωτή θα τις είχε εντοπίσει (π.χ. *εκριξηγενή πετρώματα, *Λούκουλος, παρότι το γεύμα είναι «λουκούλλειο»), αν και τα «φωτιά και *λαύρα» ή «ουκ αν *λάβεις…» ήθελαν ανθρώπινο μάτι.

Ομόγραφα
Μια άλλη πρωτοτυπία έχει να κάνει με τα ομόγραφα, που συνήθως διακρίνονται σε χωριστά λήμματα όταν έχουν διαφορετική ετυμολογία. Στο λεξικό Κοραής, όπως γράφει στην Εισαγωγή:
Ομόγραφες λέξεις με εντελώς διαφορετικές σημασίες, καταχωρίζονται ως ξεχωριστά λήμματα και αριθμούνται με εκθέτη 1, 2, 3 … π.χ. θησαυρός [...] 1 = σύνολο πολύτιμων έργων τέχνης, θησαυρός [...] 2 κτίσμα σε σχήμα ναού .., θησαυρός [...] 3 είδος λεξικού.
Δεν είναι ενοχλητικό, δεν δυσκολεύει να βρεις αυτό που θέλεις, απλώς είναι ασυνήθιστο και ενδέχεται να δημιουργήσει παρεξηγήσεις στους ξένους σπουδαστές.

Η ηλεκτρονική εφαρμογή
Ακόμα και στο εξώφυλλο του βιβλίου διαφημίζεται ότι το λεξικό είναι «Έντυπο & Ηλεκτρονικό» και θα ήταν σημαντικό ατού του λεξικού η ηλεκτρονική του εφαρμογή αν ήταν κάπως ταχύτερη. Στον γρήγορο υπολογιστή μου, όπου όλα τα λεξικά ανταποκρίνονται μέσα στο δευτερόλεπτο, ακόμα και τα διαδικτυακά, το Κοραής θέλει τουλάχιστον 5-6 δευτερόλεπτα για να βρει ένα λήμμα. Αν το γράψω σωστά. Διότι όχι μόνο δεν κάνει προτάσεις σωστής ορθογραφίας, αλλά δεν σε πηγαίνει καν στα παραπλήσια λήμματα του αλφαβήτου, οπότε θα μπορούσες να διαλέξεις μόνος σου το σωστό.

Διαθέτει, όπως και το έντυπο, εναλλακτικές ορθογραφίες. Δηλαδή, αν ζητήσω συντριβάνι θα με παραπέμψει στο σιντριβάνι, αλλά η παραπομπή δεν αποτελεί σύνδεσμο και θα πρέπει να πληκτρολογήσω τη σωστή ορθογραφία. Το ίδιο συμβαίνει και με το είδα που με παραπέμπει στο βλέπω: θα πρέπει να πληκτρολογήσω βλέπω.

Με σύγχισε επίσης το γεγονός ότι το πρόγραμμα εγκατέστησε στον σκληρό μου δίσκο 80.574 αρχεία προφοράς. Είμαι βέβαιος ότι υπήρχε καλύτερος τρόπος διαχείρισης των αρχείων ήχου.

Εν κατακλείδι
Θα ήθελα να σχολιάσω και άλλα ζητήματα (ορισμούς, μεταφράσματα) ή και μερικά από τα παραπάνω σε κάπως μεγαλύτερο βάθος, αλλά αρκετά έγραψα ως τώρα. Θα επανέλθω.

Προς το παρόν, να επαναλάβω ότι αξίζει πραγματικά να προσθέσετε αυτό το λεξικό στη βιβλιοθήκη σας (ή, καλύτερα, στην επιφάνεια του γραφείου σας) και ότι αξίζει να γκρινιάζουμε για τις ελλείψεις και τις απροσεξίες, για να ελπίσουμε ότι κάποτε θα έχουμε μια ακόμα καλύτερη έκδοση.

 

[nickel]

Εδώ θα βρείτε μια σελίδα του λεξικού που ανέβασα (τη σελίδα χωρίς το λήμμα «λόγος»). Πατήστε πάνω της με το ποντίκι για να μεγεθυνθεί. Αν την τυπώσετε, φροντίστε να ζητήσετε να σμικρυνθεί έτσι που να χωρέσει στην Α4 σελίδα σας. Μπορείτε να κάνετε και τις δικές σας παρατηρήσεις.

 

[tsioutsiou†]

Ωραίο. Και το άσχετον: με αυτή την τάση να καταχωρείται κάθε "ηλεκτρική καρέκλα" χωριστά, προβλέπω νέο γύρο στην πάλη της αριθμητικής υπεροχής των λέξεων ανά γλώσσα, Τουλάχιστον είχαμε ως τώρα ένα μέτρο, τα λήμματα, αλλά πάει να γίνει κι αυτό αλά ΑΕΠ επί Αλογοσκούφη. :)

 

[nickel]

Όπως λέει κι εδώ, αυτό είναι το ένα από τα δύο προβλήματα στο μέτρημα των λέξεων: Το dog είναι μία λέξη ή δύο (ουσιαστικό και ρήμα); Και δεν είναι χωριστό λήμμα το hot dog;

 

[Philip]

Quote by nickel: Ούτε εξυπηρετεί στις φράσεις η μηχανική συρραφή λέξεων, π.χ. το «από ρόδο» δεν τονίζεται [ap'o r'oδο] ούτε το «κατά λάθος» [kat'a λ'aθos] (σωστό: [kataláθos]).


Τέτοια συμβαίνουν όμως όταν ο προγραμματιστής δεν έχει δίπλα του έναν σκεπτόμενο γλωσσολόγο. Θυμάμαι ένα αγγλοελληνικό λεξικό από γνωστό εκδοτικό οίκο της Αγγλίας που απέδιδε την προφορά του -γι- με yee, ή κάτι τέτοιο, που πάει μια χαρά για yeenome, yeemnos, and yeetses, αλλά όχι τόσο καλά όταν ακολουθεί άλλο φωνήεν - yeeusurum, να πούμε. Και η γιαγιά είχε γίνει yeeayeea. Ένω ευκολότατο είναι να προγραμματίσεις γι + φωνήεν = y + φωνήεν.

Κι εδώ θα μπορούσες να κάνεις έναν κανόνα ότι σε συνδυασμό δυο-τριών λέξεων που αποτελείται από πρόθεση + (τελευταία λέξη) ουσιαστικό, σβήνεις τυχόν τόνο στην πρόθεση. kata kan'ona, kata kefaλ'in, kata k'apXo tr'opo, κλπ.

 

[Zazula]

Στο 7ο Συνέδριο «Ελληνική Γλώσσα και Ορολογία» υπήρχε ανακοίνωση από την ομάδα ανάπτυξης του Κοραή. Η ανακοίνωση ήταν ενδιαφέρουσα, αλλά εστίαζε στην παρουσίαση των χαρακτηριστικών τής εφαρμογής (κυρίως της ηλεκτρονικής), και δεν έγινε αναφορά σε τυχόν προβλήματα που ανέφεραν οι χρήστες ή εντόπισαν οι ίδιοι οι δημιουργοί τού Κοραή. Απηύθυνα λοιπόν, στο τέλος τής παρουσίασης, ερώτηση στον εισηγητή της ανακοίνωσης, για τα παρακάτω:
1. Γιατί δεν έχουν πρόβλεψη να μην εγκαθίστανται τα αρχεία ήχου (που δεν τα χρειάζονται οι Έλληνες).
2. Γιατί κάθε λήμμα έχει δικό του αρχείο ήχου, οπότε το σύστημα φορτώνεται με >81.500 αρχεία.
3. Γιατί καθυστερεί τόσο πολύ η εμφάνιση των αποτελεσμάτων, ιδίως σε σύγκριση με λεξικά τριπλάσιου+ όγκου, και π.χ. με το νέο Oxford που είναι και σε Flash (επίσης multiplatform).
4. Αν έχουν προβλέψει διαδικασία για feedback και αν είναι ενεργή.
5. Αν σκοπεύουν να βγάλουν ενημερωμένες ή/και διαφορετικές εκδόσεις.

Έμαθα ότι η λημματογράφηση βασίστηκε σε σώμα >30.000.000 λέξεων το οποίο άρχισε να συλλέγεται από το 1983, στο οποίο έγινε στατιστική επεξεργασία. Του αντέτεινα ότι, παρ’ όλα αυτά, λείπουν από το λεξικό δημοφιλείς εκφράσεις. Έμαθα ότι η καθυστέρηση στην εμφάνιση των αποτελεσμάτων προέρχεται όχι από την Java, αλλά από τη μετατροπή των αποτελεσμάτων σε HTML. Την HTML την έβαλαν επειδή τα user groups που είχαν στήσει για να μελετήσουν την επιθυμητή μορφή του λεξικού, τους είχαν δείξει λέει ότι πολλοί χρήστες ήθελαν να μπορούν να επεμβαίνουν στη γραμματοσειρά (π.χ. μέγεθος & χρώματα γραμμάτων). Μου είπε ότι σε σκέτη Java που δίνει text είναι ταχύτατο. Μου είπε ότι τα αρχεία ήχου τα θεώρησαν απαραίτητα διότι υποτίθεται απευθύνεται σ’ αυτόν που μαθαίνει ελληνικά, και τα χρειάζεται. Μου είπε ότι το feedback τους λειτουργεί (π.χ. ξέρουν για το λήμμα λόγος που λείπει), και να στείλω τις παρατηρήσεις μου διότι λαμβάνονται υπόψη. Μου είπε τέλος ότι η σκέψη τώρα είναι για μια ελαφρύτερη βερσιόν, στα ~35.000 λήμματα. Του απάντησα ότι μια έκδοση για επαγγελματίες που δουλεύουν κόντρα στον χρόνο (βλ. μεταφραστές), οι οποίοι δεν χρειάζονται τα αρχεία ήχου, την HTML μορφή και κάποια εργαλεία, είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητη. Επειδή ήταν η τελευταία παρουσίαση της Συνεδρίας της, όπως καταλαβαίνετε είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για πολλή ώρα αφότου είχε ήδη αδειάσει το αμφιθέατρο.